จังหวัดเชียงใหม่

"เชียงใหม่" เปลี่ยนทางมาที่นี่ สำหรับความหมายอื่น ดูที่ เชียงใหม่ (แก้ความกำกวม)

จังหวัดเชียงใหม่
จังหวัด
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Changwat Chiang Mai
จากซ้ายไปขวา บนลงล่าง: วัดพระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร ดอยอินทนนท์ ดอยอ่างขาง อุทยานแห่งชาติออบหลวง วัดพระสิงห์วรมหาวิหาร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ น้ำตกแม่สา หมีแพนด้าในสวนสัตว์เชียงใหม่
ธง ตรา
คำขวัญ:  ดอยสุเทพเป็นศรี ประเพณีเป็นสง่า บุปผชาติล้วนงามตา นามล้ำค่านครพิงค์
แผนที่ประเทศไทย จังหวัดเชียงใหม่เน้นสีแดง แผนที่ประเทศไทย จังหวัดเชียงใหม่เน้นสีแดง
ประเทศ	ไทย
การปกครอง
• ผู้ว่าราชการ	นิรัตน์ พงษ์สิทธิถาวร (ตั้งแต่ พ.ศ. 2565)
พื้นที่
• ทั้งหมด	22,436 ตร.กม. (8,663 ตร.ไมล์)
อันดับพื้นที่	อันดับที่ 1
ประชากร  (พ.ศ. 2566)
• ทั้งหมด	1,797,075 คน
• อันดับ	อันดับที่ 4
• ความหนาแน่น	89.38 คน/ตร.กม. (231.5 คน/ตร.ไมล์)
• อันดับความหนาแน่น	อันดับที่ 56
รหัส ISO 3166	TH-50
ชื่อไทยอื่น ๆ	นพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่ รัตนติงสาอภินวบุรีเชียงใหม่ นครพิงค์ เวียงพิงค์
สัญลักษณ์ประจำจังหวัด
• ต้นไม้	ทองกวาว
• ดอกไม้	ทองกวาว
• สัตว์น้ำ	ปลากา
ศาลากลางจังหวัด
• ที่ตั้ง	ภายในศูนย์ราชการจังหวัดเชียงใหม่ ถนนโชตนา ตำบลช้างเผือก อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ 50300
• โทรศัพท์	0 5311 2713
เว็บไซต์	http://www.chiangmai.go.th
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

จังหวัดเชียงใหม่
"เชียงใหม่" ในภาษาไทย (บน) และในคำเมืองอักษรธรรมล้านนา (ล่าง)
ชื่อภาษาไทย
อักษรไทย	เชียงใหม่
อักษรโรมัน	Chiang Mai
ชื่อคำเมือง
อักษรธรรมล้านนา	ᨩ᩠ᨿᨦᩉᩲ᩠ᨾ᩵
อักษรไทย	เจียงใหม่

เชียงใหม่ (ไทยถิ่นเหนือ: ᨩ᩠ᨿᨦᩉᩲ᩠ᨾ᩵, เจียงใหม่หรือเวียงพิงค์) เป็นจังหวัดหนึ่งทางภาคเหนือของประเทศไทย ครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 22,436 ตารางกิโลเมตร มีพื้นที่มากที่สุดในประเทศ จากการประกาศเปลี่ยนแปลงเขตตำบล ในปี 2563 และ 2567 มีประชากรราว 1.79 ล้านคน มากเป็นอันดับ 4 ของประเทศ จังหวัดเชียงใหม่แบ่งการปกครองออกเป็น 25 อำเภอ เมื่อ พ.ศ. 2552 มีการจัดตั้งอำเภอกัลยาณิวัฒนาเป็นอำเภอลำดับที่ 25 ของจังหวัด และลำดับที่ 878 ของประเทศ ซึ่งเป็นอำเภอล่าสุดของไทย จังหวัดเชียงใหม่มีเขตเทศบาลนครเชียงใหม่เป็นเขตเมืองศูนย์กลางของจังหวัด

จังหวัดเชียงใหม่มีประวัติศาสตร์อันยาวนาน เคยเป็นเมืองหลวงของอาณาจักรล้านนาคือ นพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่ แต่โบราณ มี "คำเมือง" เป็นภาษาท้องถิ่น มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวทั้งด้านประเพณีวัฒนธรรม และมีแหล่งท่องเที่ยวจำนวนมาก โดยเริ่มวางตัวเป็นนครสร้างสรรค์ และได้รับการประกาศเป็นเมืองสร้างสรรค์ของโลกทางด้านหัตถกรรมและศิลปะพื้นบ้าน เมื่อปี พ.ศ. 2560 ปัจจุบันกำลังพิจารณาให้คัดเลือกเป็นเมืองแหล่งมรดกโลกจากองค์การยูเนสโก เชียงใหม่ยังถือเป็นศูนย์กลางด้านดาราศาสตร์ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเป็นที่ตั้งของหอดูดาวแห่งชาติและอุทยานดาราศาสตร์แห่งชาติ

ประวัติศาสตร์

ความสัมพันธ์ในอดีต

• อาณาจักรล้านนา พ.ศ. 1835–2318
• ราชวงศ์ตองอู พ.ศ. 2101–2139
• อาณาจักรอยุธยา พ.ศ. 2139–2158
• ราชวงศ์ตองอู พ.ศ. 2158–2270
• อาณาจักรหลวงพระบาง พ.ศ. 2270–2302
• หัวเมืองอิสระ พ.ศ. 2302–2306
• อาณาจักรอังวะ พ.ศ. 2306–2317
• นครเชียงใหม่ พ.ศ. 2317–2437
• ราชอาณาจักรสยาม และ ราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2437–ปัจจุบัน

พระบรมราชานุสาวรีย์สามกษัตริย์ คือ พญามังราย พญาร่วง (พ่อขุนรามคำแหงมหาราช) และพญางำเมือง

เวียงเชียงใหม่ มีชื่อปรากฏในตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ว่า "นพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่" (ไทยถิ่นเหนือ: )) พญามังรายทรงสถาปนาขึ้นเมื่อวันที่ 12 เมษายน (ตามปฏิทินจูเลียน) หรือ 19 เมษายน (ตามปฏิทินกริกอเรียน) พ.ศ. 1839

ในอดีตเชียงใหม่มีฐานะเป็นเมืองหลวงของราชอาณาจักรนครรัฐอิสระ ชื่อว่าอาณาจักรล้านนา ภายใต้การปกครองของราชวงศ์มังรายยาวนานประมาณ 261 ปี (ระหว่าง พ.ศ. 1839-2101) กระทั่งในปี พ.ศ. 2101 เชียงใหม่ได้เสียเมืองให้แก่พระเจ้าบุเรงนองแห่งกรุงหงสาวดี เชียงใหม่ภายใต้การปกครองของพม่านานกว่าสองร้อยปี ถึงรัชสมัยสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี จึงได้มีการทำสงครามเพื่อขับไล่พม่าออกจากเมืองเชียงใหม่และเชียงแสนได้สำเร็จ โดยการนำของเจ้ากาวิละและพระยาจ่าบ้าน (บุญมา) และเปลี่ยนชื่อเป็น เมืองรัตตนติงสาอภินวปุรี (ไทยถิ่นเหนือ: ))

หลังจากนั้นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระยากาวิละขึ้นเป็นพระบรมราชาธิบดี ปกครองนครเชียงใหม่และเป็นประมุขแห่งราชวงศ์ทิพย์จักร (ราชวงศ์เจ้าเจ็ดตน) และต่อมาเจ้านายซึ่งเป็นเชื้อสายของพระเจ้ากาวิละ ก็ได้ปกครองเมืองเชียงใหม่และหัวเมืองต่าง ๆ สืบต่อมา

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีการปฏิรูปการปกครองหัวเมืองประเทศราช โดยมีการจัดตั้งการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาล เรียกว่า "มณฑลพายัพ" ต่อมาเชียงใหม่ได้มีการปรับปรุงการปกครองและยกฐานะขึ้นเป็น "จังหวัด" ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2476 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว อดีตจนถึง จนถึงปัจจุบัน

ภูมิศาสตร์

ที่ตั้ง

จังหวัดเชียงใหม่ (ตัวอำเภอเมือง) ตั้งอยู่ ณ ลองติจูด 18 องศาเหนือ ละติจูด 98 องศาตะวันออก สูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 310 เมตร ส่วนกว้างจากทิศตะวันตกจรดทิศตะวันออกประมาณ 138 กิโลเมตร ส่วนยาวจากทิศเหนือจรดทิศใต้ประมาณ 428 กิโลเมตร ห่างจากกรุงเทพมหานคร 696 กิโลเมตร

อาณาเขตติดต่อ

• ทิศเหนือ โดยมีดอยผีปันน้ำของดอยคำ ดอยปกกล้า ดอยหลักแต่ง ดอยถ้ำป่อง ดอยถ้วย ดอยผาวอก และดอยอ่างขางอันเป็นส่วนหนึ่งของทิวเขาแดนลาว เป็นเส้นกั้นอาณาเขต
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอสามเงา อำเภอแม่ระมาด และอำเภอท่าสองยาง (จังหวัดตาก) มีร่องน้ำแม่ตื่นและดอยผีปันน้ำ ดอยเรี่ยม ดอยหลวงเป็นเส้นกั้นอาณาเขต
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอแม่ฟ้าหลวง อำเภอเมืองเชียงราย อำเภอแม่สรวย อำเภอเวียงป่าเป้า (จังหวัดเชียงราย) อำเภอเมืองปาน อำเภอเมืองลำปาง (จังหวัดลำปาง) อำเภอบ้านธิ อำเภอเมืองลำพูน อำเภอป่าซาง อำเภอเวียงหนองล่อง อำเภอบ้านโฮ่ง และอำเภอลี้ (จังหวัดลำพูน) ส่วนที่ติดจังหวัดเชียงรายและจังหวัดลำปางมีร่องน้ำลึกของน้ำแม่กก สันปันน้ำดอยซาง ดอยหลุมข้าว ดอยแม่วัวน้อย ดอยวังผา และดอยแม่โตเป็นเส้นกั้นอาณาเขต ส่วนที่ติดจังหวัดลำพูนมีดอยขุนห้วยหละ ดอยช้างสูง และร่องน้ำแม่ปิงเป็นเส้นกั้นอาณาเขต
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอปาย อำเภอเมืองแม่ฮ่องสอน อำเภอขุนยวม อำเภอแม่ลาน้อย อำเภอแม่สะเรียง และอำเภอสบเมย (จังหวัดแม่ฮ่องสอน) มีดอยผีปันน้ำ ดอยกิ่วแดง ดอยแปรเมือง ดอยแม่ยะ ดอยอังเกตุ ดอยแม่สุรินทร์ ดอยขุนยวม ดอยหลวง และร่องแม่ริด แม่ออย และดอยผีปันน้ำดอยขุนแม่ตื่นเป็นเส้นกั้นอาณาเขต

จังหวัดเชียงใหม่มีชายแดนติดต่อกับ 5 อำเภอ ได้แก่ อำเภอแม่อาย อำเภอฝาง อำเภอเชียงดาว อำเภอเวียงแหง อำเภอไชยปราการ รวมระยะทางทั้งสิ้น 227 กิโลเมตร แต่พื้นที่เขตแดนส่วนใหญ่เป็นป่าเขา จึงไม่สามารถปักหลักเขตแดนได้ชัดเจน และเกิดปัญหาเส้นเขตแดนระหว่างประเทศ

ภูมิประเทศ

เทือกเขาแดนลาวในเขตอำเภอไชยปราการ

จังหวัดเชียงใหม่มีพื้นที่ 22,436 ตารางกิโลเมตรหรือประมาณ 14,022,546 ไร่ มีพื้นที่กว้างใหญ่เป็นอันดับที่ 1 ของประเทศ ลักษณะภูมิประเทศโดยทั่วไปมีสภาพพื้นที่เป็นภูเขาและป่าละเมาะ มีที่ราบอยู่ตอนกลางตามสองฟากฝั่งแม่น้ำปิง มีภูเขาที่สูงที่สุดในประเทศไทยคือ ดอยอินทนนท์ สูงประมาณ 2,565 เมตร อยู่ในเขตอำเภอจอมทอง นอกจากนี้ยังมีดอยอื่นที่มีความสูงรองลงมาอีกหลายแห่ง เช่น ดอยผ้าห่มปก (อำเภอฝาง) สูง 2,285 เมตร ดอยหลวงเชียงดาว (อำเภอเชียงดาว) สูง 2,170 เมตร ดอยสุเทพ (อำเภอเมืองเชียงใหม่) สูง 1,601 เมตร สภาพพื้นที่แบ่งออกได้เป็น 2 ลักษณะคือ

1. พื้นที่ภูเขา คิดเป็นพื้นที่ประมาณร้อยละ 80 ของจังหวัด ประกอบด้วยทิวเขาอินทนนท์ (หรือถนนธงชัยตะวันออก) ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของจังหวัด พาดยาวจากทิศเหนือจรดใต้ ตามแนวรอยต่อกับจังหวัดแม่ฮ่องสอน และทิวเขาขุนตาน ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของจังหวัด พาดผ่านในทิศเหนือ-ใต้ พื้นที่ภูเขาส่วนใหญ่เป็นป่าต้นน้ำลำธาร ไม่เหมาะสมต่อการเพาะปลูก ส่วนบางพื้นที่เป็นพื้นที่อยู่อาศัยของชาวเขาชาติพันธุ์ต่าง ๆ
2. พื้นที่ราบลุ่มน้ำและที่ราบเชิงเขา กระจายอยู่ทั่วไประหว่างหุบเขาทอดตัวในแนวเหนือ-ใต้ ได้แก่ ที่ราบลุ่มน้ำปิง ลุ่มน้ำฝาง ลุ่มน้ำแม่งัด เป็นพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณ์เหมาะสมต่อการเกษตร

ทรัพยากรป่าไม้

จังหวัดเชียงใหม่มีป่าไม้หลายประเภท ประกอบด้วย ป่าดิบเขา ป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง และป่าเต็งรังผสมป่าสนเขา และป่าแดง เป็นต้น พื้นที่ป่าไม้ ประกอบด้วย ป่าธรรมชาติ สวนป่า และป่าฟื้นฟูตามธรรมชาติ โดยมีพื้นที่ป่าไม้อยู่ในจังหวัดเชียงใหม่ 9,661,526 ไร่ คิดเป็น 69.8% ของพื้นที่ทั้งจังหวัด และคิดเป็น 9.4% ของพื้นที่ป่าไม้ทั้งหมดในประเทศไทย (2561) แบ่งเป็นป่าสงวนแห่งชาติ จำนวน 25 แห่ง อุทยานแห่งชาติ 13 แห่ง เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า 4 แห่ง วนอุทยานแห่งชาติ 2 แห่ง และเขตห้ามล่าสัตว์ป่า 1 แห่ง และจังหวัดเชียงใหม่ยังเป็นจังหวัดที่ถือได้ว่ามีพื้นที่เขตเมืองใกล้กับเขตอุทยานแห่งชาติมากที่สุดในประเทศอีกด้วย อุทยานแห่งชาติในจังหวัดเชียงใหม่ ได้แก่

• อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์
• อุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ-ปุย
• อุทยานแห่งชาติแม่ปิง
• อุทยานแห่งชาติออบหลวง
• อุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดัง
• อุทยานแห่งชาติศรีลานนา
• อุทยานแห่งชาติดอยเวียงผา
• อุทยานแห่งชาติแม่ตะไคร้
• อุทยานแห่งชาติผาแดง
• อุทยานแห่งชาติแม่โถ
• อุทยานแห่งชาติแม่ฝาง
• อุทยานแห่งชาติออบขาน
• อุทยานแห่งชาติแม่วาง

นอกจากนี้จังหวัดเชียงใหม่ยังมีปัญหาเกี่ยวกับทรัพยากรป่าไม้เกิดขึ้นเป็นประจำ สาเหตุสำคัญเช่น การลักลอบตัดไม้ การบุกรุกเพื่อทำการเกษร และไฟป่า

ทรัพยากรน้ำ

น้ำแม่กกในเขตอำเภอแม่อาย

จังหวัดเชียงใหม่มีแม่น้ำสำคัญ คือ แม่น้ำปิง และมีแหล่งน้ำขนาดใหญ่ 2 แห่ง คือ เขื่อนแม่กวงอุดมธารา อำเภอดอยสะเก็ด และเขื่อนแม่งัดสมบูรณ์ชล อำเภอแม่แตง และยังแบ่งตามพื้นที่ลุ่มน้ำดังนี้

• ลุ่มน้ำปิงตอนบน เป็นลุ่มน้ำที่สำคัญที่สุดในภาคเหนือตอนบน มีพื้นที่ 25,355.9 ตร.กม. สภาพภูมิประเทศเป็นเทือกเขาสลับซับซ้อนมีความลาดชันสูง วางตัวแนวเหนือ-ใต้ พื้นที่ส่วนใหญ่เสี่ยงต่อแผ่นดินถล่มและการชะล้างพังทลายของดินสูง ลักษณะภูมิอากาศเป็นแบบสะวันนา คือ มีฤดูฝนสลับกับฤดูแล้งอย่างชัดเจน และยังมีลุ่มน้ำย่อยอีก 14 ลุ่มน้ำย่อย แม่น้ำที่สำคัญได้แก่ แม่น้ำปิง แม่แตง แม่กวง แม่งัด แม่แจ่ม แม่ขาน และแม่ตื่น
• ลุ่มน้ำกก มีน้ำแม่กกเป็นแม่น้ำสายหลัก ไหลผ่านเมืองกก เข้าเขตประเทศไทยที่ช่องน้ำกก อำเภอแม่อาย แล้วไหลเข้าสู่จังหวัดเชียงราย ก่อนจะไหลลงสู่แม่น้ำโขง ครอบคลุมพื้นที่ 2,773 ตร.กม.
• ลุ่มน้ำฝาง มีแม่น้ำฝางเป็นแม่น้ำสายหลัก ซึ่งมีต้นกำเนิดจากดอยขุนห้วยฝางและดอยหัวโท ทางตอนใต้ของอำเภอไชยปราการ ไหลลงสู่น้ำแม่กก มีความยาวลำน้ำประมาณ 70 กิโลเมตร ครอบคลุมพื้นที่ลุ่มน้ำ 1,948.5 ตร.กม. ในอำเภอไชยปราการ ฝาง และแม่อาย

ธรณีวิทยา

จังหวัดเชียงใหม่ประกอบด้วยหินตะกอนและหินแปร อายุแก่สุดคือหินยุคพรีแคมเบรียน ไปจนถึงอายุอ่อนคือชั้นตะกอนร่วนในยุคควอเทอร์นารี หินอัคนีประกอบด้วยหินอัคนีแทรกดันในยุคคาร์บอนิเฟอรัส และยุคไทรแอสซิก ส่วนหินอัคนีพุเป็นหินภูเขาไฟยุคดีโวเนียน-คาร์บอนิเฟอรัส และหินภูเขาไฟ ยุคเพอร์เมียน-ไทรแอสซิก

จังหวัดเชียงใหม่มีการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรณี โดยมีการผลิตแร่ที่สำคัญ 8 ชนิด ได้แก่ ถ่านหิน เฟลด์สปาร์ (แร่ฟันม้า) แมงกานีส ชีไลต์ ดีบุก ดินขาว ฟลูออไรด์ และแร่หินอุตสาหกรรม และจังหวัดเชียงใหม่ยังมีแหล่งทรัพยากรธรณีที่สำคัญ เช่น แหล่งปิโตรเลียม อำเภอฝาง สภาพทางธรณีวิทยาที่เป็นแหล่งท่องเที่ยว ได้แก่ บ่อน้ำพุร้อน อำเภอสันกำแพงและอำเภอฝาง โป่งเดือด อำเภอแม่แตง บ่อน้ำแร่ธรรมชาติ อำเภอแม่ริม เป็นต้น

จังหวัดเชียงใหม่ตั้งอยู่ในพื้นที่ที่มีโอกาสเกิดแผ่นดินไหว ซึ่งมีรอยเลื่อนมีพลัง 2 แห่งที่พาดผ่านจังหวัด ได้แก่ "รอยเลื่อนแม่จัน" ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัด พาดผ่านอำเภอฝางและอำเภอแม่อายในทิศตะวันออก-ตะวันตก และ "รอยเลื่อนแม่ทา" พาดผ่านพื้นที่ตอนกลางของจังหวัดในทิศเหนือ-ใต้ ผ่านอำเภอพร้าว ดอยสะเก็ด แม่ออน เชียงดาว แม่แตง แม่ริม สันทราย เมืองเชียงใหม่ สารภี หางดง สันป่าตอง และแม่วาง นอกจากนี้พื้นที่ส่วนอื่นของจังหวัดก็มีโอกาสที่จะได้รับผลกระทบจากแผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นในบริเวณอื่นเช่นกัน โดยแผ่นดินไหวที่มีศูนย์กลางในเขตจังหวัดเชียงใหม่ครั้งรุนแรงที่สุดครั้งหนึ่งเกิดขึ้นเมื่อเดือนธันวาคม พ.ศ. 2549 ขนาด 5.1 มีจุดเหนือศูนย์กลางในอำเภอแม่ริม ทำให้เกิดความเสียหายเล็กน้อยในบริเวณอำเภอแม่ริมและอำเภอใกล้เคียง

ภูมิอากาศ

จังหวัดเชียงใหม่มีสภาพอากาศค่อนข้างเย็นเกือบตลอดทั้งปี มีอุณหภูมิเฉลี่ยทั้งปี 25.4 องศาเซลเซียส โดยมีค่าอุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย 31.8 องศาเซลเซียส อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย 20.1 องศาเซลเซียส มีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 1,100-1,200 มิลลิเมตร สภาพภูมิอากาศจังหวัดเชียงใหม่อยู่ภายใต้อิทธิพลมรสุม 2 ชนิด คือ ลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้และลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ แบ่งภูมิอากาศออกได้เป็น 3 ฤดู

ข้อมูลภูมิอากาศของจังหวัดเชียงใหม่ (พ.ศ. 2524–2553)
เดือน	ม.ค.	ก.พ.	มี.ค.	เม.ย.	พ.ค.	มิ.ย.	ก.ค.	ส.ค.	ก.ย.	ต.ค.	พ.ย.	ธ.ค.	ทั้งปี
อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย °C (°F)	29.8 (85.6)	32.6 (90.7)	35.2 (95.4)	36.5 (97.7)	34.2 (93.6)	32.7 (90.9)	31.8 (89.2)	31.5 (88.7)	31.7 (89.1)	31.4 (88.5)	30.1 (86.2)	28.6 (83.5)	32.18 (89.92)
อุณหภูมิต่ำสุดเฉลี่ย °C (°F)	13.9 (57)	16.2 (61.2)	19.5 (67.1)	22.9 (73.2)	23.8 (74.8)	24.0 (75.2)	23.9 (75)	23.7 (74.7)	23.2 (73.8)	22.2 (72)	19.2 (66.6)	15.7 (60.3)	20.68 (69.23)
ปริมาณฝน มม (นิ้ว)	4.2 (0.165)	8.9 (0.35)	17.8 (0.701)	57.3 (2.256)	162.0 (6.378)	124.5 (4.902)	140.2 (5.52)	216.9 (8.539)	211.4 (8.323)	117.6 (4.63)	53.9 (2.122)	15.9 (0.626)	1,130.6 (44.512)
ความชื้นร้อยละ	68	58	52	57	71	77	79	81	81	79	75	73	70.9
วันที่มีฝนตกโดยเฉลี่ย (≥ 1 mm)	1	2	2	6	14	14	16	18	20	14	5	1	113
จำนวนชั่วโมงที่มีแดด	272.8	251.4	269.7	258.0	217.0	177.0	170.5	161.2	156.0	198.4	234.0	263.5	2,629.5
แหล่งที่มา 1: กรมอุตุนิยมวิทยา (ทั่วไป 2524-2553), (ปม.ฝนเฉลี่ย 2524-2533)
แหล่งที่มา 2: หอสังเกตการณ์ฮ่องกง (ชม.แดดออก)

แผ่นดินไหวในอดีตที่มีศูนย์กลางในจังหวัดเชียงใหม่ (ขนาดมากกว่า 4.0 Mw)
วันที่	เวลาท้องถิ่น	ขนาด (Mw)	จุดเหนือศูนย์กลาง	พิกัด
26 พฤษภาคม 2521	06:22	4.8	อ.พร้าว	19°12′00″N 99°36′00″E
10 กุมภาพันธ์ 2523	09:17	4.2	อ.พร้าว	19°21′00″N 99°13′48″E
20 มิถุนายน 2525	20:20	4.3	อ.ดอยสะเก็ด	18°55′12″N 99°10′48″E
19 กุมภาพันธ์ 2531	01:38	4.2	อ.ดอยสะเก็ด	18°52′12″N 99°10′12″E
5 พฤศจิกายน 2538	06:57	4.0	อ.ฝาง	19°42′00″N 98°36′00″E
21 ธันวาคม 2538	23:30	5.2	อ.พร้าว	19°42′00″N 99°00′00″E
13 กรกฎาคม 2541	09:20	4.1	อ.ฝาง	19°42′00″N 99°06′00″E
18 ธันวาคม 2545	20:47	4.3	อ.เชียงดาว	19°24′00″N 99°06′00″E
4 ธันวาคม 2548	16:34	4.1	อ.แม่วาง	18°42′00″N 98°30′00″E
13 ธันวาคม 2549	00:02	5.1	อ.แม่ริม	18°55′48″N 98°58′12″E
19 มิถุนายน 2550	12:06	4.5	อ.แม่ริม	18°54′00″N 99°00′00″E
25 กุมภาพันธ์ 2551	17:25	4.4	อ.ฝาง	19°51′36″N 99°07′12″E
11 ตุลาคม 2556	01:19	4.1	ต.ทุ่งหลวง อ.พร้าว	19°19′12″N 99°14′24″E
11 มกราคม 2560	04:08	4.0	อ.แม่วาง	18°37′12″N 98°34′48″E
15 มกราคม 2560	15:35	4.2	อ.จอมทอง	18°33′36″N 98°31′12″E
แหล่งอ้างอิง: สำนักเฝ้าระวังแผ่นดินไหว กรมอุตุนิยมวิทยา

การเมืองการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

ปัจจุบันจังหวัดเชียงใหม่แบ่งเขตการปกครองออกเป็น 25 อำเภอ 204 ตำบล 2,066 หมู่บ้าน ซึ่งอำเภอทั้ง 25 อำเภอมีดังนี้

แผนที่อำเภอในจังหวัดเชียงใหม่ (สามารถคลิกที่แผนที่ได้)
เลข	ชื่ออำเภอ			จำนวน ตำบล	ประชากร (พ.ศ. 2566)	พื้นที่ (ตร.กม.)	ความหนาแน่น (คน/ตร.กม.)	ระยะห่างจาก อำเภอเมือง เชียงใหม่
	อักษรไทย	ตัวเมือง	อักษรโรมัน
1	เมืองเชียงใหม่	ᨾᩮᩬᩥᨦᨩ᩠ᨿᨦᩉ᩠ᨾᩲ᩵	Mueang Chiang Mai	16	223,363	152.36	1,466.02	—
2	จอมทอง	ᨧᩬᨾᨴᩬᨦ	Chom Thong	6	65,811	712.30	92.39	55
3	แม่แจ่ม	ᨾᩯ᩵ᨧᩯ᩠ᨾ᩵	Mae Chaem	7	60,605	2,686.57	22.56	127
4	เชียงดาว	ᨩ᩠ᨿᨦᨯᩣ᩠ᩅ	Chiang Dao	7	101,481	1,882.08	53.92	64
5	ดอยสะเก็ด	ᨯᩬ᩠ᨿᩈᨠᩮ᩠ᨯᩢ	Doi Saket	14	77,813	671.28	115.92	18
6	แม่แตง	ᨾᩯ᩵ᨲᩯ᩠ᨦ	Mae Taeng	13	79,897	1,362.78	58.63	33
7	แม่ริม	ᨾᩯ᩵ᩁᩥ᩠ᨾ	Mae Rim	11	93,678	443.63	211.16	6
8	สะเมิง	ᩈᨾᩮᩥ᩠ᨦ	Samoeng	5	23,611	898.02	26.29	46
9	ฝาง	ᨺᩣ᩠ᨦ	Fang	8	123,010	888.16	138.50	155
10	แม่อาย	ᨾᩯ᩵ᩋᩣ᩠ᨿ	Mae Ai	7	78,692	736.70	106.82	163
11	พร้าว	ᨻᩖ᩶ᩣ᩠ᩅ	Phrao	11	46,920	1,148.19	40.86	85
12	สันป่าตอง	ᩈᩢ᩠ᨶᨸ᩵ᩣᨴᩬᨦ	San Pa Tong	11	73,417	178.19	412.02	22
13	สันกำแพง	ᩈᩢ᩠ᨶᨠᩴᩣᨻᩯ᩠ᨦ	San Kamphaeng	10	90,538	197.83	457.66	12
14	สันทราย	ᩈᩢ᩠ᨶᨪᩣ᩠ᨿ	San Sai	12	145,160	285.02	509.30	6
15	หางดง	ᩉᩣ᩠ᨦᨯᩫ᩠ᨦ	Hang Dong	11	93,740	277.14	338.24	8
16	ฮอด	ᩁᩬᨯ	Hot	6	42,791	1,430.38	29.92	97
17	ดอยเต่า	ᨯᩬ᩠ᨿᨲᩮᩢ᩵ᩣ	Doi Tao	6	26,730	803.92	33.25	133
18	อมก๋อย	ᩋᩫ᩠ᨾᨠᩬ᩠ᨿ	Omkoi	6	63,207	2,093.83	30.19	186
19	สารภี	ᩈᩣᩁᨻᩦ	Saraphi	12	91,073	97.46	934.47	8
20	เวียงแหง	ᩅ᩠ᨿᨦᩉᩯ᩠ᨦ	Wiang Haeng	3	54,361	672.17	80.87	138
21	ไชยปราการ	ᨩᩱ᩠ᨿᨷᩕᩣᨠᩣ᩠ᩁ	Chai Prakan	4	50,729	510.85	99.30	122
22	แม่วาง	ᨾᩯ᩵ᩅᩤ᩠ᨦ	Mae Wang	5	31,998	601.22	53.22	42
23	แม่ออน	ᨾᩯ᩵ᩋᩬᩁ	Mae On	6	20,856	442.26	47.16	20
24	ดอยหล่อ	ᨯᩬ᩠ᨿᩉᩖᩬᩴ᩵	Doi Lo	4	24,600	260.13	94.57	30
25	กัลยาณิวัฒนา	ᨠᩢᩃ᩠ᨿᩣᨱᩥᩅᩢᨯ᩠ᨰᨶᩣ	Galyani Vadhana	3	12,994	674.58	19.26	144
รวม				204	1,797,075	20,107.06	89.38

การปกครองส่วนท้องถิ่น

องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) มีจำนวน 210 แห่ง ประกอบด้วยองค์การบริหารส่วนจังหวัด 1 แห่ง (องค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่), เทศบาลนคร 1 แห่ง (เทศบาลนครเชียงใหม่), เทศบาลเมือง 4 แห่ง, เทศบาลตำบล 116 แห่ง, และองค์การบริหารส่วนตำบล 89 แห่ง

ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่

รายชื่อผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่
ลำดับ	ชื่อ	วาระ
1	พระยาอุดมพงศ์เพ็ญสวัสดิ์ (หม่อมราชวงศ์ประยูร อิศรศักดิ์)	พ.ศ. 2443 - 2446
2	พระยายอดเมืองขวาง	พ.ศ. 2446 - 2450
3	พระยามหินทรเดชานุวัตน์ (ใหญ่ ศยามานนท์)	พ.ศ. 2450 - 2452
4	พระยาวรวิไชยวุฒิกร (เลื่อม สนธิรัตน)	พ.ศ. 2452 - 2460
5	พระยาเพ็ชร์พิสัยศรีสวัสดิ์ (แม้น วสันตสิงห์)	พ.ศ. 2460 - 2471
6	พระยาอนุบาลพายัพกิจ (ปุ่น อาสนจินดา)	พ.ศ. 2471 - 2481
7	พระยาอมรฤทธิธำรง (พร้อม ณ ถลาง)	พ.ศ. 2481 - 2484
8	พระชาติตระการ (หม่อมราชวงศ์จิตร์ คเนจร)	พ.ศ. 2484 - 2485
9	ขุนประสงค์สุขการี (สมบุญ ลาภเจริญ)	พ.ศ. 2485 - 2488
10	ทวี แรงขำ	18 มิถุนายน พ.ศ. 2488 - 30 กันยายน พ.ศ. 2489
11	ขุนไตรกิตยานุกูล (อัมพร ไตรกิตยานุกูล)	22 ตุลาคม พ.ศ. 2489 - 30 มกราคม พ.ศ. 2494
12	อุดม บุญยประสพ	30 มกราคม พ.ศ. 2494 - 30 มิถุนายน พ.ศ. 2495
13	ประเสริฐ กาญจนดุล	1 กรกฎาคม พ.ศ. 2495 - 12 มิถุนายน พ.ศ. 2501
14	พันตำรวจเอก เนื่อง รายะนาค	16 มิถุนายน พ.ศ. 2501 - 28 สิงหาคม พ.ศ. 2502
15	สุทัศน์ สิริสวย	31 สิงหาคม พ.ศ. 2502 - 30 มิถุนายน พ.ศ. 2503
16	พันตำรวจเอก นิรันดร ชัยนาม	1 กรกฎาคม พ.ศ. 2503 - 30 กันยายน พ.ศ. 2514
17	วิสิษฐ์ ไชยพร	1 ตุลาคม พ.ศ. 2514 - 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2515
18	อาษา เมฆสวรรค์	1 ตุลาคม พ.ศ. 2515 - 1 ตุลาคม พ.ศ. 2518
19	ชลอ ธรรมศิริ	1 ตุลาคม พ.ศ. 2518 - 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2520
20	ประเทือง สินธิพงษ์	22 พฤษภาคม พ.ศ. 2520 - 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2523
21	ชัยยา พูนศิริวงศ์	1 ตุลาคม พ.ศ. 2523 - 30 กันยายน พ.ศ. 2530
22	ไพรัตน์ เดชะรินทร์	1 ตุลาคม พ.ศ. 2530 - 26 พฤษภาคม พ.ศ. 2534
23	ชนะศักดิ์ ยุวบูรณ์	16 มิถุนายน พ.ศ. 2534 - 18 ตุลาคม พ.ศ. 2536
24	วีระชัย แนวบุญเนียร	18 ตุลาคม พ.ศ. 2536 - 30 กันยายน พ.ศ. 2539
25	พลากร สุวรรณรัฐ	1 ตุลาคม พ.ศ. 2539 - 11 มกราคม พ.ศ. 2541
26	ประวิทย์ สีห์โสภณ	12 มกราคม พ.ศ. 2541 - 22 เมษายน พ.ศ. 2544
27	โกสินทร์ เกษทอง	23 เมษายน พ.ศ. 2544 - 9 ตุลาคม พ.ศ. 2545
28	พิสิษฐ เกตุผาสุข	28 ตุลาคม พ.ศ. 2545 - 4 มิถุนายน พ.ศ. 2546
29	สุวัฒน์ ตันติพัฒน์	5 มิถุนายน พ.ศ. 2546 - 12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2549
30	วิชัย ศรีขวัญ	13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2549 - 30 กันยายน พ.ศ. 2550
31	วิบูลย์ สงวนพงศ์	1 ตุลาคม พ.ศ. 2550 - 13 มีนาคม พ.ศ. 2552
32	อมรพันธุ์ นิมานันท์	16 มีนาคม พ.ศ. 2552 - 30 กันยายน พ.ศ. 2553
33	หม่อมหลวงปนัดดา ดิศกุล	1 ตุลาคม พ.ศ. 2553 - 30 กันยายน พ.ศ. 2555
34	ธานินทร์ สุภาแสน	8 ตุลาคม พ.ศ. 2555 - 30 กันยายน พ.ศ. 2556
35	วิเชียร พุฒิวิญญู	1 ตุลาคม พ.ศ. 2556 - 1 มิถุนายน พ.ศ. 2557
36	สุริยะ ประสาทบัณฑิตย์	2 มิถุนายน พ.ศ. 2557 - 30 กันยายน พ.ศ. 2558
37	ปวิณ ชำนิประศาสน์	1 ตุลาคม พ.ศ. 2558 - 29 มิถุนายน พ.ศ. 2561
38	ศุภชัย เอี่ยมสุวรรณ	29 มิถุนายน พ.ศ. 2561 - 30 กันยายน พ.ศ. 2562
39	เจริญฤทธิ์ สงวนสัตย์	1 ตุลาคม พ.ศ. 2562 - 30 กันยายน พ.ศ. 2564
40	ประจญ ปรัชญ์สกุล	1 ตุลาคม พ.ศ. 2564 - 30 กันยายน พ.ศ. 2565
41	นิรัตน์ พงษ์สิทธิถาวร	1 ตุลาคม พ.ศ. 2565 - ปัจจุบัน

การเลือกตั้ง

บทความหลัก: สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดเชียงใหม่

ในการเลือกตั้ง พ.ศ. 2566 จังหวัดเชียงใหม่แบ่งเขตเลือกตั้งออกเป็น 10 เขต มีจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรทั้งสิ้น 10 คน

การต่างประเทศ

จังหวัดเชียงใหม่เป็นที่ตั้งของสถานกงสุล ดังนี้ สถานกงสุลใหญ่ ได้แก่ สถานกงสุลใหญ่สหรัฐอเมริกา ญี่ปุ่น สาธารณรัฐประชาชนจีน อินเดีย และสถานกงสุลใหญ่เมียนม่า ส่วนสถานกงสุลกิตติมศักดิ์ ได้แก่ สถานกงสุลกิตติมศักดิ์เยอรมนี โปรตุเกส ฝรั่งเศส ออสเตรเลีย ออสเตรีย แคนาดา อิตาลี เปรู บังกลาเทศ สวีเดน กรีซ เกาหลีใต้ ฟิลิปปินส์ ฟินแลนด์ เนเธอร์แลนด์ และสถานกงสุลกิตติมศักดิ์สวิตเซอร์แลนด์

เมืองพี่น้อง

จังหวัดเชียงใหม่มีความสัมพันธ์ในฐานะเมืองพี่น้องกับเมืองดังต่อไปนี้

• เซี่ยงไฮ้ ประเทศจีน (พ.ศ. 2543)
• ยกยาการ์ตา ประเทศอินโดนีเซีย (พ.ศ. 2550)
• ชิงเต่า ประเทศจีน (พ.ศ. 2551)
• ฉงชิ่ง ประเทศจีน (พ.ศ. 2551)
• ฮาร์บิน ประเทศจีน (พ.ศ. 2551)
• คุนหมิง ประเทศจีน (พ.ศ. 2552)
• ไฮฟอง ประเทศเวียดนาม (พ.ศ. 2555)
• บูร์ซา ประเทศตุรกี (พ.ศ. 2556)
• ฮกไกโด ประเทศญี่ปุ่น (พ.ศ. 2556)
• เชียงตุง ประเทศพม่า (พ.ศ. 2556)

ประชากรศาสตร์

สถิติประชากรตามทะเบียนราษฎรจังหวัดเชียงใหม่

ปี	ประชากร	±%
2510	949,734	—
2513	1,002,295	+5.5%
2516	1,072,833	+7.0%
2519	1,100,325	+2.6%
2522	1,150,043	+4.5%
2525	1,204,441	+4.7%
2528	1,277,835	+6.1%
2531	1,345,715	+5.3%
2534	1,386,024	+3.0%
2537	1,547,085	+11.6%
2540	1,573,757	+1.7%
2543	1,590,327	+1.1%
2546	1,603,220	+0.8%
2549	1,658,298	+3.4%
2552	1,632,548	−1.6%
2555	1,655,642	+1.4%
2558	1,728,242	+4.4%
2561	1,763,742	+2.1%
2564	1,789,385	+1.5%
ที่มา: กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

ศาสนา

ประชากรในจังหวัดเชียงใหม่ นับถือศาสนาพุทธร้อยละ 91.8 ศาสนาคริสต์ร้อยละ 5.6 ศาสนาอิสลามร้อยละ 1.17 ศาสนาฮินดูและสิกข์ร้อยละ 0.02 และอื่น ๆ ร้อยละ 1.41

กลุ่มชาติพันธุ์

ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวไท โดยเฉพาะ "ชาวไทยวน" หรือ "คนเมือง" ที่เหลือเป็น ไทใหญ่ ไทลื้อ ไทเขิน ไทยอง และไทยสยาม รวมไปถึงมอญ และชาวไทยเชื้อสายจีน เช่น จีนแต้จิ๋ว จีนแคะ และฮ่อ เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีชาวอาข่า ลีซอ มูเซอ ปกาเกอะญอ คะฉิ่น ลัวะ ม้ง

สถิติประชากร

      หมายถึงจำนวนประชากรได้เพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับปีก่อน

      หมายถึงจำนวนประชากรได้ลดลงเมื่อเทียบกับปีก่อน

อันดับ (ปีล่าสุด)	อำเภอ	พ.ศ. 2562	พ.ศ. 2561	พ.ศ. 2560	พ.ศ. 2559	พ.ศ. 2558	พ.ศ. 2557	พ.ศ. 2556
1	เมืองเชียงใหม่	233,632	234,870	234,649	234,837	235,589	234,244	235,154
2	สันทราย	135,964	134,574	133,063	131,414	130,251	127,062	123,817
3	ฝาง	120,759	119,635	118,324	118,075	117,589	112,847	112,439
4	เชียงดาว	96,494	93,128	92,588	91,829	91,457	83,399	82,534
5	แม่ริม	94,337	94,260	93,185	91,558	90,706	88,835	87,605
6	หางดง	90,128	88,926	87,890	86,435	85,175	83,310	81,635
7	สันกำแพง	87,640	86,457	85,563	84,327	82,906	81,144	80,080
8	สารภี	85,565	84,626	83,504	82,247	81,156	79,996	78,835
9	แม่แตง	80,303	76,512	75,790	75,699	75,893	75,044	74,968
10	แม่อาย	78,565	78,423	78,300	77,778	77,533	73,537	73,243
11	สันป่าตอง	75,097	75,233	75,416	75,290	75,329	75,390	75,490
12	ดอยสะเก็ด	74,172	73,220	72,571	72,064	71,316	70,215	69,397
13	จอมทอง	66,729	66,729	66,792	66,811	66,738	66,531	66,353
14	อมก๋อย	63,610	63,224	62,833	62,317	61,899	61,076	60,429
15	แม่แจ่ม	60,179	60,180	59,728	59,515	59,145	58,698	58,321
16	ไชยปราการ	49,239	48,882	46,013	45,962	45,954	44,760	44,670
17	พร้าว	48,514	51,771	49,120	49,258	49,463	49,324	49,567
18	เวียงแหง	52,030	46,517	45,149	44,563	44,305	27,527	27,283
19	ฮอด	43,756	43,930	43,849	43,803	43,809	43,809	43,890
20	แม่วาง	31,883	31,827	31,834	31,625	31,695	31,472	31,325
21	ดอยเต่า	27,395	27,404	27,406	27,393	27,458	27,406	27,326
22	ดอยหล่อ	25,689	25,919	26,052	25,931	26,041	26,083	26,196
23	สะเมิง	23,780	23,737	23,690	23,642	23,580	23,386	23,289
24	แม่ออน	21,184	21,315	21,266	21,296	21,287	21,281	21,292
25	กัลยาณิวัฒนา	12,610	12,443	12,265	12,093	11,968	11,908	11,750
—	รวม	1,779,254	1,763,742	1,746,840	1,735,762	1,728,242	1,678,284	1,666,888

เศรษฐกิจ

ผลิตภัณฑ์มวลรวมจังหวัด (GPP) พ.ศ. 2555 มีมูลค่ารวมทั้งหมด 163,828 ล้านบาท แบ่งเป็นภาคเกษตร (รวมถึงการล่าสัตว์และการป่าไม้) 28,014 ล้านบาท (17.1%) และนอกภาคเกษตร 135,813 ล้านบาท (82.9%) สาขาการผลิตนอกภาคเกษตรที่สำคัญ ได้แก่ อสังหาริมทรัพย์ การให้เช่าและบริการทางธุรกิจ (14.4%) การขายส่งขายปลีก (12.1%) การศึกษา (11%) ตัวกลางทางการเงิน (11%) การบริหารราชการแผ่นดินและการป้องกันประเทศ (7.9%) การก่อสร้าง (7.2%) อุตสาหกรรม (6.9%) และสาขาอื่น ๆ (14.9%) จังหวัดเชียงใหม่มีอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจเฉลี่ยร้อยละ 11.7

มีรายได้ประชากรต่อหัวเฉลี่ย 89,542 บาท/คน/ปี อยู่ที่อันดับ 2 ของภาคเหนือรองจากจังหวัดลำพูน สำหรับรายได้ประชากรในเขตชนบท เฉลี่ยนั้น อยู่ที่ 59,092.45 บาท/คน/ปี อำเภอที่มีรายได้เฉลี่ยต่ำที่สุด คือ อำเภออมก๋อย 29,198.01 บาท/คน/ปี และอำเภอที่มีรายได้สูงสุด คือ อำเภอฝาง 110,592.77 บาท/คน/ปี

ใน พ.ศ. 2556 จังหวัดเชียงใหม่มีกำลังแรงงาน 976,115 คน (60.45% ของประชากร) มีอัตราว่างงานเฉลี่ย 1.24% ซึ่งมีจำนวนราว 12,000 คน จังหวัดเชียงใหม่มีแรงงานต่างด้าว 67,113 คน โดยเกือบทั้งหมดเป็นชาวพม่า (66,995 คน) แรงงานต่างด้าวประกอบอาชีพในภาคการก่อสร้างมากที่สุด 27,993 คน รองลงมาอยู่ในภาคเกษตรและปศุสัตว์ 16,342 คน

เกษตรกรรม

จังหวัดเชียงใหม่มีพื้นที่การเกษตร 1,835,425 ไร่ (14.61% ของพื้นที่จังหวัด) ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ปลูกข้าว 716,454 ไร่ และพืชสวน 459,254 ไร่ พื้นที่การเกษตรนี้อยู่ในเขตชลประทาน 642,979 ไร่ (35% ของพื้นที่การเกษตร) มีครัวเรือนการเกษตร 134,426 ครัวเรือน

พืชเศรษฐกิจสำคัญของจังหวัดเชียงใหม่ ได้แก่ ข้าว ลำไย ลิ้นจี่ กระเทียม หอมแดง หอมหัวใหญ่ และส้มเขียวหวาน

อุตสาหกรรม

จังหวัดเชียงใหม่มีโรงงาน 1,395 แห่ง เงินลงทุน 32,180 ล้านบาท แรงงาน 43,306 คน อุตสาหกรรมสำคัญ ได้แก่ อุตสาหกรรมอาหาร เกษตร ขนส่ง อโลหะ และเครื่องดื่ม ซึ่งอุตสาหกรรมที่ได้รับการส่งเสริมการลงทุน (BOI) พ.ศ. 2554 มี 34 โครงการ ประเทศที่มีการลงทุนในจังหวัดเชียงใหม่ ได้แก่ สหรัฐอเมริกา จีน เนเธอร์แลนด์ เยอรมนี สิงคโปร์ มาเลเซีย เดนมาร์ก ออสเตรเลีย สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์

การท่องเที่ยว

ในการสำรวจ World Best Award-Top 10 Cities จากผู้อ่าน Travel and Leisure นิตยสารท่องเที่ยวของสหรัฐอเมริกา ในปี พ.ศ. 2553 และปี พ.ศ. 2559 ผลปรากฏว่า จังหวัดเชียงใหม่เป็นเมืองน่าท่องเที่ยวอันดับ 2 ของโลก โดยพิจารณาจากสถานที่ ทัศนียภาพ ความสวยงามและร่มรื่น ศิลปวัฒนธรรมและประเพณี อาหารการกิน แหล่งช็อปปิ้ง ความเป็นมิตรของผู้คน ความคุ้มค่า ของเงิน เป็นต้น และในปี พ.ศ. 2563 จังหวัดเชียงใหม่ถูกจัดเป็นเมืองน่าท่องเที่ยวอันดับ 2 ของโลก จาก Condé Nast Traveler ของสหรัฐฯในหมวดเมืองน่าเที่ยวที่สุดในโลก ประเภท Best Small Cities

ใน พ.ศ. 2555 จังหวัดเชียงใหม่มีจำนวนนักท่องเที่ยวราว 6.5 ล้านคน เพิ่มขึ้นจากปี พ.ศ. 2554 ราว 9 แสนคน อยู่ในอันดับที่ 4 ของประเทศรองจากกรุงเทพมหานคร จังหวัดภูเก็ต และจังหวัดชลบุรี เป็นนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติ 2,192,322 คน (33.4%) สร้างรายได้รวม 53,507 ล้านบาท

วัฒนธรรมและประเพณี

วัดพระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร

ประเพณีเข้าอินทขิล ณ วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร

บทความหลัก: รายชื่อวัดในจังหวัดเชียงใหม่ และ รายชื่อโบราณสถานในจังหวัดเชียงใหม่

เมืองเชียงใหม่มีประวัติศาสตร์ที่ยาวนาน คนเชียงใหม่ได้สั่งสมวัฒนธรรมประเพณีสืบทอดมาจากบรรพบุรุษอย่างต่อเนื่อง โดยส่วนใหญ่มีความผูกพันกับพุทธศาสนาและความเชื่อดั้งเดิม ประเพณีที่สำคัญ ได้แก่

• ปีใหม่เมือง (สงกรานต์) จัดขึ้นระหว่างวันที่ 13-15 เมษายนของทุกปี เป็นประเพณีที่สำคัญและยิ่งใหญ่ของชาวเชียงใหม่ แบ่งเป็นวันที่ 13 เป็นวันสังขารล่อง มีขบวนแห่พระพุทธสิหิงค์ และพิธีสรงน้ำพระ วันที่ 14 เป็นวันเน่า ชาวบ้านจะเตียมข้าวของไปวัดและรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่วันต่อไป และวันที่ 15 เมษายน ประเพณีรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ และมีการเล่นสาดน้ำตลอดช่วงเทศกาล
• ประเพณียี่เป็ง จัดขึ้นในช่วงวันลอยกระทงของทุกปี ราวเดือนพฤศจิกายน มีการตกแต่งบ้านเรือนและสถานที่ต่าง ๆ ด้วยโคมชนิดต่าง ๆ มีการปล่อยโคมลอย มีการลอยกระทง ประกวดกระทงและนางนพมาศ
• ประเพณีเข้าอินทขิล จัดขึ้นในช่วงเดือนพฤษภาคมถึงมิถุนายน ที่วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร เป็นการบูชาเสาหลักเมืองโดยการนำดอกไม้ธูปเทียนมาใส่ขันดอก
• เทศกาลร่มบ่อสร้าง จัดขึ้นในเดือนมกราคมของทุกปี ที่ศูนย์หัตถกรรมทำร่มบ่อสร้าง อำเภอสันกำแพง มีการแสดงและจำหน่ายผลิตภัณฑ์พื้นบ้าน มีการแสดงทางวัฒนธรรม ขบวนแห่ ประเพณีพื้นบ้าน
• มหกรรมไม้ดอกไม้ประดับ จัดขึ้นในอาทิตย์แรกของเดือนกุมภาพันธ์ของทุกปี บริเวณสวนสาธารณะบวกหาด มีขบวนรถบุปผาชาติ และนางงามบุปผาชาติ
• งานไม้แกะสลักบ้านถวาย จัดขึ้นในเดือนมกราคม ที่หมู่บ้านถวาย อำเภอหางดง มีการจำหน่ายและสาธิตการแกะสลักไม้ และหัตถกรรมพื้นบ้าน
• ประเพณีแห่ไม้ค้ำโพธิ์ จัดขึ้นในเดือนเมษายน ในวันที่ 15 เป็นต้นไป ของทุกปี ที่บริเวณตัวเมืองจอมทอง มีขบวนรถจากชุมชน ห้างร้าน กลุ่มต่างๆ กว่า 40 ขบวน แห่ไปตามเมืองจอมทอง อำเภอจอมทอง จนถึง วัดพระธาตุศรีจอมทองวรวิหาร เป็นประเพณีที่สืบทอดกันมานานกว่า 200 ปี ตามตำนานเกิดขึ้นที่อำเภอเภอจอมทอง ถือเป็นแห่งแรกของประเทศไทยและแห่งเดียวในโลก ประเพณีแห่ไม้ค้ำโพธิ์ กลายเป็นต้นแบบของการแห่ไม้ค้ำสะหลีของชาวล้านนา จนได้รับความนิยมไปทั่วภาคเหนือ และเป็นประเพณีที่เริ่มมีชื่อเสียงโด่งดัง และได้รับความนิยมอย่างมาก
• ประเพณีปีใหม่ม้ง (น่อเป๊เจ่า) จัดขึ้นทุกปี ในวันขึ้น 1 ค่ำเดือน 1 หรือขึ้น 1 ค่ำเดือน 2 (ช่วงเดือน พฤศจิกายน-มกราคม) ตามปฏิทินจันทรคติ ของทุกปี มีการละเล่น การแข่งขัน และการแสดงมากมาย เช่น การโยนลูกช่วง (ป๋อป๊อ) ของวัยรุ่นหนุ่มสาวที่ยังโสด การแข่งขันยิงหน้าไม้ การแข่งขันตีลูกข่าง การแข่งรถฟอร์มูล่าม้ง ฯลฯ

โครงสร้างพื้นฐาน

การศึกษา

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

จังหวัดเชียงใหม่รับรองระบบการศึกษาตั้งแต่ระดับอนุบาลจนถึงระดับอุดมศึกษา มีจำนวนสถานศึกษาทั้งสิ้น 1,146 แห่ง ส่วนใหญ่เป็นสถาบันการศึกษาขั้นพื้นฐาน 893 แห่ง ตามมาด้วยสถาบันการศึกษาเอกชน 140 แห่ง และมีสถาบันอุดมศึกษา 15 แห่ง มีครู/อาจารย์ 21,155 คน และนักเรียน นิสิต นักศึกษา 440,706 คน ซึ่งอัตราส่วนครู/อาจารย์ ต่อนักเรียน นิสิต นักศึกษาเป็น 1:21 นักเรียนในสังกัดส่วนใหญ่อยู่ในระดับประถมศึกษา 138,288 คน รองลงมาคือ ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น 75,804 คน

โรงเรียน

บทความหลัก: รายชื่อโรงเรียนในจังหวัดเชียงใหม่

• โรงเรียนสหศึกษาประจำจังหวัด: โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย
• โรงเรียนสหศึกษาประจำจังหวัด: โรงเรียนวัฒโนทัยพายัพ
• โรงเรียนสหศึกษาประจำจังหวัด: โรงเรียนกาวิละวิทยาลัย
• โรงเรียนสหศึกษาประจำจังหวัด: โรงเรียนหอพระ
• โรงเรียนสหศึกษาประจำจังหวัด: โรงเรียนนวมินทราชูทิศ พายัพ

สถาบันอุดมศึกษา

สถาบันอุดมศึกษาของรัฐ

• มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
• มหาวิทยาลัยแม่โจ้
• มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา
• มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่
• มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย วิทยาเขตจอมทอง
• มหาวิทยาลัยรามคำแหง สาขาวิทยบริการเฉลิมพระเกียรติเชียงใหม่
• มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตเชียงใหม่
• มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยา วิทยาเขตล้านนา
• มหาวิทยาลัยการกีฬาแห่งชาติวิทยาเขตเชียงใหม่
• วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี เชียงใหม่
• วิทยาลัยนาฏศิลป์เชียงใหม่ สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์
• สถาบันการอาชีวศึกษาภาคเหนือ 1

สถาบันอุดมศึกษาเอกชน

• มหาวิทยาลัยพายัพ
• มหาวิทยาลัยนอร์ท-เชียงใหม่
• มหาวิทยาลัยฟาร์อีสเทอร์น

สาธารณสุข

จังหวัดเชียงใหม่มีโรงพยาบาลแผนปัจจุบัน 48 แห่ง 6,045 เตียง มีบุคลากรแพทย์ 1,065 คน (สัดส่วนต่อประชากรเป็น 1: 1,540) พยาบาล 4,812 คน (1: 341) และทันตแพทย์ 359 คน (1: 13,445)

อัตราการเกิด 10.98 ต่อ 1,000 คน อัตราการตาย 8.16 ต่อ 1,000 คน และอัตราการเพิ่มตามธรรมชาติ 2.52 ต่อ 1,000 คน

โรงพยาบาลภาครัฐ

โรงพยาบาลสังกัดคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

• โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

โรงพยาบาลสังกัดสํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข

โรงพยาบาลศูนย์ มีจำนวน 1 แห่ง ได้แก่

• โรงพยาบาลนครพิงค์

โรงพยาบาลทั่วไป (M1) มีจำนวน 3 แห่ง ได้แก่

• โรงพยาบาลจอมทอง
• โรงพยาบาลฝาง
• โรงพยาบาลสันป่าตอง

โรงพยาบาลเอกชน

• โรงพยาบาลแมคคอร์มิค
• โรงพยาบาลกรุงเทพเชียงใหม่
• โรงพยาบาลเชียงใหม่ราม
• โรงพยาบาลลานนา
• โรงพยาบาลลานนา 2
• โรงพยาบาลลานนา 3
• โรงพยาบาลเทพปัญญา
• โรงพยาบาลเทพปัญญา 2
• โรงพยาบาลราชเวชเชียงใหม่
• โรงพยาบาลเซนทรัลเชียงใหม่เมมโมเรียล
• โรงพยาบาลเชียงใหม่ใกล้หมอ
• โรงพยาบาลเชียงใหม่ฮอสพิทอล
• โรงพยาบาลเชียงใหม่เมดิคอลเซนเตอร์
• โรงพยาบาลตาเซนต์ปีเตอร์
• โรงพยาบาลเอ็ม ที อินเตอร์เมด

การขนส่ง

รถสองแถวที่รู้จักกันในชื่อ รถแดง

บทความหลัก: การขนส่งในจังหวัดเชียงใหม่

จังหวัดเชียงใหม่มีระบบขนส่งที่หลากหลายทั้งทางบก ทางรถไฟ และทางอากาศ โดยเชียงใหม่เป็นจุดหมายปลายทางการบินที่สำคัญแห่งหนึ่งของประเทศและภูมิภาค เป็นที่ตั้งของท่าอากาศยานนานาชาติเชียงใหม่ เชียงใหม่มีระบบรางเข้าถึง โดยตั้งอยู่ในทางรถไฟสายเหนือและเป็นจุดปลายทางทิศเหนือของสายดังกล่าว มีสถานีรถไฟชั้นหนึ่ง 1 แห่งคือ สถานีรถไฟเชียงใหม่ สถานีรถไฟแห่งอื่นที่อยู่ในเขตจังหวัดมีอีกเพียงสถานีเดียวคือ สารภี จังหวัดเชียงใหม่มีสถานีรถโดยสารประจำทาง 3 แห่ง สำหรับการขนส่งผู้โดยสารไปยังอำเภอต่าง ๆ และจังหวัดใกล้เคียง

ทางด้านระบบขนส่งมวลชน มี รถแดง ตุ๊กตุ๊ก รถเมล์ แท็กซี่มิเตอร์ ให้บริการในพื้นที่เทศบาลนครเชียงใหม่ และอำเภอใกล้เคียง

สาธารณูปโภคอื่น ๆ

• ไฟฟ้า การไฟฟ้าของจังหวัดอยู่ในความรับผิดชอบของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค เขตเหนือ รับซื้อกระแสไฟฟ้าจากการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย ณ แหล่งผลิตแม่เมาะ จังหวัดลำปาง มีสถานีควบคุมการจ่ายไฟฟ้า 5 สถานี จำนวนการไฟฟ้า 32 แห่ง ในปี 2553 จำนวนผู้ใช้ไฟฟ้าทั้งสิ้น 567,201 ราย ปริมาณกระแสไฟฟ้าที่ใช้ในจังหวัด 2,264.45 ล้านหน่วย สามารถให้บริการไฟฟ้าได้ครอบคลุม 25 อำเภอ สำหรับหมู่บ้าน ที่ไม่สามารถขยายเขตระบบจำหน่ายได้เนื่องจากสาเหตุหลายประการ ได้แก่ เป็นหมู่บ้าน ที่อยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ แหล่งต้นน้ำลำธาร ลุ่มน้ำ เขตป่าอนุรักษ์ อุทยานแห่งชาติ เป็นต้น ซึ่งหลายแห่งมีการติดตั้งเครื่องผลิตไฟฟ้าด้วยพลังงานแสงอาทิตย์

• ประปา การประปาในจังหวัดเชียงใหม่ มีจำนวน 6 แห่ง ได้แก่ การประปาเชียงใหม่ การประปาฮอด การประปาสันกำแพง การประปาฝาง การประปาแม่ริม การประปาแม่แตง มีกำลังการผลิตรวมทั้งสิ้น 54.83 ล้านลูกบาศก์เมตร ปริมาณการใช้น้ำ 25.33 ล้านลูกบาศก์เมตร มีจำนวนผู้ใช้น้ำ 112,685 ราย โดยในเขตอำเภอเมืองเชียงใหม่ มีผู้ใช้น้ำประปามากที่สุด คิดเป็นร้อยละ 69.04 ของจำนวนผู้ใช้ประปาทั้งหมดของจังหวัด

• โทรศัพท์ จังหวัดเชียงใหม่มีจำนวนเลขหมายโทรศัพท์ 305,434 เลขหมาย เป็นเลขหมายที่มีผู้เช่า 186,294 เลขหมาย มีชุมสายโทรศัพท์ 247 แห่ง

• ไปรษณีย์ มีสำนักงานไปรษณีย์ จำนวน 37 แห่ง มีจำนวนผู้ใช้บริการ 2,467,286 ราย

กีฬา

จังหวัดเชียงใหม่มีการจัดการแข่งขันกีฬาระดับนานาชาติหลายครั้ง ได้แก่ เอเชียนเกมส์ 1998, ซีเกมส์ 1995 ,ฟุตบอลเอเชียเยาวชน 1998, การแข่งขันยกน้ำหนักยุวชนชิงแชมป์โลก ครั้งที่ 1 ในปี พ.ศ. 2552 และกีฬาโรงเรียนอาเซียน ในปี พ.ศ. 2559 ส่วนการจัดการแข่งขันกีฬาในประเทศ ได้แก่ การแข่งขันกีฬาแห่งชาติ 3 ครั้ง

เชียงใหม่มีสโมสรฟุตบอลอาชีพสามสโมสร ได้แก่

• เชียงใหม่ เอฟซี (เคยเลื่อนชั้นสู่ไทยลีกเป็นครั้งแรกในฤดูกาล 2562)
• เชียงใหม่ ยูไนเต็ด หรือชื่อเดิมคือ เจแอล เชียงใหม่ ยูไนเต็ด ชนะเลิศไทยลีก 3 ฤดูกาล 2561 ปัจจุบันได้สิทธิ์เลื่อนชั้นสู่ไทยลีก 1 ในฤดูกาลปี 2021-2022
• แม่โจ้ ยูไนเต็ด ปัจจุบันได้สิทธิ์เล่นในไทยลีก 3 ในฤดูกาลปี 2021-2022

สถานที่ท่องเที่ยว

พระธาตุเจดีย์ธาตุนภเมทนีดล และพระธาตุเจดีย์นภพลภูมิสิริ บนยอดดอยอินทนนท์

สวนสัตว์เชียงใหม่

สถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติ

• เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว อำเภอเชียงดาว
• ดอยม่อนจอง อำเภออมก๋อย
• ดอยอ่างขาง อำเภอฝาง
• ทะเลสาบดอยเต่า อำเภอดอยเต่า
• น้ำพุร้อนฝาง อำเภอฝาง
• น้ำพุร้อนสันกำแพง อำเภอแม่ออน
• ปางช้างแม่แตง อำเภอแม่แตง
• สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ อำเภอแม่ริม
• อุทยานแห่งชาติดอยผ้าห่มปก อำเภอแม่อาย
• อุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ-ปุย อำเภอเมืองเชียงใหม่
• อุทยานแห่งชาติออบหลวง อำเภอฮอด
• อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ อำเภอจอมทอง
• เขื่อนแม่งัดสมบูรณ์ชล อำเภอแม่แตง

สถานที่ท่องเที่ยวทั่วไป

อำเภอเมืองเชียงใหม่

• พระตำหนักภูพิงคราชนิเวศน์
• สวนสัตว์เชียงใหม่
• เชียงใหม่ไนท์ซาฟารี
• อุทยานหลวงราชพฤกษ์
• พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เชียงใหม่
• ถนนคนเดิน - ที่สำคัญมีสองแห่งคือ
  • ถนนวัวลาย ช่วงระหว่างประตูเชียงใหม่ ถึงประตูหายยา (วันเสาร์)
  • ถนนราชดำเนิน ช่วงระหว่างประตูท่าแพ ถึงวัดพระสิงห์ (วันอาทิตย์)
• ถนนนิมมานเหมินท์
• เชียงใหม่ไนท์บาซาร์

อำเภออื่น ๆ

• หมู่บ้านผลิตร่ม บ้านบ่อสร้าง อำเภอสันกำแพง
• ชุมชนหัตถกรรมแกะสลัก บ้านถวาย อำเภอหางดง
• เวียงกุมกาม อำเภอสารภี
• เวียงท่ากาน อำเภอสันป่าตอง
• พระธาตุดอยนก อำเภอสะเมิง
• ทุ่งข้าวบาร์เล่ย์ ศูนย์วิจัยข้าวสะเมิง อำเภอสะเมิง

บุคคลที่มีชื่อเสียง

นักร้อง

• ชลธิชา เพ็ชรณสังกุล
• เจสสิก้า วอนยอง

วงดนตรี

• ไม้เมือง
• ไม้ไทย
• นักแสดง ภัทรพลฒ์ เดชพงษ์วรานนท์

อ้างอิง

เชิงอรรถ

บรรณานุกรม

• มูลนิธิสถาบันพัฒนาเมืองเชียงใหม่. วันสถาปนาเมืองเชียงใหม่. เชียงใหม่ : โรงพิมพ์มิ่งเมือง, 2559. 64 หน้า. ISBN 978-616-91942-6-2
• อรุณรัตน์ วิเชียรเขียว และเดวิด เค. วัยอาจ (ปริวรรต). ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่. กรุงเทพฯ : ซิลค์เวอร์ม, 2543. 232 หน้า. ISBN 978-974-9575-51-2
• แอนดรู ฟอร์บส์. ประวัติศาสตร์ล้านนาฉบับย่อ และ ชาวเชียงใหม่. เชียงใหม่ : หอศิลปวัฒนธรรมเชียงใหม่ และ เทศบาลนครเชียงใหม่, 2547.
• แผนพัฒนาจังหวัดเชียงใหม่ปี 53 ข้อมูลทั่วไปจังหวัดเชียงใหม่ เก็บถาวร 2009-05-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, สืบค้นวันที่ 8 ส.ค. 2552

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์ทางการ
• เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่
• เว็บไซต์สำนักประชาสัมพันธ์เขต 3 จังหวัดเชียงใหม่
• เว็บไซต์สำนักงานท่องเที่ยวและกีฬาจังหวัดเชียงใหม่ เก็บถาวร 2012-04-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• ข้อมูลท่องเที่ยวเชียงใหม่ เก็บถาวร 2012-04-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• "ที่นี่ สะเมิง" เว็บไซต์ประชาสัมพันธ์การท่องเที่ยวอำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่
• รถเช่าเชียงใหม่ เก็บถาวร 2016-06-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ จังหวัดเชียงใหม่
  • แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
  • ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
  • ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย