โจฮวน
| โจฮวน (เฉา ฮฺว่าน) 曹奐 เว่ย์-ยฺเหวียนตี้ 魏元帝 | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 ภาพวาดโจฮวนจากนวนิยายภาพสามก๊ก (ค.ศ. 1957) | |||||||||||||
| จักรพรรดิแห่งวุยก๊ก | |||||||||||||
| ครองราชย์ | 27 มิถุนายน ค.ศ. 260[a] – 4 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 266 | ||||||||||||
| ก่อนหน้า | โจมอ | ||||||||||||
| ผู้สำเร็จราชการ | สุมาเจียว สุมาเอี๋ยน | ||||||||||||
| ฉางเต้าเซียงกง อำเภออานชื่อ (安次縣常道鄉公) | |||||||||||||
| ดำรงตำแหน่ง | 256 – 27 มิถุยายน ค.ศ. 260 | ||||||||||||
| ตันลิวอ๋อง (陳留王 เฉินหลิวหวาง) | |||||||||||||
| ดำรงตำแหน่ง | 4 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 266 – ค.ศ. 302 | ||||||||||||
| ประสูติ | ค.ศ. 245 | ||||||||||||
| สวรรคต | ค.ศ. 302 | ||||||||||||
| มเหสี | จักรพรรดินีเปี้ยน | ||||||||||||
| |||||||||||||
| ราชวงศ์ | ราชวงศ์โจ (เฉา) | ||||||||||||
| พระราชบิดา | โจฮู | ||||||||||||
| พระราชมารดา | จางชื่อ | ||||||||||||
โจฮวน (ค.ศ. 245/246 – ค.ศ. 302/303[b]) มีชื่อในภาษาจีนกลางว่า เฉา ฮฺว่าน (จีนตัวย่อ: 曹奂; จีนตัวเต็ม: 曹奐; พินอิน: Cáo Hùan; ) ชื่อรอง จิ่งหมิง (จีน: 景明; พินอิน: Jǐngmíng) เป็นจักรพรรดิลำดับที่ 5 และลำดับสุดท้ายของรัฐวุยก๊กในยุคสามก๊กของจีน วันที่ 4 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 266 พระองค์สละราชบัลลังก์ให้กับผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์สุมาเอี๋ยน (ภายหลังขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิจิ้นอู่ตี้แห่งราชวงศ์จิ้น) เป็นการสิ้นสุดสมัยปกครองของวุยก๊ก หลังโจฮวนสละราชบัลลังก์ พระองค์ได้รับการตั้งให้มีฐานันดรศักดิ์เป็น "ตันลิวอ๋อง" และดำรงฐานันดรศักดิ์นี้จวบจนสิ้นพระชนม์ ภายหลังพระองค์ได้รับพระสมัญญานามว่า "จักรพรรดิเว่ย์-ยฺเหวียนตี้" (魏元帝)[2]
ภูมิหลังครอบครัวและการขึ้นครองราชย์
[แก้]พระนามโดยกำเนิดของโจฮวนคือ "เฉา หฺวาง" (曹璜) พระบิดาของโจฮวนคือโจฮูผู้เป็นเอียนอ๋อง / เอี๋ยนอ๋อง (燕王 เยียนหวาง) และเป็นบุตรชายของโจโฉ (บิดาของโจผีจักรพรรดิลำดับแรกของวุยก๊ก)[3]
ในปี ค.ศ. 258 ขณะเฉา หฺวางมีพระชนมายุ 12 พรรษา ตามกฎหมายของวุยก๊กที่ระบุว่าพระโอรสของอ๋อง (นอกเหนือจากพระโอรสองค์โตที่เกิดกับพระชายา ซึ่งโดยปกติได้รับการตั้งให้เป็นทายาทของอ๋อง) ต้องได้รับการแต่งตั้งให้มีฐานันดรศักดิ์ก๋ง (公 กง) เฉา หฺวางจึงได้รับการแต่งตั้งเป็น "ฉางเต้าเซียงกง" (常道鄉公)[4]
ในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 260 ภายหลังจักรพรรดิโจมอถูกปลงพระชนม์ระหว่างทรงพยายามจะชิงอำนาจรัฐคืนจากผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์สุมาเจียว เฉา หฺวางได้รับเลือกให้สืบราชบัลลังก์ถัดจากโจมอ[5]
รัชสมัย
[แก้]ในช่วงเวลาที่เฉา หฺวางขึ้นเป็นจักรพรรดิ พระนามของพระองค์ถูกเปลี่ยนเป็น "โจฮวน" (เฉา ฮฺว่าน) เนื่องจากข้อห้ามเรื่องการระบุชื่อของพระนาม "หฺวาง" (璜 ซึ่งพ้องเสียงกับคำทั่วไปจำนวนมาก เช่น "หฺวาง" 黃 ที่มีความหมายว่า "สีเหลือง" และ "หฺวาง" 皇 ที่มีความหมายว่า "จักรพรรดิ") ในรัชสมัยของโจฮวน ตระกูลสุมากุมอำนาจรัฐ ในขณะที่ราชตระกูลโจเป็นเพียงหุ่นเชิดและเป็นผู้นำรัฐแต่เพียงในนาม
ในวันที่ 28 พฤศจิกายน ค.ศ. 263 โจฮวนทรงตั้งให้พระชายาเปี้ยนเป็นจักรพรรดินี[c]
ช่วงต้นรัชสมัยของโจฮวน มีการโจมตีอย่างต่อเนื่องจากทัพของรัฐจ๊กก๊กที่เป็นรัฐอริภายใต้การบัญชาการของเกียงอุยขุนพลจ๊กก๊ก แม้ว่าโดยมากการโจมตีของเกียงอุยก็ถูกทัพวุยก๊กตีโต้จนล่าถอยไปอย่างง่ายดาย ในที่สุดสุมาเจียวก็มีคำสั่งให้บุกโจมตีจ๊กก๊กด้วยกำลังทหาร 180,000 นายภายใต้การบัญชาการของจงโฮยและเตงงาย
ในช่วงปลาย ค.ศ. 263 เล่าเสี้ยนจักรพรรดิจ๊กก๊กยอมจำนนต่อเตงงาย เป็นการสิ้นสุดของรัฐจ๊กก๊ก หลังการล่มสลายของจ๊กก๊ก เตงงายถูกจงโฮยกล่าวหาว่าคิดก่อกบฏจึงถูกปลดจากอำนาจบังคับบัญชา
ต้นปี ค.ศ. 264 จงโฮยวางแผนร่วมกับเกียงอุยเพื่อฟื้นฟูรัฐจ๊กก๊กและกำลังขุนพลวุยก๊กทุกคนที่อาจต่อต้านพวกตน แต่เหล่าขุนพลก็เริ่มก่อการต่อต้านจงโฮย สังหารจงโฮยและเกียงอุยลงได้ อาณาเขตที่เคยเป็นของจ๊กก๊ก (ครอบคลุมพื้นที่ของมณฑลเสฉวน, นครฉงชิ่ง, มณฑลยูนนาน, ทางใต้ของมณฑลฉ่านซี และทางตะวันออกเฉียงใต้ของมณฑลกานซู่ในปัจจุบัน) ได้ถูกผนวกเข้ากับวุยก๊กโดยสมบูรณ์
การสละราชบัลลังก์และช่วงบั้นปลายพระชนมชีพ
[แก้]รัฐวุยก๊กเองก็คงอยู่ได้ไม่นานหลังการล่มสลายของจ๊กก๊ก ในปี ค.ศ. 263 สุมาเอียวบังคับให้โจฮวนพระราชทานเครื่องยศเก้าประการอีกครั้ง และที่สุดสุมาเจียวก็ยอมรับเครื่องยศในครั้งนี้ บ่งบอกถึงการชิงราชบัลลังก์ที่กำลังใกล้เข้ามา[7] ในปี ค.ศ. 264 สุมาเจียวขึ้นมามีฐานันดรศักดิ์เป็น "จีนอ๋อง" (晉王 จิ้นหวาง) ซึ่งเป็นขั้นสุดท้ายก่อนการชิงราชบัลลังก์[8] หลังสุมาเจียวเสียชีวิตในเดือนกันยายน ค.ศ. 265 สุมาเอี๋ยนบุตรชายสืบทอดตำแหน่งบิดา และในวันที่ 4 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 266 สุมาเอี๋ยนบังคับโจฮวนให้สละราชบัลลังก์ จากนั้นในอีก 4 วันต่อมา (8 กุมภาพันธ์) สุมาเอี๋ยนจึงก่อตั้งราชวงศ์จิ้น พระองค์ตั้งให้โจฮวนมีฐานันดรศักดิ์ "ตันลิวอ๋อง" (陳留王 เฉินหลิวหวาง) ซึ่งโจฮวนดำรงฐานันดรศักดิ์นี้จนกระทั่งสิ้นพระชนม์
ไม่มีข้อมูลมากนักเกี่ยวกับพระชนมชีพของโจฮวนในฐานะอ๋องภายใต้การปกครองของราชวงศ์จิ้น สุมาเอี๋ยน (ภายหลังเป็นที่รู้จักในพระนามว่าจักรพรรดิจิ้นอู่ตี้) ทรงอนุญาตให้โจฮวนยังคงใช้ธงและราชรถอย่างจักรพรรดิได้ และสักการะบรรพชนด้วยพิธีการอย่างจักรพรรดิได้[9] โจฮวนสิ้นพระชนม์ในปี ค.ศ. 302 ในรัชสมัยของจักรพรรดิจิ้นฮุ่ยตี้พระโอรสของสุมาเอี๋ยน พระองค์ได้รับการฝังพระศพด้วยเกียรติอย่างจักรพรรดิและได้รับพระสมัญญานาม
ไม่ทราบแน่ชัดว่าใครเป็นผู้สืบทอดฐานันดรตันลิวอ๋องในลำดับถัดจากโจฮวน ทราบเพียงว่าในเดือนพฤศจิกายนหรือธันวาคม ค.ศ. 326 มีการตั้งฐานันดรศักดิ์ตันลิวอ๋องให้กับเฉา ม่าย (曹勱) ผู้เป็นลื่อชายของโจโฉ[10] ดำรงฐานันดรศักดิ์นี้จนกระทั่งเสียชีวิตในวันที่ 1 ธันวาคม ค.ศ. 358[d] ฐานันดรศักดิ์สืบทอดต่อมาโดยบุตรชายคือเฉา ฮุย (曹恢) ซึ่งได้รับการแต่งตั้งในวันที่ 24 พฤศจิกายน ค.ศ. 363[12] ฐานันดรศักดิ์ตันลิวอ๋องยังคงอยู่ภายในตระกูลโจจนกระทั่งถูกยกเลิกในวันที่ 25 กันยายน ค.ศ. 479[e] ในรัชสมัยของเซียว เต้าเฉิง (蕭道成) จักรพรรดิผู้ก่อตั้งราชวงศ์ฉีใต้ ตันลิวอ๋องคนสุดท้ายคือเฉา ช่าน (曹粲)
ชื่อศักราช
[แก้]- จิ่ง-ยฺเหวียน (景元) ค.ศ. 260–264
- เสียนซี (咸熙) ค.ศ. 264–266
ฐานันดรศักดิ์
[แก้]- ตันลิวอ๋อง (陳留王 เฉินหลิวหวาง)
- จักรพรรดิเว่ย์-ยฺเหวียนตี้ (魏元帝) (สมัญญานาม)
พระราชวงศ์
[แก้]พระมเหสี:
- จักรพรรดิจากตระกูลเปี้ยน (卞皇后 เปี้ยนหฺวางโฮ่ว)
พงศาวลี
[แก้]| โจโก๋ (เสียชีวิต ค.ศ. 193) | |||||||||||||||
| โจโฉ (ค.ศ. 155–220) | |||||||||||||||
| ติงชื่อ | |||||||||||||||
| โจฮู (สิ้นพระชนม์ ค.ศ. 278) | |||||||||||||||
| หฺวานชื่อ | |||||||||||||||
| โจฮวน (ค.ศ. 246–302) | |||||||||||||||
| จาง เหิง (เสียชีวิต ค.ศ. 177) | |||||||||||||||
| เตียวฬ่อ (เสียชีวิต 216) | |||||||||||||||
| หลูชื่อ | |||||||||||||||
| จางชื่อ | |||||||||||||||
ดูเพิ่ม
[แก้]หมายเหตุ
[แก้]- ↑ วันเจี่ยอิ๋น (甲寅) ในเดือน 6 ของปีที่โจมอสวรรคต ตามที่ระบุในบทพระราชประวัติโจฮวนในสามก๊กจี่
- ↑ เว่ย์ชื่อผู่ระบุว่าโจฮวนมีพระชนมายุ 58 พรรษา (ตามการนับอายุแบบเอชียตะวันออก) เมื่อพระองค์สิ้นพระชนม์ในศักราชไท่อาน (太安) ปีที่ 1 ในรัชสมัยของจักรพรรดิจิ้นฮุ่ยตี้ เมื่อคำนวณแล้ว ปีเกิดของพระองค์อาจเป็นปี ค.ศ. 245 หรือ ค.ศ. 246[1] ปีที่สิ้นพระชนม์เทียบได้กับช่วงเวลาระหว่างวันที่ 14 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 302 ถึง 2 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 303 ในปฏิทินจูเลียน
- ↑ บทพระราชประวัติโจฮวนในสามก๊กจี่ระบุว่าพระชายาเปี้ยนขึ้นเป็นจักรพรรดินีในวันกุ๋ยเหม่า (癸卯) ในเดือน 10 ของศักราชจิ่ง-ยฺเหวียน (景元) ปีที่ 4 ในรัชสมัยของโจฮวน เทียบได้กับวันที่ 28 พฤศจิกายน ค.ศ. 263 ในปฏิทินกริโกเรียน[6]
- ↑ วันอี๋โฉ่ว (乙丑) ในเดือน 10 ของศักราชเชินผิง (升平) ปีที่ 2[11]
- ↑ วันกุ่ยซื่อ (癸巳) ในเดือน 8 ของศักราชเจี้ยน-ยฺเหวียน (建元) ปีที่ 1[13]
อ้างอิง
[แก้]- ↑ (年五十八，太安元年崩) อรรถาธิบายจากเว่ยชื่อผู่ในสามก๊กจี่ เล่มที่ 4.
- ↑ (太安元年崩，谥曰元皇帝。) อรรถาธิบายจากเว่ยชื่อผู่ในสามก๊กจี่ เล่มที่ 4.
- ↑ (陳留王諱奐，字景明，武帝孫，燕王宇子也。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 4.
- ↑ (甘露三年，封安次縣常道鄉公。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 4.
- ↑ (高貴鄉公卒，公卿議迎立公。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 04.
- ↑ [(景元四年十月)癸卯, 立皇后卞氏] สามก๊กจี่ เล่มที่ 04.
- ↑ (甲寅，復命大將軍進爵晉公，加位相國，備禮崇錫，一如前詔；又固辭乃止。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 4.
- ↑ (己卯，進晉公爵為王，封十郡，并前二十。) สามก๊กจี่ เล่มที่ 4.
- ↑ (己巳，詔陳留王載天子旌旗，備五時副車，行魏正朔，郊祀天地，禮樂制度皆如魏舊，上書不稱臣。) จิ้นชู เล่มที่ 3.
- ↑ "晋书 : 帝纪第七 显宗成帝 康帝 - Chinese Text Project". ctext.org (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-05-29.
- ↑ จิ้นชู เล่มที่ 8
- ↑ "晋书 : 帝纪第八 孝宗穆帝 哀帝 废帝海西公 - Chinese Text Project". ctext.org (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-05-29.
- ↑ หนานฉื่อ เล่มที่ 4
บรรณานุกรม
[แก้]- ตันซิ่ว (คริสต์ศตวรรษที่ 3). สามก๊กจี่ (ซานกั๋วจื้อ).
- เผย์ ซงจือ (คริสต์ศตวรรษที่ 5). อรรถาธิบายสามก๊กจี่ (ซานกั๋วจื้อจู้).
- ฝาน เสฺวียนหลิง (648). จิ้นชู.
| ก่อนหน้า | โจฮวน | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| โจมอ | 
|
จักรพรรดิจีน วุยก๊ก (ค.ศ. 260–266) |
|
สุมาเอี๋ยน ราชวงศ์จิ้นตะวันตก |