จัตุรัสเทียนอันเหมิน
| จัตุรัสเทียนอันเหมิน | |||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg) จัตุรัสเทียนอันเหมินในปี ค.ศ. 2020 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| ชื่อภาษาจีน | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| อักษรจีนตัวย่อ | 天安门广场 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| อักษรจีนตัวเต็ม | 天安門廣場 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| ฮั่นยฺหวี่พินอิน | Tiān'ānmén Guǎngchǎng | ||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| ชื่อภาษาแมนจู | |||||||||||||||||||||||||||||||
| อักษรแมนจู | ᡝᠯᡥᡝ ᠣᠪᡠᡵᡝ ᡩᡠᡴᠠ | ||||||||||||||||||||||||||||||
| อักษรโรมัน | elhe obure duka | ||||||||||||||||||||||||||||||
จัตุรัสเทียนอันเหมิน (จีนตัวย่อ: 天安门广场; จีนตัวเต็ม: 天安門廣場; พินอิน: Tiān'ānmén Guǎngchǎng) เป็นจัตุรัสกลางเมืองของกรุงปักกิ่ง ประเทศจีน ได้ชื่อมาจากประตูเทียนอัน (ประตูแห่งสันติภาพสวรรค์) ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจัตุรัส และเป็นเขตกั้นระหว่างจัตุรัสกับพระราชวังต้องห้าม จัตุรัสแห่งนี้ประกอบด้วยอนุสาวรีย์วีรชน มหาศาลาประชาชน พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติจีน และหอรำลึกประธานเหมา ในวันที่ 1 ตุลาคม ค.ศ. 1949 เหมา เจ๋อตงประกาศก่อตั้งสาธารณรัฐประชาชนจีน ณ จัตุรัสแห่งนี้ และปัจจุบันก็ยังคงมีการจัดงานฉลองครบรอบเหตุการณ์ดังกล่าว ณ สถานที่เดิม[1] จัตุรัสเทียนอันเหมินมีขนาดกว้าง 765 เมตร ยาว 282 เมตร ครอบคลุมพื้นที่ 215,730 ตารางเมตร (53.31 เอเคอร์)[2] สถานที่นี้มีความสำคัญทางวัฒนธรรมอย่างมาก เพราะเป็นจุดเกิดเหตุการณ์สำคัญทางประวัติศาสตร์ของจีนหลายเหตุการณ์
นอกประเทศจีน จัตุรัสแห่งนี้เป็นที่รู้จักกันดีในฐานะสถานที่เกิดเหตุการณ์การประท้วงและการสังหารหมู่ใน ค.ศ. 1989 ซึ่งยุติลงด้วยการปราบปรามของทหาร เหตุการณ์ดังกล่าวได้รับความสนใจจากสื่อมวลชนนานาชาติ การเชื่อมต่อของอินเทอร์เน็ต และการสื่อสารทั่วโลก ส่งผลให้เกิดผลกระทบทางการเมืองและปัจจัยอื่น ๆ อีกมากมาย[3][4][5] ภายในประเทศจีน มีการควบคุมเนื้อหาข่าวสารที่เกี่ยวข้องกับการปราบปรามของพรรคคอมมิวนิสต์จีนอย่างเข้มงวด[6]
ประวัติศาสตร์
[แก้]ช่วงต้น
[แก้]
ประตูเทียนอัน หมายถึง "ประตูแห่งสันติภาพสวรรค์" เป็นประตูในกำแพงนครจักรพรรดิ สร้างขึ้นใน ค.ศ. 1417 ตรงกับสมัยราชวงศ์หมิง ในคริสต์ศตวรรษที่ 17 การสู้รบระหว่างกองกำลังกบฏของหลี่ จื้อเฉิงและกองกำลังราชวงศ์ชิงที่นำโดยชาวแมนจูได้ก่อให้เกิดความเสียหายอย่างหนักหรือถึงขั้นทำลายประตูแห่งนั้น จัตุรัสเทียนอันเหมินได้รับการออกแบบและสร้างขึ้นใน ค.ศ. 1951 และได้ขยายพื้นที่เป็นสี่เท่าในคริสต์ทศวรรษ 1950[7][8]
ประตูซึ่งในอดีตมีชื่อเรียกว่า "ประตูต้าหมิง" เป็นประตูทางทิศใต้ของนครจักรพรรดิ และตั้งอยู่ใกล้ใจกลางจัตุรัส ในช่วงราชวงศ์ชิง ประตูแห่งนี้ถูกเปลี่ยนชื่อเป็น "ประตูต้าชิง" และในยุคสาธารณรัฐ ก็ได้มีการเปลี่ยนชื่ออีกครั้งเป็น "ประตูจงหฺวา" ประตูนี้แตกต่างจากประตูอื่น ๆ ในปักกิ่ง เช่น ประตูเทียนอัน และประตูเจิ้งหยาง ในแง่ที่ว่าเป็นประตูทางพิธีการแท้ ๆ มีซุ้มประตูสามช่อง แต่ไม่มีกำแพงล้อมรอบ มีลักษณะคล้ายคลึงกับประตูทางพิธีการที่พบในสุสานหลวงราชวงศ์หมิง ประตูนี้มีสถานะพิเศษในฐานะ "ประตูแห่งชาติ" ดังที่เห็นได้จากการเปลี่ยนแปลงชื่อเรียกมาโดยตลอด โดยปกติแล้วประตูดังกล่าวจะปิดอยู่เสมอ เว้นแต่เมื่อจักรพรรดิเสด็จผ่านเท่านั้น สามัญชนจะต้องไปใช้ประตูทางด้านข้างทางทิศตะวันตกและตะวันออกของจัตุรัสแทน เนื่องจากการเบี่ยงเส้นทางจราจรดังกล่าว จึงได้มีการพัฒนาตลาดการค้าที่คึกคักขึ้นในบริเวณลานกว้างที่มีรั้วล้อมรอบทางทิศใต้ของประตูแห่งนี้ โดยตลาดดังกล่าวมีชื่อเรียกว่า "ถนนตารางหมากรุก"[ต้องการอ้างอิง]
คริสต์ศตวรรษที่ 19
[แก้]ใน ค.ศ. 1860 ระหว่างสงครามฝิ่นครั้งที่สอง กองทัพอังกฤษและฝรั่งเศสได้เข้ายึดกรุงปักกิ่งและได้ตั้งค่ายพักแรมใกล้ประตู โดยมีการพิจารณาในเบื้องต้นที่จะเผาประตูเมืองและพระราชวังต้องห้าม ท้ายที่สุด พวกเขาก็ตัดสินใจรักษาพระราชวังต้องห้ามไว้ แต่กลับเลือกเผาพระราชวังฤดูร้อนเดิมแทน จักรพรรดิเสียนเฟิงทรงยอมตกลงให้มหาอำนาจตะวันตกตั้งค่ายทหาร และต่อมาได้จัดคณะทูตในบริเวณดังกล่าว ส่งผลให้เกิดย่านสถานทูตขึ้นทางทิศตะวันออกของจัตุรัสโดยทันที เมื่อกองกำลังพันธมิตรแปดชาติล้อมกรุงปักกิ่งในเหตุการณ์กบฏนักมวยใน ค.ศ. 1900 พวกเขาได้ทำลายอาคารสำนักงานต่าง ๆ และเผากระทรวงหลายแห่ง หลังการสิ้นสุดของกบฏนักมวย บริเวณดังกล่าวได้กลายเป็นพื้นที่สำหรับพันธมิตรแปดชาติในการรวบรวมกำลังทหาร[ต้องการอ้างอิง]
คริสต์ศตวรรษที่ 20
[แก้]ในกรุงปักกิ่ง จัตุรัสเทียนอันเหมินได้รับการพัฒนาปรับปรุงใหม่จากเขตบริเวณภายในของราชวงศ์ให้กลายเป็นพื้นที่สาธารณะขนาดใหญ่ ซึ่งสอดคล้องกับอุดมการณ์ทางการเมืองแบบสังคมนิยม[9]: 110 ในคริสต์ทศวรรษ 1950 ขนาดของจัตุรัสได้ขยายเพิ่มขึ้นเป็นสี่เท่า[9]: 110
ใน ค.ศ. 1954 ประตูจงหฺวาได้ถูกทำลายเพื่อเปิดพื้นที่สำหรับการขยายจัตุรัส ในเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 1958 ได้มีการเริ่มดำเนินการขยายจัตุรัสเทียนอันเหมินครั้งใหญ่ ซึ่งโครงการดังกล่าวแล้วเสร็จภายในระยะเวลาเพียง 11 เดือนในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 1959 การดำเนินการดังกล่าวสอดกับวิสัยทัศน์ของเหมา เจ๋อตงที่ต้องการสร้างจัตุรัสแห่งนี้ให้ใหญ่และงดงามที่สุดในโลก โดยมีเป้าหมายที่จะรองรับผู้คนได้มากกว่า 500,000 คน ในการดังกล่าว มีการรื้อถอนที่พักอาศัยและสิ่งปลูกสร้างอื่น ๆ จำนวนมาก[10] ทางทิศใต้ของจัตุรัสมีการสร้างอนุสาวรีย์วีรชนขึ้น พร้อมกันนั้น เนื่องในโอกาสครบรอบ 10 ปีการก่อตั้งสาธารณรัฐประชาชนจีน ในระหว่างปี ค.ศ. 1958 ถึง 1959 ได้มีการก่อสร้างอาคารสำคัญสิบแห่งขึ้นเพื่อเป็นการเฉลิมฉลอง โดยหนึ่งในนั้นคือมหาศาลาประชาชน และพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ปฏิวัติ (ปัจจุบันคือพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติจีน) ซึ่งถูกสร้างขึ้นทางด้านตะวันตกและออกของจัตุรัสแห่งนี้[10]
ตลอดทศวรรษแรกของการก่อตั้งสาธารณรัฐประชาชนจีน วันชาติ (1 ตุลาคม) ของทุกปี ล้วนมีการจัดสวนสนามทหารครั้งใหญ่บนจัตุรัสเทียนอันเหมิน โดยมีเจตนาเลียนการฉลองครบรอบการปฏิวัติเดือนตุลาคมของโซเวียตซึ่งจัดขึ้นประจำทุกปี หลังจากความล้มเหลวจากการก้าวกระโดดไกลไปข้างหน้า พรรคคอมมิวนิสต์จีนได้ตัดสินใจลดค่าใช้จ่ายและจัดงานฉลองวันชาติในระดับเล็กลง พร้อมกับการจัดงานฉลองใหญ่ที่มีการสวนสนามทหารทุก 10 ปี กระนั้น ความวุ่นวายของการปฏิวัติทางวัฒนธรรมก็เกือบจะขัดขวางไม่ให้งานดังกล่าวเกิดขึ้นในวันชาติ ค.ศ. 1969 แต่ก็สามารถจัดขึ้นได้ใน ค.ศ. 1966 และ 1970[ต้องการอ้างอิง]
ใน ค.ศ. 1971 มีการนำภาพเหมือนขนาดใหญ่ของคาร์ล มากซ์ ฟรีดริช เอ็งเงิลส์ วลาดิมีร์ เลนิน โจเซฟ สตาลิน ซุน ยัตเซ็น และเหมา เจ๋อตงมาติดตั้งในจัตุรัส โดยเป็นผลงานของศิลปินเกอ เสี่ยวกวง ผู้ซึ่งเป็นผู้สร้างภาพเหมือนอันโด่งดังของเหมาที่แขวนอยู่เหนือประตูเทียนอัน ใน ค.ศ. 1980 ภาพเหล่านั้นถูกถอดออกหลังการลดความเข้มข้นของอุดมการณ์ทางการเมืองหลังการถึงแก่อสัญกรรมของเหมา และนับแต่นั้นมาก็มีการนำกลับมาจัดแสดงเฉพาะในวันแรงงาน (1 พฤษภาคม) และวันชาติเท่านั้น[ต้องการอ้างอิง]
สิบปีต่อมาใน ค.ศ. 1979 พรรคคอมมิวนิสต์จีนได้ตัดสินใจไม่จัดงานฉลองใหญ่อีกครั้ง ซึ่งตรงกับช่วงเวลาที่เติ้ง เสี่ยวผิงกำลังรวบรวมอำนาจ และประเทศจีนเพิ่งประสบความพ่ายแพ้ในการสู้รบชายแดนกับเวียดนามในช่วงต้นปี ภายใน ค.ศ 1984 เมื่อสถานการณ์เริ่มดีและมีเสถียรภาพมากขึ้น ทำให้จีนสามารถจัดการสวนสนามทหารเป็นครั้งแรกนับตั้งแต่ ค.ศ. 1959 เหตุการณ์สังหารหมู่ที่จัตุรัสเทียนอันเหมินได้ส่งผลให้พิธีดังกล่าวถูกยกเลิกในเดือนตุลาคม ค.ศ. 1989 แต่ใน ค.ศ. 1999 และ 2009 ซึ่งตรงกับวาระครบรอบ 50 และ 60 ปีการก่อตั้งสาธารณรัฐประชาชนจีน ก็ได้มีการจัดพิธีสวนสนามทหารขึ้นอีกครั้ง[11]
หนึ่งปีหลังการถึงแก่อสัญกรรมของเหมา ได้มีการสร้างหอรำลึกขึ้นบนบริเวณประตูจงหฺวาเดิม ซึ่งตั้งอยู่บนแนวแกนเหนือ–ใต้หลักของจัตุรัส ในการดำเนินโครงการนี้ จัตุรัสได้รับการขยายขนาดเพิ่มเติมเพื่อให้มีรูปร่างสี่เหลี่ยมผืนผ้าสมบูรณ์ และมีความจุในการรองรับผู้คนได้ถึง 600,000 คน[10]
การประท้วงและการสังหารหมู่ใน ค.ศ. 1989
[แก้]ใน ค.ศ. 1989 จัตุรัสเทียนอันเหมินเป็นสถานที่เกิดเหตุการณ์การประท้วงในจัตุรัสเทียนอันเหมิน ค.ศ. 1989 ซึ่งทวีความรุนแรงขึ้นจนนำไปสู่การปราบปรามโดยกองทัพปลดปล่อยประชาชน[12][13] หลังการปราบปรามอย่างรุนแรง ผู้นำนักศึกษาจำนวนมากได้หลบหนีไปยังสหรัฐด้วยความช่วยเหลือจากหน่วยงานข่าวกรองต่างชาติและบุคคลภายนอกผ่านปฏิบัติการที่เรียกว่า "ปฏิบัติการเยลโลเบิร์ด"[14]
บริบทในเมืองของจัตุรัสถูกเปลี่ยนแปลงในคริสต์ทศวรรษ 1990 ด้วยการก่อสร้างโรงละครแห่งชาติในบริเวณใกล้เคียงและการขยายอาคารพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ[10]
องค์ประกอบ
[แก้].jpg)
สถานที่นี้ถูกใช้เป็นที่สำหรับการชุมนุมใหญ่มาตั้งแต่ถูกสร้างขึ้น และความเรียบของพื้นที่ตรงข้ามกับความสูงของอนุสาวรีย์วีรชนซึ่งมีความสูงถึง 38 เมตร และหอรำลึกประธานเหมา[7] จัตุรัสตั้งอยู่ระหว่างประตูโบราณขนาดใหญ่สองประตู ได้แก่ ประตูเทียนอันทางทิศเหนือ และประตูเจิ้งหยางหรือที่รู้จักในชื่อเฉียนเหมินทางทิศใต้ ทิศตะวันตกของจัตุรัสเป็นที่ตั้งของมหาศาลาประชาชน ทิศตะวันออกของจัตุรัสเป็นที่ตั้งของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติจีนซึ่งอุทิศให้แก่ประวัติศาสตร์จีนก่อน ค.ศ. 1919
ใน ค.ศ. 1989 ได้มีการสร้างประติมากรรมเสรีภาพ สัญลักษณ์อันเป็นที่รู้จักของโลกตะวันตกขึ้น โดยประติมากรรมดังกล่าวได้เคยถือคบเพลิงไว้เหนือจัตุรัสแห่งนี้[15]
การเข้าถึง
[แก้]ตั้งแต่วันที่ 15 ธันวาคม ค.ศ. 2021 เป็นต้นมา ผู้เข้าชมจะต้องทำการจองล่วงหน้าก่อนเข้าสู่บริเวณจัตุรัส[16]
เหตุการณ์
[แก้]
จัตุรัสเทียนอันเหมินเป็นสถานที่เกิดเหตุการณ์ทางการเมืองที่สำคัญ การประท้วงของนักศึกษา และความขัดแย้งด้วยอาวุธหลายครั้ง
ในบรรดาเหตุการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นในจัตุรัสเทียนอันเหมิน ได้แก่ การประท้วงในระหว่างขบวนการ 4 พฤษภาคมใน ค.ศ. 1919 การประกาศตั้งสาธารณรัฐประชาชนจีนโดยเหมา เจ๋อตงในวันที่ 1 ตุลาคม ค.ศ. 1949 การประท้วงที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน ค.ศ. 1976 หลังการถึงแก่อสัญกรรมของนายกรัฐมนตรีโจว เอินไหล และการประท้วงและการสังหารหมู่ที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน ค.ศ. 1989 หลังการถึงแก่อสัญกรรมของหู เย่าปัง ซึ่งถูกปราบปรามโดยทหาร[17] ไม่นานหลังการปราบปราม เหตุการณ์ที่โด่งดังก็ได้เกิดขึ้นเมื่อมีการบันทึกภาพชายคนหนึ่งซึ่งต่อมาเป็นที่รู้จักในนาม "แทงค์แมน" กำลังยืนขวางขบวนรถถังบนถนนฉางอานใกล้กับจัตุรัส
เหตุการณ์สำคัญอื่น ๆ ได้แก่ การสวนสนามทหารประจำปีในวันครบรอบการประกาศก่อตั้งสาธารณรัฐประชาชนจีนใน ค.ศ. 1949 จนถึงวันที่ 1 ตุลาคม ค.ศ. 1959 การสวนสนามทหารเนื่องในวาระครบรอบ 35 ปีของสาธารณรัฐประชาชนจีนใน ค.ศ. 1984 ซึ่งตรงกับช่วงที่เติ้ง เสี่ยวผิงขึ้นสู่อำนาจ การสวนสนามทหารและขบวนแห่เนื่องในวาระครบรอบ 50 ปีของสาธารณรัฐประชาชนจีนใน ค.ศ. 1999 เหตุการณ์การเผาตัวเองประท้วงในจัตุรัสเทียนอันเหมินใน ค.ศ. 2001 การสวนสนามทหารและขบวนแห่เนื่องในวาระครบรอบ 60 ปีของสาธารณรัฐประชาชนจีนใน ค.ศ. 2009 และเหตุการณ์ก่อการร้ายใน ค.ศ. 2013 ซึ่งเกี่ยวข้องกับการขับรถชนผู้คนในจัตุรัส ใน ค.ศ. 2023 เจ้าหน้าที่ตำรวจได้ควบคุมตัวบุคคลกว่า 20 ราย รวมถึงอเล็กซานดรา หว่อง นักกิจกรรม ในโอกาสครบรอบ 34 ปีเหตุการณ์ปราบปรามประชาชนอย่างรุนแรงที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน โดยให้เหตุผลว่าเป็นการ "กระทำที่ขัดต่อความสงบเรียบร้อย"[18]
พาโนรามา
[แก้]
แกลเลอรี
[แก้]-
ประตูเทียนอัน ทางทิศเหนือของจัตุรัส -
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติจีน ทางทิศตะวันออกของจัตุรัส -
มหาศาลาประชาชน ทางทิศตะวันตกของจัตุรัส -
ประตูเจิ้งหยาง ประตูที่ทำหน้าที่เป็นจุดสิ้นสุดทางทิศใต้ของจัตุรัส -
อนุสาวรีย์วีรชนและหอรำลึกประธานเหมา ตั้งอยู่ใจกลางจัตุรัส -
อนุสาวรีย์วีรชน -
หอรำลึกประธานเหมา -
อนุสาวรีย์หน้าหอรำลึกประธานเหมา -
นักศึกษาเข้าร่วมพิธีก่อตั้งสาธารณรัฐประชาชนจีนเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม ค.ศ. 1949 -
อนุสาวรีย์ชั่วคราวในจัตุรัสเทียนอันเหมินเพื่อฉลองครบรอบ 90 ปีการก่อตั้งพรรคคอมมิวนิสต์จีนใน ค.ศ. 2011 -
การไว้อาลัยแก่ผู้เสียชีวิตจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวในมณฑลเสฉวนในวันที่ 19 พฤษภาคม ค.ศ. 2008 -
นักศึกษารวมตัวกันประท้วงที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน ราว ค.ศ. 1917–1919
ดูเพิ่ม
[แก้]อ้างอิง
[แก้]- ↑ The Columbia Encyclopedia, 6th ed
- ↑ "Tiananmen Square incident". Britannica. สืบค้นเมื่อ 11 February 2021.
- ↑ Miles, James (2 June 2009). "Tiananmen killings: Were the media right?". BBC News. สืบค้นเมื่อ 3 November 2010.
- ↑ "Tiananmen Square protest death toll 'was 10,000'". BBC News. 23 December 2017. สืบค้นเมื่อ 3 June 2019.
- ↑ "The Truth Behind The Tiananmen Square Massacre - CBS News". www.cbsnews.com (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). 2009-06-04. สืบค้นเมื่อ 2023-06-30.
- ↑ Ruan, Lotus; Knockel, Jeffrey; Ng, Jason Q.; Crete-Nishihata, Masashi (December 2016). "One App, Two Systems". figure 9. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 10 October 2019. สืบค้นเมื่อ 30 September 2019.
- ↑ 7.0 7.1 Safra, J. (Ed.). (2003). Tiananmen Square. In New Encyclopædia Britannica, The (15th ed., Chicago: Vol. 11). Encyclopædia Britannica INC. p. 752. Britannica Online version
- ↑ "Tiananmen Square". Britannica Concise Encyclopedia. 2007. สืบค้นเมื่อ 2008-08-03.
- ↑ 9.0 9.1 Curtis, Simon; Klaus, Ian (2024). The Belt and Road City: Geopolitics, Urbanization, and China's Search for a New International Order. New Haven and London: Yale University Press. doi:10.2307/jj.11589102. ISBN 9780300266900. JSTOR jj.11589102.
- ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 Li, M. Lilliam; Dray-Novey, Alison J.; Kong, Haili (2007) Beijing: From Imperial Capital to Olympic City, Palgrave, ISBN 978-1-4039-6473-1
- ↑ "1999 Tiananmen Square".
- ↑ "Tiananmen Square: What happened in the protests of 1989", BBC, 23 December 2021
- ↑ "Tiananmen killings: Were the media right?". BBC (ภาษาอังกฤษแบบบริติช). 2009-06-02. สืบค้นเมื่อ 2023-06-29.
- ↑ "The lives of Tiananmen's most wanted, 30 years on". Quartz (ภาษาอังกฤษ). 2019-05-31. สืบค้นเมื่อ 2023-06-29.
- ↑ Roberts, John Morris (1993). "The Chinese Enigma". History of the world. New York: Oxford University Press. p. 912. ISBN 0-19-521043-3. OCLC 28378422.
- ↑ "Visit to Tiananmen Square Will be by Reservation Only from December 15". english.beijing.gov.cn (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). 2021-11-24. สืบค้นเมื่อ 2023-08-08.
- ↑ Wong, Jan (1997). Red China Blues. Random House. p. 278.
- ↑ "Hong Kong police arrest pro-democracy figures on Tiananmen Square anniversary". The Guardian (ภาษาอังกฤษแบบบริติช). 2023-06-04. สืบค้นเมื่อ 2023-06-07.
39°54′26″N 116°23′29″E / 39.90722°N 116.39139°E
 | บทความประเทศจีน ประวัติศาสตร์จีน หรือภาษาจีนนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |