สมภพ ภิรมย์

สมภพ ภิรมย์ ม.ป.ช., ม.ว.ม., ท.จ.ว., จ.ภ.
เกิด	26 กรกฎาคม พ.ศ. 2459
เสียชีวิต	3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2550 (91 ปี)
อาชีพ	สถาปนิก
รางวัลสำคัญ	ศิลปินแห่งชาติ พ.ศ. 2529 สาขาทัศนศิลป์ (สถาปัตยกรรม)
คู่สมรส	นางจุนเจือ ภิรมย์ (มุสิกะภุมมะ)
บิดามารดา	หลวงบรรเจิดเรขกรรม (ชม ภิรมย์ - บิดา) นางใหญ่ ภิรมย์ (มารดา)

ศาสตราจารย์ พลเรือตรี สมภพ ภิรมย์ (26 กรกฎาคม พ.ศ. 2459 – 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2550) สถาปนิกสาขาสถาปัตยกรรม สถาปัตยกรรมไทย ปูชนียบุคคลผู้อนุรักษ์มรดกด้านสถาปัตยกรรมไทย ปูชนียบุคคลด้านสถาปัตยกรรมไทย ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (สถาปัตยกรรม) ประจำปี 2529 และราชบัณฑิตสำนักศิลปกรรม ประเภทสถาปัตยศิลป์ อดีตคณบดีคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร และมหาวิทยาลัยศรีปทุม อดีตอธิบดีกรมศิลปากร และอดีตนายกสมาคมสถาปนิกสยาม เป็นผู้มีผลงานทางด้านสถาปัตยกรรม และผลงานวิชาการงานเขียนมากมาย ผลงานชิ้นสำคัญ ได้แก่ "กุฎาคาร" "พระเมรุมาศ พระเมรุ และเมรุ สมัยรัตนโกสินทร์" และ "บ้านไทยภาคกลาง" โดยมักจะใช้คำนำหน้าหนังสือหรือบทความว่า "ปกิณกคดีหมายเลข 13"

ประวัติ

ศาสตราจารย์ พลเรือตรี สมภพ ภิรมย์ เกิดเมื่อวันที่ 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2459 เป็นบุตรชาย นาวาโทหลวงบรรเจิดเรขกรรม (ชม ภิรมย์) และนางใหญ่ ภิรมย์ สำเร็จการศึกษา สถาปัตยกรรมศาสตร์ จาก จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โดยทุนกองทัพเรือ ผ่านการรับราชการที่ กองทัพเรือ และกองบัญชาการทหารสูงสุด ก่อนเข้าเป็น ข้าราชการพลเรือนในสังกัดทบวงมหาวิทยาลัย และกระทรวงศึกษาธิการ กระทั่งเกษียณอายุราชการในตำแหน่ง อธิบดีกรมศิลปากร หลังเกษียณอายุราชการแล้วหลายปี ศ.พล.ร.ต.สมภพ ในวัย 77 ปียังรับตำแหน่งเป็น คณบดีคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีปทุม อยู่ถึง 4 ปีอีกด้วย

ตลอดชีวิตการทำงาน ศ.พล.ร.ต. สมภพ ได้สร้างสรรค์ผลงานไว้มากมาย, ทั้งในวิชาชีพสถาปัตยกรรมศาสตร์และผลงานด้านวรรณกรรรม, ประวัติศาสตร์, ตลอดจนศิลปวัฒนธรรม จนได้รับตำแหน่งและรางวัลเกียรติยศต่างๆ เช่น ปริญญาสถาปัตยกรรมศาสตร์ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จาก มหาวิทยาลัยศิลปากร ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ และราชบัณฑิต

ศ.พล.ร.ต. สมภพ ภิรมย์ สมรสกับ นางจุนเจือ ภิรมย์ (สกุลเดิม "มุสิกะภุมมะ") มีบุตรชายคือ นายกษิต ภิรมย์ อดีตเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. ประเทศสหรัฐอเมริกา และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ

ศ.พล.ร.ต. สมภพ ภิรมย์ ถึงแก่อนิจกรรมด้วยโรคชรา เมื่อวันที่ 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2550 สิริอายุได้ 91 ปี ภายหลังจากนางจุนเจือ ภิรมย์ ถึงแก่กรรมด้วยโรคชรา เมื่อวันที่ 22 สิงหาคม พ.ศ. 2550 สิริอายุได้ 92 ปี

สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินไปในการพระราชทานเพลิงศพ ศาสตราจารย์ พลเรือตรี สมภพ ภิรมย์ และนางจุนเจือ ภิรมย์ ณ เมรุ วัดมกุฏกษัตริยารามราชวรวิหาร เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร เมื่อวันเสาร์ที่ 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2551

การศึกษา

พ.ศ. 2484 สำเร็จการศึกษาสถาปัตยกรรมศาสตรบัณฑิต จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ต่อมา พ.ศ. 2504 ได้รับประกาศนียบัตรจากโรงเรียนเสนาธิการทหารอากาศ และปี 2507 ได้รับประกาศนียบัตรหลักสูตรการจัดการชั้นสูง โรงเรียนส่งกำลังบำรุงทหารบก ใน พ.ศ. 2510 และได้รับปริญญาบัตรวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร (รุ่นที่ 9)

ได้รับปริญญาสถาปัตยกรรมศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากมหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ. 2523 และจากมหาวิทยาลัยศรีปทุม พ.ศ. 2543

การทำงาน

• 2485–2502: สถาปนิกประจำกองเทคนิค กรมอู่ทหารเรือ กองทัพเรือ
• 2503–2507: นายทหารเสนาธิการประจำกองนโยบายและแผน กองบัญชาการทหารสูงสุด
• 2507–2515: หัวหน้าภาควิชาสถาปัตยกรรมไทย คณบดีคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร
• 2510: นายกสมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์
• 2515–2518: อธิบดีกรมศิลปากร
• 2516 ได้รับแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ในปี พ.ศ. 2516
• 2536-2540: คณบดีคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีปทุม

ผลงาน

• ด้านสถาปัตยกรรม
  • อาคารกองบัญชาการกองทัพเรือ
  • วังรื่นฤดี ของ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดีและพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี
  • โรงเรียนเตรียมทหาร
  • โรงแรมเอราวัณ (เดิม)
  • เจดีย์วัดอนาลโย จังหวัดพะเยา
  • พระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

• ด้านผลงานวิจัยและหนังสือ
  • อาชีวะสัมพันธ์
  • กุฎาคาร
  • พระเมรุมาศ พระเมรุ และเมรุ สมัยรัตนโกสินทร์
  • บ้านไทยภาคกลาง
  • ประตูมุกไทย
  • เรือพระราชพิธีพยุหยาตราชลมารค
  • สถาปัตยกรรมกลาโหม
  • นารายณ์สิบปาง
  • สามก๊กฉบับเสนาธิการ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2534 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2529 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2544 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2540 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 4 จตุตถดิเรกคุณาภรณ์ (จ.ภ.)
• พ.ศ. 2495 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)
• พ.ศ. 2516 – เหรียญราชรุจิทอง รัชกาลที่ 9 (ร.จ.ท.9)

เกียรติคุณที่ได้รับ

• 2523: สถาปัตยกรรมศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร
• 2529: ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (สถาปัตยกรรมศาสตร์)
• 2530: กิตติบัตรสถาปนิกผู้มีบทบาทอย่างสำคัญในการส่งเสริมงานศิลป สถาปัตยกรรม สมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์
• 2537: สถาปนิกดีเด่น สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์
• 2538: ปูชนียบุคคลด้านสถาปัตยกรรมไทย กรมศิลปากร
• 2543: สถาปัตยกรรมศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ มหาวิทยาลัยศรีปทุม

แหล่งข้อมูลอื่น

• ประวัติราชบัณฑิต สำนักศิลปกรรม. สำนักงานราชบัณฑิตยสภา.
• สามก๊กฉบับเสนาธิการ ตอนยุทธนาวีซำกั๋ง. สามก๊กวิทยา. 27 กรกฎาคม 2555.