พิพิธภัณฑ์ตำหนักปลายเนิน
 | |
| ที่ตั้ง | 1164 ถนนพระรามที่ 4 แขวงคลองเตย เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร |
|---|---|
| พิกัดภูมิศาสตร์ | 13°43′15″N 100°33′13″E / 13.72083°N 100.55361°E |
| ประเภท | ประวัติศาสตร์, ชีวประวัติ |
| สถาปนิก | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ |
| เจ้าของ | ราชสกุลจิตรพงศ์ |
พิพิธภัณฑ์ตำหนักปลายเนิน หรือ วังคลองเตย ตั้งอยู่บนถนนพระรามที่ 4 กรุงเทพฯ แต่เดิมเป็นพระตำหนักที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทรงใช้เป็นที่ประทับชั่วคราวในเบื้องแรกและทรงเป็นที่ประทับถาวรในเวลาต่อมา ปัจจุบันตำหนักปลายเนินนี้ได้ใช้เป็นสถานที่จัดงานวันนริศฯ โดยมูลนิธิสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ ซึ่งจัดเป็นประจำในวันที่ 28 เมษายน ของทุกปี ซึ่งเป็นวันคล้ายวันประสูติของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ และเปิดโอกาสให้บุคคลภายนอกเข้าชมได้ในวันที่ 29 เมษายน ของทุกปี ในเวลาราชการ โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย
ประวัติ
[แก้]สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ โปรดให้ซื้อเรือนไทยอย่างโบราณเพื่อสร้างเป็นพระตำหนักที่ประทับ ก่อสร้างเสร็จในปี พ.ศ. 2457 โดยมีพระประสงค์จะให้เสร็จโดยเร็วและไม่สิ้นเปลือง เนื่องจากมักทรงพระประชวรเมื่อประทับที่วังท่าพระ ข้างพระบรมมหาราชวัง และมีพระดำริจะมาประทับนอกเมืองเป็นครั้งคราว จนกระทั่งเข้าช่วงปลายของพระองค์ พระตำหนักนี้จึงเป็นที่ประทับโดยถาวรไป ส่วนวังท่าพระนั้น จะเสด็จไปประทับเฉพาะช่วงหน้าหนาวหรือช่วงที่มีงานพระราชพิธีเท่านั้น สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เสด็จประทับ อยู่ ณ วังที่ตำบลคลองเตยจนกระทั่งสิ้นพระชนม์ลงในปี พ.ศ. 2490 วังนี้จึงตกแก่ทายาทในราชสกุลจิตรพงศ์นับแต่บัดนั้นเป็นต้นมา อนึ่ง สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จะเสด็จพระราชดำเนินมาเพื่อทรงดนตรีไทยร่วมกับหม่อมเจ้าหญิงกรณิกา จิตรพงศ์ และศิลปินอาวุโสจากกรมศิลปากรอยู่เป็นประจำ
เมื่อแรกตัวพระตำหนักสร้างมุงหลังคาจากทุกหลัง บางหลังฝาทำด้วยแผงไม้ไผ่สานมีไม้ประกับเป็นกรอบค้ำเปิดขึ้นได้ทั้งฝา ต่อมาได้เปลี่ยนใช้กระเบื้องไม้สักมุงหลังคาแทน เพราะต้องเปลี่ยนใหม่ทุก 2 - 3 ปี ส่วนฝาเปลี่ยนเป็นฝาไม้มีหน้าต่างกว้าง เนื่องจากไม่สะดวกในฤดูฝน ซึ่งยุคนั้นไม่มีใครเคยทำ
ปัจจุบันวังปลายเนินยังเป็นที่ประทับ และที่อยู่อาศัยของทายาทในราชสกุลจิตรพงศ์อยู่ โดยมีอาคารอื่นอีก เช่น
- ตำหนักตึก ซึ่งเป็นที่ประทับ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เมือช่วงสุดท้ายของพระชนม์ชีพ
- ตำหนักประเสบัน เป็นเรือนไม้ยกพื้นสูงทรงยุโรปที่ประทับของ หม่อมเจ้าเจริญใจ จิตรพงศ์ ต่อมารื้อลงเป็นเรือน 2 ชั้น 2 หลัง
- เรือนไม้ริมบ่อ - ศาลาริมน้ำ สมัยที่ยังมีคลองหน้าวัง ปัจจุบันรื้อย้ายมาปลูกกลางสวนเป็นศาลาทรงไทย
- ตำหนัก หม่อมเจ้าเพลารถ จิตรพงศ์
และ เรือนอื่น ๆ ซึ่งทยอยสร้างขึ้นทีหลัง เช่น บ้านหม่อมราชวงศ์จักรรถ จิตรพงศ์ อดีตปลัดกระทรวงวัฒนธรรม เป็นต้น
ลักษณะอาคาร
[แก้]เป็นเรือนไทย 2 ชั้น ชั้นล่างเป็นใต้ถุนสูงยกพื้นโล่ง มีโครงสรางเสาชั้นล่างเป็นเสาปูน ส่วนตัวเรือนเป็นเรือนไม้ทั้งหมด หลังคาจั่วปีกนก มุงด้วยกระเบื้องดินเผา เป็นลักษณะของเรือนไทยประเพณีทั้งหลัง มีการวางผังต่างไปจากเรือนไทยโบราณทั่วไป คือยืนตามตะวันทุกหลัง และวางเหลื่อมเยื้องกันเพื่อรับลมและเลี่ยงการรับแดดแทนการวางเรือนล้อมรอบนอกชาน
อ้างอิง
[แก้]- พระตำหนักปลายเนิน
- พิพิธภัณฑ์ ตำหนักปลายเนิน เก็บถาวร 2007-10-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- ก้าวสู่ควอเตอร์สุดท้ายแห่งชีวิต :จิตรพงศ์ จักรรถ, ม.ร.ว.
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ พิพิธภัณฑ์ตำหนักปลายเนิน
- ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
- แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
- ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
13°43′16″N 100°33′13″E / 13.721194°N 100.553711°E
| แขวง | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ประวัติศาสตร์ |
| ||||||||
| ภูมิศาสตร์ | |||||||||
| เศรษฐกิจ |
| ||||||||
| สังคม |
| ||||||||
