จิร วิชิตสงคราม

พลเอก จิร วิชิตสงคราม ม.ป.ช., ม.ว.ม., ท.จ.ว., อ.ร.
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม
ดำรงตำแหน่ง 14 ตุลาคม พ.ศ. 2488 – 31 มกราคม พ.ศ. 2489
ก่อนหน้า	พลโท หลวงสินาดโยธารักษ์
ถัดไป	พลโท หลวงสินาดโยธารักษ์
ดำรงตำแหน่ง 24 มีนาคม พ.ศ. 2489 – 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490
ก่อนหน้า	พลโท หลวงสินาดโยธารักษ์
ถัดไป	พลโท หลวงชาตินักรบ
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	4 ตุลาคม พ.ศ. 2440 บ้านริมคลองบางหลวง เจริญพาศน์ ธนบุรี
เสียชีวิต	21 มีนาคม พ.ศ. 2522 (81 ปี)
ศาสนา	พุทธ
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
รับใช้	ไทย
สังกัด	กองทัพบกไทย
ยศ	พลเอก
บังคับบัญชา	กองทัพพายัพ
ผ่านศึก	สงครามโลกครั้งที่หนึ่ง กบฏบวรเดช กรณีพิพาทอินโดจีน สงครามมหาเอเซียบูรพา

พลเอก จิร วิชิตสงคราม หรือ หลวงวิชิตสงคราม (4 ตุลาคม พ.ศ. 2440 - 21 มีนาคม พ.ศ. 2522) เป็นอดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงกลาโหม รัฐมนตรี ปลัดกระทรวงกลาโหม เสนาธิการกลาโหม และเสนาธิการกองทัพบก และเป็นนายทหารไทยที่ปฏิเสธยศจอมพล

ประวัติ

ชีวิตส่วนตัว

พล.อ. จิร วิชิตสงคราม มีชื่อเดิมว่า จี๊ด ยุวนวรรธนะ เกิดเมื่อวันที่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2440 เป็นบุตรของนายเหลี่ยม และนางทับทิม ยุวนวรรธนะ เกิดที่บ้านริมคลองบางหลวง ย่านกุฎีเจริญพาศน์ ฝั่งธนบุรี

การศึกษา

เริ่มเข้าเป็นนักเรียนนายร้อยทหารบก โรงเรียนนายร้อยชั้นประถม เมื่อเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2452 และสำเร็จจากโรงเรียนนายร้อยทหารบก รับพระราชทานยศ นายร้อยตรี เมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2459 รุ่นเดียวกับ จอมพล ป. พิบูลสงคราม, จอมพล ผิน ชุณหะวัณ และพล.ต.อ. อดุล อดุลเดชจรัส

การทำงาน

พล.อ. จิร เริ่มรับราชการในกองทัพบก โดยได้รับบรรจุให้ประจำกรมทหารบกปืนใหญ่ที่ 2 ต่อมาได้เจริญก้าวหน้าในตำแหน่งราชการสำคัญต่าง ๆ เช่น

• เสนาธิการกองทัพบก
• แม่ทัพกองทัพพายัพ
• เสนาธิการกลาโหม

รับราชการจนมียศสูงสุดที่ พลเอก และมีตำแหน่งสุดท้ายคือปลัดกระทรวงกลาโหม

พ.ศ. 2487 พล.ท. จิร วิชิตสงคราม ได้รับการแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีไม่ได้ประจำกระทรวงในรัฐบาลพ.ต. ควง อภัยวงศ์ ต่อมาได้ย้ายไปเป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงกลาโหม และลาออกพร้อมคณะรัฐมนตรี ในพ.ศ. 2488 ได้รับการแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีไม่ได้ประจำกระทรวงในรัฐบาลม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช

เมื่อพ.ศ. 2489 ได้รับการแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมอีกครั้งในรัฐบาลนายปรีดี พนมยงค์ และดำรงตำแหน่งต่อมาจนถึงรัฐบาลพล.ร.ต. ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ จนกระทั่งพ้นจากตำแหน่งไปหลังคณะทหารแห่งชาติทำรัฐประหาร นอกจากนี้ยังได้รับการแต่งตั้งเป็นสมาชิกวุฒิสภาในวุฒิสภาไทย ชุดที่ 1

พล.อ. จิร วิชิตสงคราม ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 21 มีนาคม พ.ศ. 2522 พระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม พ.ศ. 2522

ปฏิเสธยศจอมพล

พล.อ. จิร เป็นทหารที่ได้รับการยกย่องในฝีมือ กระทั่ง จอมพล ป. พิบูลสงคราม ซึ่งเป็นผู้บังคับบัญชา ที่มีความคิดทูลเกล้าฯ ขอพระราชทานยศจอมพล ซึ่งเป็นยศสูงสุดของกองทัพไทยให้พล.อ. จิร แต่พล.อ. จิร กลับปฏิเสธ

ส่วนเรื่องที่ปฏิเสธยศจอมพล มีนายพลหลายคนเล่าให้ข้อมูลตรงกัน เช่น

• พล.อ.อ. หะริน หงสกุล ซึ่งเป็นศิษย์ที่ทำงานใกล้ชิดคนหนึ่งเผยว่า

“ ผมเคยเป็นนายทหารฝ่ายเสนาธิการที่เราใช้อยู่ในวงในระยะหนึ่ง จึงได้ทราบว่า ฯพณฯ จอมพล ป. พิบูลสงครามได้ทำเรื่องราวขอพระราชทานยศจอมพลให้ท่านซึ่งก็เหมาะด้วยประการทั้งปวง ถ้าหากเป็นไปตามนั้นก็ไม่มีใครหาเหตุผลมาหักล้างหรือคัดค้านได้เลย แต่ก็มีผู้คัดค้านจนได้ และมีคนเดียวเท่านั้นที่คัดค้านคือตัวท่านเอง ท่านขอร้องและยืนยันแข็งว่าท่านไม่รับยศจอมพลโดยเด็ดขาด ”

• พล.ท. ประยูร ภมรมนตรี ขยายรายละเอียดว่า

“ คณะรัฐประหารเสนอ ให้พล.อ. ผิน ชุณหะวัณ ขึ้นเป็นจอมพลซ้อนขึ้นมา ท่านจอมพล ป. พิบูลสงคราม เลยเสนอตั้งเพิ่มขึ้นมาอีก 4 คน จึงเชิญพี่จี๊ดมาปรารภว่าจะสนองคุณความดีของพี่จี๊ดโดยแต่งตั้งให้เป็นจอมพล พี่จี๊ดเอะอะโวยวายว่า ฟุ้งซ่านกันไปถึงไหน ตัวท่านเป็นรองผู้อำนวยการ ส.ป.อ. (องค์การสนธิสัญญาป้องกันภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้) ซึ่งมีนายทหารอเมริกันชั้นพลเอกเป็นหัวหน้า ผิดระเบียบราชการทหารถ้าขืนแต่งตั้งขึ้นมาจะก็จะขอยื่นใบลาออกทันที ”

• พล.อ.ท. จำรัส วีณะคุปต์ ซึ่งเคยรับราชการใกล้ชิดในกรมเสนาธิการกลาโหมเล่าว่า

“ เช้าวันหนึ่งท่านเดินมาที่โต๊ะข้าพเจ้าวางซองจดหมายเล็กๆ บนโต๊ะแล้วบอกว่า ให้คุณหรือนายทหารที่คุณไว้ใจได้นำจดหมายฉบับนี้ไปส่งให้ถึงมือท่านนายกฯ เองทีเดียว ท่านไปแล้วข้าพเจ้าดูจ่าหน้าซองถึงจอมพล ป. พิบูลสงคราม ตรงกลางขอบบนซองเขียน (ส่วนตัว) มุมซ้ายล่างเป็นชื่อย่อ จ. วิชิตสงคราม อีก 2-3 สัปดาห์ต่อมาข้าพเจ้าได้ข่าวว่าเสนาธิการกลาโหมไม่ยอมรับยศจอมพล ข้าพเจ้าจึงเข้าใจว่าจดหมายฉบับนั้นเองที่ขอไม่รับยศอันเกรียงไกรนี้ ”

เวลาผ่านมาหลายปี ก่อนหน้า พล.อ. จิร ถึงแก่อนิจกรรม 4-5 ปี พล.อ.ท. จำรัส วีณะคุปต์ จึงเรียนถาม ซึ่งพล.อ. จิร จึงตอบว่า

“ โดยตำแหน่งผมเป็นผู้แทนไทยในกิจการทหารของ ส.ป.อ. หัวหน้าผู้แทนประเทศอื่น ๆ มียศสูงเพียงพลเอก ถ้าผมเป็นจอมพลขึ้นมา ผมก็ต้องเป็นประธานที่ประชุมทุกปีไป (ประชุมปีละ 2 ครั้ง) จะผลัดเปลี่ยนกันดังที่เคยปฏิบัติเป็นธรรมเนียมอยู่แล้วย่อมไม่ได้ ดูจะไม่งาม ”

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

พลเอก จิร วิชิตสงคราม ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งไทยและต่างประเทศ ดังนี้

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย

• พ.ศ. 2499 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2497 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2503 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2462 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีศักดิ์รามาธิบดี ชั้นที่ 4 อัศวิน (อ.ร.)
• พ.ศ. 2486 – เหรียญกล้าหาญ (ร.ก.)
• พ.ศ. 2484 – เหรียญชัยสมรภูมิ สงครามอินโดจีน (ช.ส.)
• พ.ศ. 2486 – เหรียญชัยสมรภูมิ สงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ส.)
• พ.ศ. 2462 – เหรียญงานพระราชสงครามยุโรป
• พ.ศ. 2477 – เหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ (พ.ร.ธ.)
• พ.ศ. 2486 – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ร.)
• พ.ศ. 2472 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)
• พ.ศ. 2481 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 8 ชั้นที่ 3 (อ.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2497 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 3 (ภ.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)
• พ.ศ. 2468 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7)
• พ.ศ. 2493 – เหรียญพระราชพิธีบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 (ร.ร.ศ.9)
• พ.ศ. 2466 – เหรียญชัย
• พ.ศ. 2475 – เหรียญเฉลิมพระนคร 150 ปี (ร.ฉ.พ.)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

• ฝรั่งเศส :
  • พ.ศ. 2501 – เครื่องอิสริยาภรณ์เลฌียงดอเนอร์ ชั้นที่ 2 กร็องตอฟีซีเย
  • พ.ศ. 2464 – เหรียญกรัวเดอแกร์
• สหรัฐ :
  • พ.ศ. 2502 – ลีเจียนออฟเมอริต ชั้นผู้บังคับบัญชา
• ฟิลิปปินส์ :
  • พ.ศ. 2502 – ลีเจียนออฟออเนอร์ ชั้นที่ 2 โกมันดัน