การปฏิวัติอิหร่าน
การปฏิวัติอิหร่าน (หรือเรียก การปฏิวัติอิสลาม หรือการปฏิวัติ ค.ศ. 1979; เปอร์เซีย: انقلاب اسلامی, Enghelābe Eslāmi หรือ انقلاب بیست و دو بهمن) หมายถึง เหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการโค่นราชวงศ์ปาห์ลาวีภายใต้พระเจ้าชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐอเมริกา[4] และการแทนที่ด้วยสาธารณรัฐอิสลามภายใต้รูฮุลลอฮ์ โคมัยนี ผู้นำการปฏิวัติ ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากองค์การฝ่ายซ้ายและอิสลามหลายแห่ง[5] และขบวนการนักศึกษาอิหร่าน
ชนวนเหตุ
[แก้]เริ่มการเดินขบวนต่อต้านชาห์ในเดือนตุลาคม 2520 พัฒนาเป็นการรณรงค์การดื้อแพ่งซึ่งมีทั้งภาคฆราวาสและศาสนา[6][7][8] ซึ่งบานปลายในเดือนมกราคม 2521[9] ระหว่างเดือนสิงหาคมและธันวาคม 2521 การนัดหยุดงานและการเดินขบวนทำให้ประเทศเป็นอัมพาต ชาห์เสด็จออกนอกประเทศอิหร่านเพื่อลี้ภัยเมื่อวันที่ 16 มกราคม 2522 เป็นพระมหากษัตริย์เปอร์เซียพระองค์สุดท้าย ปล่อยภาระหน้าที่ให้สภาผู้สำเร็จราชการและนายกรัฐมนตรีที่อิงฝ่ายค้าน รัฐบาลเชิญรูฮุลลอฮ์ โคมัยนีกลับประเทศอิหร่าน[10][11] และกลับสู่กรุงเตหะรานซึ่งมีชาวอิหร่านหลายล้านคนรอต้อนรับ[12] การทรงราชย์สิ้นสุดหลังวันที่ 11 กุมภาพันธ์ เมื่อกองโจรและทหารกบฏชนะกำลังซึ่งภักดีต่อชาห์ในการสู้รบด้วยอาวุธตามถนน นำให้โคมัยนีเถลิงอำนาจอย่างเป็นทางการ[13][14] อิหร่านออกเสียงลงคะแนนการลงประชามติทั่วประเทศให้เป็นสาธารณรัฐอิสลามเมื่อวันที่ 1 เมษายน 2522[15] และรับรองรัฐธรรมนูญเทวาธิปไตย-สาธารณรัฐนิยมฉบับใหม่[6][7][16][17] ซึ่งโคมัยนีกลายเป็นผู้นำสูงสุดของประเทศ ในเดือนธันวาคม 2522
หลังจากสิ้นสุด
[แก้]การปฏิวัตินี้แปลกสำหรับความประหลาดใจที่สร้างไปทั่วโลก[18] เพราะขาดสาเหตุการปฏิวัติดังที่เคยมีมา (เช่น แพ้สงคราม วิกฤตการณ์การเงิน กบฏชาวนาหรือกองทัพไม่พอใจ)[19] เกิดในชาติที่มีความมั่งคั่งทางวัตถุและเจริญรุ่งเรืองค่อนข้างดี[10][17] มีความเปลี่ยนแปลงลึกซึ้งด้วยความเร็ว[20] เป็นที่นิยมอย่างกว้างขวางทำให้มีการลี้ภัยของชาวอิหร่านจำนวนมาก[21] และแทนกึ่งสมบูรณาญาสิทธิราชนิยมตะวันตก[10]ด้วยเทวาธิปไตยอำนาจนิยมต่อต้านตะวันตก[10][16][17][22][23]โดยยึดมโนทัศน์ความอนุบาลของนักนิติศาสตร์อิสลาม (Guardianship of the Islamic Jurists หรือ velayat-e faqih) เป็นการปฏิวัติที่ค่อนข้างไม่รุนแรง และช่วยนิยามความหมายและการปฏิบัติของการปฏิวัติสมัยใหม่ใหม่ (แม้มีความรุนแรงให้หลังการปฏิวัติ)[24]
อ้างอิง
[แก้]- ↑ Kurzman, p. 109.แม่แบบ:سخsources: "On martyrs of the revolution see Laleh'he-ye Enqelab; this volume, published by a religious institution, features photographs of `martyrs of the revolution, ` including name, age, date and place of death, and sometimes occupation; the method of selection is not described. I am indebted to Prof. James A. Bill for directing me to Laleh'ha-ye Enqelab, which he too has used as sampling of revolutionary fatalities (Bill, James, The Eagle and the Lion, p. 487
- ↑ "A Question of Numbers" เก็บถาวร 4 สิงหาคม 2014 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน IranianVoice.org, 8 August 2003 Rouzegar-Now Cyrus Kadivar
- ↑ E. Baqi, `Figures for the Dead in the Revolution`, Emruz, 30 July 2003.
- ↑ "Mohammad Reza Shah Pahlavi". Encyclopedia Britannica.
- ↑ Jubin M. GOODARZİ (8 February 2013). "Syria and Iran: Alliance Cooperation in a Changing Regional Environment" (PDF). สืบค้นเมื่อ 2014-10-18.
- ↑ 6.0 6.1 Abrahamian (1982), p. 515
- ↑ 7.0 7.1 Afkhami, Gholam-Reza. The Life and Times of the Shah.
- ↑ Abrahamian, Ervand (2009) "Mass Protests in the Islamic Revolution, 1977–79", in Adam Roberts and Timothy Garton Ash (eds.), Civil Resistance and Power Politics: The Experience of Non-violent Action from Gandhi to the Present. Oxford & New York: Oxford University Press, pp. 162–78.
- ↑ "The Iranian Revolution". fsmitha.com.
- ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 Milani, Abbas (22 May 2012). The Shah. ISBN 9780230340381.
- ↑ Milani, Abbas (2008). Eminent Persians. Syracuse University Press. ISBN 978-0-8156-0907-0.
- ↑ 1979: Exiled Ayatollah Khomeini returns to Iran| bbc.co.uk
- ↑ Graham, p. 228.
- ↑ Kurzman, p. 111
- ↑ Iran Islamic Republic, Encyclopædia Britannica.
- ↑ 16.0 16.1 Kurzman
- ↑ 17.0 17.1 17.2 Amuzegar, Jahangir (1991). Dynamics of the Iranian Revolution. p. 253. ISBN 9780791407318.
- ↑ Amuzegar, The Dynamics of the Iranian Revolution, (1991), p.4, 9–12
- ↑ Arjomand, p. 191.
- ↑ Amuzegar, Jahangir, The Dynamics of the Iranian Revolution, SUNY Press, p. 10
- ↑ Kurzman, p. 121
- ↑ "Iran: A Brief Study of the Theocratic Regime" (PDF).[ลิงก์เสีย]
- ↑ International Journal of Middle East Studies, 19, 1987, p. 261
- ↑ Ritter, Daniel. "Why the Iranian Revolution was Non-Violent".