เจ้าคุณจอมมารดาสำลี ในรัชกาลที่ 4
เจ้าคุณจอมมารดา สำลี ในรัชกาลที่ 4 | |
|---|---|
 | |
| เกิด | พ.ศ. 2378 กรุงเทพมหานคร อาณาจักรสยาม |
| เสียชีวิต | 21 มกราคม พ.ศ. 2443 กรุงเทพมหานคร อาณาจักรสยาม |
| คู่สมรส | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว |
| บุตร |
|
| บิดามารดา | สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค) ขรัวยายคล้าย |
เจ้าคุณจอมมารดาสำลี (สกุลเดิม บุนนาค, พ.ศ. 2378 – 21 มกราคม พ.ศ. 2443) เป็นพระสนมเอกในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และเป็นพระชนนีในสมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี ท่านจึงได้รับการยกย่องเป็น "เจ้าคุณจอมมารดา" ใน พ.ศ. 2443
ครั้นเจ้าคุณจอมมารดาสำลีถึงแก่พิราลัยเมื่อ พ.ศ. 2443 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าให้ชักศพไปไว้ที่หอวิเพทพิทยาในพระบรมมหาราชวัง เพื่ออำนวยความสะดวกแก่สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี และสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าสุทธาทิพยรัตน์ กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร รวมทั้งพระราชทานพระโกศกุดั่นน้อยประกอบศพเป็นกรณีพิเศษ
ประวัติ
[แก้]เจ้าคุณจอมมารดาสำลี เป็นธิดาของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค) และขรัวยายคล้าย (บางแห่งให้ข้อมูลว่ามารดาชื่อ น้อย)[1] เกิดเมื่อ พ.ศ. 2378 ในสมัยรัชกาลที่ 3 ได้รับราชการฝ่ายในเป็นบาทบริจาริกาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระราชโอรส-ธิดา 5 พระองค์ คือ
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชายแดง สิ้นพระชนม์แต่ยังทรงพระเยาว์
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงเขียว (รัชกาลที่ 4 ทรงออกพระนามว่า "หญิงเล็ก")[2] สิ้นพระชนม์ตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุษบงเบิกบาน
- สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงทิพยรัตนกิริฏกุลินี
นอกจากเจ้านายพระญาติมีศักดิ์เป็นลูกพี่ลูกน้อง ของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) เป็นบุตรชายคนโตของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ บุนนาค)ทรงเป็นพี่ชายร่วมมารดาในสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค)ในส่วนลูกพี่ในสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) เป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวอีกด้วย
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสถาปนาเจ้าจอมมารดาสำลีเป็น เจ้าคุณจอมมารดาสำลี เมื่อวันที่ 21 กันยายน พ.ศ. 2443 ซึ่งพระนางเจ้าสุขุมาลมารศรีได้มีพระหัตถเลขาถึงสมเด็จเจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ในเรื่องนี้ ความตอนหนึ่งว่า
...ด้วยแม่มีความยินดีที่จะบอกลูกว่า ในการถือน้ำเมื่อวานนี้ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้คุณยายเป็นเจ้าคุณโดยยกเหตุว่า เป็นผู้มีบรรดาศักดิ์และเป็นพระญาติวงศ์ กับทั้งเป็นเจ้าจอมทูนหม่อมปู่ เป็นมารดาของแม่ ให้เรียกกันโดยสามัญว่า เจ้าคุณตำหนักเดิม (เพราะเหตุว่าอยู่ตำหนักเดิมของทูนหม่อมปู่) ในบาญชีเบี้ยหวัดเรียกเจ้าคุณจอมมารดา แม่รู้สึกดีมากในข้อที่ทรงยกว่าเป็นพระญาติวงศ์ เพราะคนใหม่ ๆ โดยมากไม่ใคร่รู้สึกว่าตระกูลข้างแม่เราเป็นพระญาติสนิทแก่พระเจ้าอยู่หัวทั้ง ๔ รัชกาลอย่างไร...[3]
ถึงแก่พิราลัย
[แก้]
เจ้าคุณจอมมารดาสำลีถึงแก่พิราลัยในรัชกาลที่ 5 เมื่อวัน 21 มกราคม พ.ศ. 2443 เวลาเที่ยง ณ บ้านตำบลหน้าวัดชิโนรสารามวรวิหาร สิริอายุ 65 ปี เวลาหนึ่งทุ่มพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบรมวงศานุวงศ์ และข้าราชการผู้ใหญ่ ได้ร่วมรดน้ำศพ แล้วย้ายศพมาไว้ที่หอนิเพทพิทยา ในพระบรมมหาราชวัง ซึ่งขัดต่อพระราชประเพณีในการที่จะนำศพสามัญชนที่เสียชีวิต เข้ามายังพระบรมมหาราชวัง แต่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงให้เหตุผลว่าเพื่ออำนวยความสะดวกแก่พระราชเทวีและสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร ในการบำเพ็ญกุศลศพ และยังทรงพระกรุณาฯ ให้ใช้คำว่า พิราลัย แก่เจ้าคุณจอมมารดาเป็นกรณีพิเศษ นอกจากนี้ยังได้รับพระราชทานโกศกุดั่นน้อยประกอบศพ[4] อีกด้วย
ได้รับพระราชทานเพลิงบุพโพเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม ร.ศ. 120[5] และรับพระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุผ้าขาวจตุรมุขยอดมณฑป ท้องสนามหลวง ได้รับพระราชทานโกศกุดั่นใหญ่ประกอบศพ เมื่อวันที่ 15 มกราคม ร.ศ. 120[6]
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
[แก้]- พ.ศ. 2442 –
เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายใน)[7]
_ribbon.svg){kind=small}
อ้างอิง
[แก้]
- วิบูล วิจิตรวาทการ, สตรีสยามในอดีต, สร้างสรรค์บุ๊คส์, 2542, ISBN 974-7377-292
- แสงเทียน ศรัทธาไทย, สามราชินีคู่บัลลังก์ ร.๕, มหรรณพ, 2539, ISBN 974-914-830-4
- ↑ พงษาวดารราชินิกูลบางช้าง (PDF). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ไทย สพานยศเส. 2457. p. 38.
- ↑ กรมศิลปากร, สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. ราชสกุลวงศ์ เก็บถาวร 2017-02-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. พิมพ์ครั้งที่ 14. กรุงเทพฯ:สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. 2554, หน้า 61
- ↑ จิรวัฒน์ อุตตมะกุล, นายแพทย์. พระภรรยาเจ้า และสมเด็จเจ้าฟ้าในรัชกาลที่ 5. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : ลายคำ, 2552, หน้า 447
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวพิราไลย, เล่ม 17, 27 มกราคม 2443, หน้า 634
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, การพระราชทานเพลิงบุพโพ เจ้าคุณจอมมารดาสำลี, เล่ม 18, 8 ธันวาคม 2444, หน้า 699
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, การเมรุท้องสนามหลวง, เล่ม 18, 26 มกราคม 2444, หน้า 831-7
- ↑ "การพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์สำหรับตระกูลพระจุลจอมเกล้าแลถวายบังคมพระบรมรูป" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 16 (34): 498. 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2442. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-03-04. สืบค้นเมื่อ 2014-10-26.
{{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|date=(help)
.svg)
 | บทความชีวประวัตินี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |