อุดม สิทธิวิรัชธรรม

อุดม สิทธิวิรัชธรรม
ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญไทย
อยู่ในวาระ
เริ่มดำรงตำแหน่ง 1 เมษายน พ.ศ. 2563
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2497
ศิษย์เก่า	มหาวิทยาลัยรามคำแหง (พ.ศ. 2517)
อาชีพ	ตุลาการ

เรือโท อุดม สิทธิวิรัชธรรม (เกิด 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2497) เป็นตุลาการชาวไทย เคยดำรงตำแหน่งหลากหลายในวงการตุลาการ ซึ่งรวมถึงการเป็นตุลาการศาลรัฐธรรมนูญภายหลังรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2557

ชีวิตส่วนตัว

อุดมเกิดเมื่อวันที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2497

อุดมสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีจากคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง ใน พ.ศ. 2517 เป็นเนติบัณฑิตไทย สมัยที่ 28 จากสำนักอบรมศึกษากฎหมายแห่งเนติบัณฑิตยสภาใน พ.ศ. 2518 และสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาโทจากคณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ใน พ.ศ. 2525

อุดมสมรสกับสมจิตต์ สิทธิวิรัชธรรม

การทำงาน

อุดมเริ่มทำงานในวงการตุลาการด้วยการเป็นนายทหารพระธรรมนูญ กองทัพเรือ ในช่วง พ.ศ. 2519–2524

จากนั้นอุดมย้ายไปอยู่ศาลยุติธรรม โดยเริ่มจากตำแหน่งในศาลชั้นต้นดังต่อไปนี้ คือ ช่วง พ.ศ. 2524–2534 เป็นผู้ช่วยผู้พิพากษา ผู้พิพากษาประจำกระทรวง ช่วยทำงานในตำแหน่งผู้พิพากษาศาลจังหวัดทุ่งสง และผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์ ผู้พิพากษาศาลจังหวัดแม่สอด ศาลจังหวัดพิษณุโลก และศาลจังหวัดนครสวรรค์ ตามลำดับ พ.ศ. 2534–2540 เป็นผู้พิพากษาหัวหน้าศาลประจำกระทรวง ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลประจำกระทรวง ช่วยทำงานในตำแหน่งผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัดนครสวรรค์ ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัดหลังสวน ศาลจังหวัดอุทัยธานี และศาลจังหวัดกำแพงเพชร ตามลำดับ และ พ.ศ. 2540–2542 เป็นผู้พิพากษาหัวหน้าคณะในศาลอาญา

ต่อมาได้เลื่อนขึ้นสู่ศาลชั้นอุทธรณ์ โดยดำรงตำแหน่งดังต่อไปนี้ตามลำดับ คือ พ.ศ. 2542–2549 เป็นผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์ ภาค 6 พ.ศ. 2549–2550 เป็นผู้พิพากษาหัวหน้าคณะในศาลอุทธรณ์ ภาค 3 พ.ศ. 2550–2552 เป็นประธานแผนกคดีผู้บริโภคในศาลอุทธรณ์ ภาค 5 และประธานแผนกคดีสิ่งแวดล้อมในศาลอุทธรณ์ ภาค 3 พ.ศ. 2552–2554 เป็นรองประธานศาลอุทธรณ์

จากนั้นได้ดำรงตำแหน่งในศาลหลายชั้นสลับกันดังนี้ คือ ในช่วง พ.ศ. 2554–2556 เป็นอธิบดีผู้พิพากษา ภาค 1 และอธิบดีผู้พิพากษาศาลอาญากรุงเทพใต้ ตามลำดับ พ.ศ. 2556–2557 เป็นผู้พิพากษาศาลฎีกา พ.ศ. 2557–2559 เป็นประธานศาลอุทธรณ์ ภาค 5 พ.ศ. 2559–2561 เป็นผู้พิพากษาหัวหน้าคณะในศาลฎีกา และ พ.ศ. 2561–2563 เป็นประธานแผนกคดีคำสั่งคำร้องและขออนุญาตฎีกาในศาลฎีกา

ภายหลัง วุฒิสภาไทย ชุดที่ 12 ซึ่งมีที่มาจากรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2557 ได้เห็นชอบให้อุดมเป็นตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ และมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งดังกล่าวตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2563

ความเห็นในการวินิจฉัยคดี

การยุบพรรคก้าวไกล

ในวันที่ 7 สิงหาคม พ.ศ. 2567 ศาลรัฐธรรมนูญมีมติเอกฉันท์ให้ยุบพรรคก้าวไกล และห้ามกรรมการบริหารพรรคก้าวไกลลงสมัครรับเลือกตั้งเป็นเวลา 10 ปี ต่อมาในวันที่ 15 สิงหาคม พ.ศ. 2567 อุดม ในฐานะตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ กล่าวในที่สาธารณะเกี่ยวกับการที่พรรคดังกล่าวได้รับเงินบริจาคหลังถูกยุบพรรคว่า

"จริง ๆ ต้องขอบคุณผมนะ มีการยุบพรรคเขา เห็นไหมครับ เขาได้เงินตั้งกี่ล้านน่ะ ภายในสองวัน ถ้าไม่ยุบเนี่ย เขาร้องไห้ฟรีเลยนะ ก่อนหน้านั้นน่ะ เงินไม่มีนะ ต้องขอบคุณผมนะทำให้เขามีเงินเข้าไปตั้ง 20–30 ล้าน ใช่ไหม สมาชิกเก่าเข้าไปจดทะเบียนเป็นสมาชิกตามไปด้วยเห็นไหม ก็ไม่เห็นจะเดือดร้อนตรงไหนเลย ยุบปั๊บ เอ้า ไปเปิดพรรคใหม่ได้ เอ้า ไม่ข้องใจแล้วหรือ เมื่อวานร้องไห้อยู่ พรรคเราจะไปแล้ว อย่างนู้นอย่างนี้ โอ้ สองวันเลิก จากน้ำตาเป็นเสียงหัวเราะ ยักไหล่แล้วไปต่อ เงิน 20 ล้าน"

คำกล่าวข้างต้นถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่าเป็นการพูดเยาะเย้ยถากถาง และแสดงถึงวุฒิภาวะตลอดจนความไม่เป็นกลาง นักกฎหมายและนักวิชาการหลายคน เช่น ธงทอง จันทรางศุ, ประจักษ์ ก้องกีรติ, ปริญญา เทวานฤมิตรกุล, พรสันต์ เลี้ยงบุญเลิศชัย, และมุนินทร์ พงศาปาน ตั้งคำถามถึงพฤติกรรมของอุดมว่าขัดต่อจริยธรรมของฝ่ายตุลาการหรือไม่ ซึ่งเป็นจริยธรรมเดียวกับที่อุดมใช้ตรวจสอบผู้อื่น นอกจากนี้ บางภาคส่วนในสังคมออกแถลงการณ์เรียกร้องให้อุดมลาออก และสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรมีกำหนดจะยื่นญัตติต่อสภาฯ ให้ตรวจสอบอุดม เนื่องจากเห็นว่า "มีอคติ ไม่คู่ควรเป็นตุลาการ"

ความเป็นรัฐมนตรีของเศรษฐา ทวีสิน

ใน พ.ศ. 2567 มีการยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญให้วินิจฉัยว่า ความเป็นรัฐมนตรีของเศรษฐา ทวีสิน นายกรัฐมนตรี สิ้นสุดลงเพราะฝ่าฝืนจริยธรรมอย่างร้ายแรงหรือไม่ อุดมเป็นตุลาการเสียงข้างมาก 6 ต่อ 3 เสียงที่ให้รับคดีนี้ไว้พิจารณา และเป็นตุลาการเสียงข้างน้อย 4 ต่อ 5 เสียงที่ให้เศรษฐาหยุดปฏิบัติหน้าที่ระหว่างการพิจารณา และเป็นตุลาการเสียงข้างมาก 5 ต่อ 4 เสียงที่ให้ความเป็นรัฐมนตรีเศรษฐาสิ้นสุดลง

ทรัพย์สิน

จากการเปิดเผยทรัพย์สินและหนี้สินต่อคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติเมื่อเข้ารับตำแหน่งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญใน พ.ศ. 2563 ปรากฏว่า อุดมมีทรัพย์สินรวม 8,656,369 บาท มีรายได้ต่อปีรวม 4,370,000 บาท และมีหนี้สินรวม 308,413 บาท ส่วนคู่สมรสของอุดมมีทรัพย์สินรวม 15,758,681 บาท มีรายได้ต่อปีรวม 210,000 บาท และมีหนี้สินรวม 6.7 แสนบาท

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. ไม่ปรากฏ – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)