หม่อมหลวงมานิจ ชุมสาย

พลตำรวจจัตวา หม่อมหลวง มานิจ ชุมสาย
เกิด	5 ตุลาคม พ.ศ. 2451 อำเภอบางปะกง จังหวัดฉะเชิงเทรา
เสียชีวิต	3 มกราคม พ.ศ. 2552 (100 ปี)
อาชีพ	นักเขียน นักประวัติศาสตร์
คู่สมรส	เฉลิมขวัญ ชุมสาย ณ อยุธยา
บิดามารดา	พันเอก หลวงเอนกนัยวาที (หม่อมราชวงศ์นารถ ชุมสาย) (บิดา) เจิม เอนกนัยวาที (มารดา)

พลตำรวจจัตวา หม่อมหลวงมานิจ ชุมสาย (5 ตุลาคม พ.ศ. 2451 - 3 มกราคม พ.ศ. 2552 ) นักเขียน นักภาษาศาสตร์ นักประวัติศาสตร์ นักการศึกษา

ประวัติ

หม่อมหลวงมานิจ ชุมสาย เป็นบุตรของ พันเอก หลวงเอนกนัยวาที (หม่อมราชวงศ์นารถ ชุมสาย) มีน้องสาวคือ หม่อมหลวงอนงค์ นิลอุบล เกิดที่อำเภอบางปะกง จังหวัดฉะเชิงเทรา จบชั้นมัธยม 8 จากโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย และได้รับพระราชทานทุนเล่าเรียนหลวง ไปศึกษาอักษรศาสตร์จาก ทรินิตี้คอลเลจ มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ สำเร็จการศึกษาเมื่อปี พ.ศ. 2476 กลับมารับราชการที่กระทรวงศึกษาธิการ และเป็นอาจารย์สอนที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โรงเรียนหอวัง โรงเรียนอุดรพิทยานุกูล และแต่งตำรา พร้อมกับร่างหลักสูตรการเรียนการสอน ก่อตั้งโรงเรียนอนุบาลละอออุทิศ และก่อตั้งโรงเรียนฝึกหัดครู และแผนกฝึกหัดครูมัธยม หลายแห่ง เช่นที่ วังจันทรเกษม บ้านสมเด็จเจ้าพระยา โรงเรียนสตรีเพชรบุรี สวนสุนันทา โรงเรียนฝึกหัดครูประสานมิตร

การทำงาน

ในปี พ.ศ. 2493 หม่อมหลวงมานิจ ชุมสาย รับหน้าที่เป็นผู้เชี่ยวชาญขององค์การยูเนสโก ประจำอยู่ที่กรุงปารีส ทำหน้าที่วางโครงการช่วยเหลือด้านการศึกษาในประเทศด้อยพัฒนา โดยเฉพาะในประเทศไทย และภูมิภาคใกล้เคียง และย้ายมาประจำที่กรุงเทพในตำแหน่งรองผู้อำนวยการประจำภูมิภาคเอเชีย เป็นผู้จัดทำโครงการในการก่อตั้งมหาวิทยาลัยแห่งภูมิภาคภาคอีสานขึ้น คือ มหาวิทยาลัยขอนแก่น และคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

หม่อมหลวงมานิจ ชุมสาย ได้แต่งตำราวิชาการเป็นจำนวนมาก ที่เป็นที่รู้จักแพร่หลาย คือ พจนานุกรมฉบับภาษาอังกฤษ ภาษาฝรั่งเศส และภาษาเยอรมัน รวมทั้งงานค้นคว้าด้านภาษาศาสตร์ ประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรมไทย ทั้งภาษาไทยและภาษาต่างประเทศ เช่น King Mongkut and British และ History of Thailand and Combodia โดยเป็นเจ้าของสำนักพิมพ์ และร้านหนังสือชื่อ "เฉลิมนิจ" (มาจากคำว่า เฉลิมขวัญ และ มานิจ)

หม่อมหลวงมานิจ ชุมสาย เกษียณอายุราชการเมื่อ พ.ศ. 2512 แล้วหันมาทำงานค้นคว้าประวัติศาสตร์ เป็นกรรมการสยามสมาคม เป็นนายกสมาคมนักเขียนแห่งประเทศไทย นายกสมาคมผู้จัดพิมพ์และจำหน่ายหนังสือแห่งประเทศไทย

หม่อมหลวงมานิจ ชุมสาย สมรสกับ เฉลิมขวัญ ชุมสาย ณ อยุธยา ธิดา พระปทุมเทวาภิบาล (เยี่ยม เอกสิทธิ์) ข้าหลวงสมุหเทศาภิบาลประจำเมืองหนองคาย มีบุตร-ธิดา 4 คน คือ สุเมธ ชุมสาย ณ อยุธยา, อาจอง ชุมสาย ณ อยุธยา, สุชาดา (ชุมสาย ณ อยุธยา) สถิตพิทยายุทธ์ (ถึงแก่กรรม) และปาริชาติ ชุมสาย ณ อยุธยา

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย

• พ.ศ. 2540 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2535 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2548 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 1 ปฐมดิเรกคุณาภรณ์ (ป.ภ.)
• พ.ศ. 2501 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

• บริเตนใหญ่ :
  • พ.ศ. 2483 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จักรวรรดิบริติช ชั้นที่ 3 ฝ่ายพลเรือน
• เยอรมนี :
  • พ.ศ. 2521 – เครื่องอิสริยาภรณ์เกียรติคุณแห่งสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี เหรียญกางเขนเกียรติคุณ

แหล่งข้อมูลอื่น

• ม.ล.มานิจ ชุมสาย “ครูใหญ่” คนแรกของจันทรเกษม

‎