อำเภอเกาะสมุย

สำหรับเทศบาลนคร ดูที่ เทศบาลนครเกาะสมุย

อำเภอเกาะสมุย
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Ko Samui
หมู่เกาะอ่างทอง ถ่ายจากจุดชมวิวผาจันทร์จรัส เกาะวัวตาหลับ
คำขวัญ:  ปะการังงาม น้ำทะเลใส หาดทรายขาว มะพร้าวเยอะ
แผนที่จังหวัดสุราษฎร์ธานี เน้นอำเภอเกาะสมุย
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	สุราษฎร์ธานี
พื้นที่
• ทั้งหมด	252 ตร.กม. (97 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	67,940 คน
• ความหนาแน่น	269.60 คน/ตร.กม. (698.3 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	84140 (เฉพาะตำบลตลิ่งงาม ตำบลลิปะน้อย ตำบลหน้าเมือง และตำบลอ่างทอง ยกเว้นหมู่ที่ 6), 84220 (เฉพาะหมู่ที่ 6 ตำบลอ่างทอง), 84310 (เฉพาะตำบลมะเร็ต), 84320 (เฉพาะตำบลบ่อผุด), 84330 (เฉพาะตำบลแม่น้ำ)
รหัสภูมิศาสตร์	8404
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเกาะสมุย ถนนทวีราษฎร์ภักดี ตำบลอ่างทอง อำเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี 84140
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

เกาะสมุย เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดสุราษฎร์ธานี ได้รับการจัดตั้งขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตามพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ ร.ศ. 116 เมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2440

ประวัติ

เกาะสมุย ปรากฏชื่อในเอกสารครั้งแรกในหนังสือชีวีวัณย์ พระนิพนธ์ของเจ้าฟ้ากรมพระยานุพันธ์ วงศ์วรเดช พ.ศ. 2475 มีหลักฐานยืนยันว่ามีผู้คนมาตั้งหลักแหล่งบนเกาะสมุยในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลายเพราะได้กล่าวถึงเจดีย์ 3 องค์ ซึ่งได้สร้างไว้สมัยกรุงธนบุรี ยังปรากฏหลักฐานจนถึงปัจจุบัน "สมุย" มาจากภาษาใดไม่ปรากฏแน่ชัด สันนิษฐานว่ามีหลายความหมาย เช่น มาจากภาษาจีนไหหลำ จากคำว่า "เซ่าหมวย" แปลว่า ด่านแรก  บ้างก็ว่ามาจากภาษาทมิฬจากคำว่า "สมอย" แปลว่า คลื่นลม และบ้างก็ว่ามาจากชื่อต้นไม้ชนิดหนึ่งที่มีอยู่ในภาคใต้ คือ "ต้นหมุย" จนถึงบัดนี้ก็ไม่สามารถสรุปได้แน่ชัดว่าคำว่า สมุย มีต้นกำเนิดจากภาษาใด

แต่เดิมเกาะสมุย การปกครองขึ้นกับเมืองนครศรีธรรมราชศาลาว่าการเมือง (อำเภอ) ตั้งอยู่บ้านดอนแตง ตำบลหน้าเมือง อยู่ทางทิศใต้ของเกาะสมุย ต่อมาในปี พ.ศ. 2441 ศาลาว่าการเมืองถูกยุบและได้ตั้งเป็นอำเภอขึ้นตรงต่อเมืองไชยา โดยมีพระยาเจริญราชภักดีดำรงตำแหน่งเป็นนายอำเภอคนแรก ได้พิจารณาที่ตั้งเมืองเดิมซึ่งไม่ค่อยมีความเหมาะสม เนื่องจากเป็นที่สุ่มบริเวณอ่าวมีหินปะการังจำนวนมากยากแก่การจอดเรือและหลบคลื่นลมในปี พ.ศ. 2449 ได้ย้ายเมืองมาตั้งที่บ้านหน้าทอน ตำบลอ่างทอง ซึ่งมีประชากรอาศัยหนาแน่น มีอ่าวจอดเรือกว้างขวางเหมาะแก่การหลบคลื่นลม เรือสามารถเข้าถึงฝั่งได้สะดวกและเมืองแห่งนี้ คือที่ตั้งเมืองปัจจุบัน

• วันที่ 16 พฤษภาคม 2440 รวมเกาะสมุย มณฑลนครศรีธรรมราช เกาะพะงัน มณฑลชุมพร รวมขึ้นกับเมืองกาญจนดิษฐ์ มณฑลชุมพร
• วันที่ 30 กันยายน 2490 ตั้งตำบลลิปะน้อย แยกออกจากตำบลอ่างทอง ตั้งตำบลมะเร็ต แยกออกจากตำบลหน้าเมือง ตั้งตำบลแม่น้ำ แยกออกจากตำบลบ่อผุด ตั้งตำบลบ้านใต้ แยกออกจากตำบลเกาะพะงัน
• วันที่ 20 กันยายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลเกาะสมุย ในท้องที่บางส่วนของตำบลอ่างทอง
• วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลมะเร็ต ในท้องที่ตำบลมะเร็ต
• วันที่ 23 เมษายน 2506 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลมะเร็ต และเปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลเกาะสมุย ให้ครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมดของตำบลอ่างทอง (ยกเว้นหมู่เกาะอ่างทอง) ตำบลลิปะน้อย ตำบลตลิ่งงาม ตำบลหน้าเมือง ตำบลมะเร็ต ตำบลบ่อผุด ตำบลแม่น้ำ ตำบลเกาะพะงัน (ยกเว้นเกาะเต่า) และตำบลบ้านใต้
• วันที่ 29 กันยายน 2513 แยกพื้นที่ตำบลเกาะพะงัน และตำบลบ้านใต้ จากอำเภอเกาะสมุย ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอเกาะพะงัน และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอเกาะสมุย
• วันที่ 21 สิงหาคม 2516 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลเกาะสมุย โดยแยกพื้นที่ตำบลเกาะพะงัน และตำบลบ้านใต้ ไปจัดตั้งเป็นสุขาภิบาลเกาะพะงัน กิ่งอำเภอเกาะพะงัน ส่วนเขตสุขาภิบาลเกาะสมุย ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลอ่างทอง (ยกเว้นหมู่เกาะอ่างทอง) ตำบลลิปะน้อย ตำบลตลิ่งงาม ตำบลหน้าเมือง ตำบลมะเร็ต ตำบลบ่อผุด ตำบลแม่น้ำ และเพิ่มให้ครอบคลุมพื้นที่เกาะพะลวย ของตำบลอ่างทอง เกาะแตน ของตำบลตลิ่งงาม
• วันที่ 16 พฤศจิกายน 2519 ยุบสุขาภิบาลเกาะพะงัน กิ่งอำเภอเกาะพะงัน เนื่องจากไม่สามารถบริหารกิจการของสุขาภิบาลให้เจริญก้าวหน้าได้ และประชาชนในเขตสุขาภิบาลไม่ต้องการให้ท้องถิ่นนี้มีการปกครองเป็นสุขาภิบาล
• วันที่ 12 เมษายน 2520 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอเกาะพะงัน อำเภอเกาะสมุย เป็น อำเภอเกาะพะงัน
• วันที่ 27 ตุลาคม 2523 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอเกาะสมุย กับอำเภอดอนสัก โดยโอนพื้นที่หมู่ 7 เกาะเชือก เกาะนกเภา เกาะริกัน (ในขณะนั้น) ของตำบลอ่างทอง อำเภอเกาะสมุย ไปขึ้นกับตำบลดอนสัก อำเภอดอนสัก เพื่อประโยชน์แก่การปกครองและความสะดวกของประชาชน
• วันที่ 29 ธันวาคม 2524 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลเกาะสมุย โดยเพิ่มให้ครอบคลุมพื้นที่เกาะพะลวย ของตำบลอ่างทอง เกาะแตน ของตำบลตลิ่งงาม และครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมดของตำบลอ่างทอง (ฝั่งเกาะสมุย) ตำบลลิปะน้อย ตำบลตลิ่งงาม ตำบลหน้าเมือง ตำบลมะเร็ต ตำบลบ่อผุด และตำบลแม่น้ำ
• วันที่ 4 ตุลาคม 2539 จัดตั้งศาลจังหวัดเกาะสมุย ในท้องที่อำเภอเกาะสมุย ให้มีเขตตลอดท้องที่อำเภอเกาะสมุย อำเภอเกาะพะงัน
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลเกาะสมุย เป็นเทศบาลตำบลเกาะสมุย ด้วยผลของกฎหมาย
• วันที่ 4 ตุลาคม 2553 เปลี่ยนแปลงฐานะจากเทศบาลตำบลเกาะสมุย เป็นเทศบาลเมืองเกาะสมุย โดยยึดพื้นที่ครอบคลุมตามแบบประกาศกระทรวงมหาดไทย ปี พ.ศ. 2524 เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลเกาะสมุย และเพิ่มพื้นที่ครอบคลุมเกาะฟาน เกาะลุ่มหมูน้อย เกาะฟานใหญ่ เกาะฟานน้อย เกาะส้ม เกาะมัดหลัง ของตำบลบ่อผุด เกาะเตาปูน เกาะมดแดง เกาะกล้วย เกาะตู ของตำบลอ่างทอง เกาะแมลงป่อง เกาะแม่ทับ เกาะดิน เกาะทะลุ เกาะเจตมูล ของตำบลตลิ่งงาม
• วันที่ 27 มกราคม 2557 เปลี่ยนแปลงฐานะจากเทศบาลเมืองเกาะสมุย เป็นเทศบาลนครเกาะสมุย

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองท้องที่

อำเภอเกาะสมุยแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 7 ตำบล 39 หมู่บ้าน ได้แก่

1. อ่างทอง (Ang Thong) 6 หมู่บ้าน 2. ลิปะน้อย (Lipa Noi) 5 หมู่บ้าน 3. ตลิ่งงาม (Taling Ngam) 5 หมู่บ้าน 4. หน้าเมือง (Na Mueang) 5 หมู่บ้าน 5. มะเร็ต (Maret) 6 หมู่บ้าน 6. บ่อผุด (Bo Phut) 6 หมู่บ้าน 7. แม่น้ำ (Mae Nam) 6 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

บทความหลัก: เทศบาลนครเกาะสมุย

ท้องที่อำเภอเกาะสมุย มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพียงแห่งเดียว คือ เทศบาลนครเกาะสมุย ครอบคลุมพื้นที่อำเภอเกาะสมุยเกือบทั้งหมด ยกเว้นเพียงหมู่เกาะบางส่วนของอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะอ่างทอง

ดูเพิ่ม

• หินตา หินยาย