ต้นพระศรีมหาโพธิ์
| ส่วนหนึ่งของชุดบทความ |
| ศาสนาพุทธ |
|---|
 |
.jpg)
ต้นพระศรีมหาโพธิ์ (บาลี: โพธิรุกฺข) เป็นต้นโพที่พระโคตมพุทธเจ้าเคยประทับและตรัสรู้ ดังปรากฏในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาว่าต้นโพธิ์เปรียบได้กับพุทธอุเทสิกเจดีย์อย่างหนึ่ง ทำให้พันธ์ต้นโพกลายเป็นพันธ์ไม้ที่เป็นที่เคารพนับถือของชาวพุทธเสมอมานับแต่สมัยพุทธกาล ต้นโพธิ์ในพระพุทธประวัติสองต้นคือ ต้นพระศรีมหาโพธิ์ ณ พุทธคยา สถานที่ตรัสรู้ และต้นอานันทโพธิ์ ณ วัดเชตวันมหาวิหาร ซึ่งอานันทโพธิ์ยังคงยืนต้นมาจนถึงปัจจุบัน โดยคำว่า "ต้นพระศรีมหาโพธิ์" นั้น อาจหมายถึงต้นที่อยู่ที่พุทธคยา ต้นโพธิ์ที่สืบมาจากหน่อโพธิ์ตรัสรู้ที่พุทธคยา หรือต้นโพธิ์ที่เป็นอุเทสิกเจดีย์อื่น ๆ ก็ได้ เช่น ต้นโพตามวัดต่าง ๆ
ในปัจจุบันต้นพระศรีโพธิ์สำคัญที่ยังคงยืนต้นอยู่ในปัจจุบันมี 3 ต้นด้วยกัน คือ ต้นพระศรีมหาโพธิ์ตรัสรู้ที่พุทธคยา, ต้นพระชัยศรีมหาโพธิ์เมืองอนุราธปุระ, และต้นอานันทโพธิ์วัดพระเชตวันมหาวิหาร แต่ต้นโพธิ์พระเจ้าอโศกแห่งเมืองอนุราธปุระ ที่นำหน่อพันธ์มาจากพุทธคยา ได้รับการเคารพนับถือและปฏิบัติบูชาด้วยความเคารพอย่างสูงมาตลอดตั้งแต่สองพันปีโดยไม่ขาดช่วง มีการทำกำแพงทองคำและมีชาวพุทธผู้ศรัทธามาทำการสักการะตลอดเวลา ซึ่งต่างจากต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่พุทธคยาที่ถูกทำลายและล้มลงตามธรรมชาติหลายครั้ง และต้นอานันทโพธิ์ที่วัดเชตวันที่ขาดช่วงการดูแลจากชาวพุทธหลังจากพระพุทธศาสนาเสื่อมไปจากอินเดีย[1]
แม้ในประเทศไทย จะไม่ค่อยให้ความสำคัญกับต้นพระศรีมหาโพธิ์เท่ากับชาวพุทธในศรีลังกา แต่ปรากฏตามความเชื่อในประเทศไทยว่า ต้นพระศรีมหาโพธิ์ ที่พุทธคยา เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำปีเกิดสำหรับผู้ที่เกิดปีมะเส็ง สำหรับชาวล้านนายังมีความเชื่ออีกว่า ต้นโพธิ์เป็นไม้ศักดิ์สิทธิ์ช่วยขจัดความทุกข์ได้ จึงมีประเพณีถวายไม้ค้ำโพธิ์ และเครื่องประกอบพิธีกรรม ใต้ต้นโพธิ์ โดยผูกคติกับความเชื่อเรื่องสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งไม่ใช่ความหมายเดิมของการบูชาต้นพระศรีมหาโพธิ์ตามคัมภีร์ในพระพุทธศาสนา
อย่างไรก็ตามต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่สืบหน่อมาจากต้นพระศรีมหาโพธิ์ตรัสรู้ในประเทศไทยยังคงมีอยู่หลายต้น เช่น ต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่วัดต้นศรีมหาโพธิ์ (ที่เชื่อว่านำเข้ามาปลูกสมัยทวาราวดี), วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร, วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร วัดนิเวศธรรมประวัติราชวรวิหาร[2] วัดมณีชลขัณฑ์ (ปลูกในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว)วัดพระศรีมหาธาตุวรมหาวิหาร เป็นต้น
แม้การทำลายต้นโพธิ์ตามคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาจะระบุว่าเป็นการทำบาปและหลบหลู่พระรัตนตรัย แต่ในมหาสมณวินิจฉัย ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส[2] กล่าวว่าเฉพาะต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่เป็นอุทเทสิกเจดีย์เท่านั้น ต้นโพที่งอกทั่วไปและไม่ได้เป็นอุเทสิกาเจดีย์ คือไม่มีผู้เคารพบูชาในฐานะตัวแทนของพระพุทธเจ้า (เช่นเดียวกับพระพุทธรูป)
ต้นโพธิ์ในพุทธกาลต่าง ๆ
[แก้]อ้างอิง
[แก้]- ↑ ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา.ตำนานพุทธเจดีย์[ลิงก์เสีย]. กรุงเทพ: โรงพิมพ์ไทยพิทยา. ๒๔๙๐
- ↑ 2.0 2.1 สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส. พระมหาสมณวินิจฉัย. พิมพ์ครั้งที่ ๕ กรุงเทพ : สำนักพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย, ๒๕๓๕
- ↑ พระคัมภีร์อนาคตวงศ์, หน้า 20
- ↑ พระคัมภีร์อนาคตวงศ์, หน้า 29
- ↑ พระคัมภีร์อนาคตวงศ์, หน้า 31
- ↑ พระคัมภีร์อนาคตวงศ์, หน้า 34
- ↑ พระคัมภีร์อนาคตวงศ์, หน้า 39
- ↑ พระคัมภีร์อนาคตวงศ์, หน้า 42
- ↑ พระคัมภีร์อนาคตวงศ์, หน้า 47
- ↑ พระคัมภีร์อนาคตวงศ์, หน้า 50
- ↑ พระคัมภีร์อนาคตวงศ์, หน้า 53
- ↑ พระคัมภีร์อนาคตวงศ์, หน้า 63
- บรรณานุกรม
- ประภาส สุระเสน. พระคัมภีร์อนาคตวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : มหามกุฏราชวิทยาลัย, 2553. 198 หน้า. ISBN 974-580-742-7
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
24°41′45.29″N 84°59′29.29″E / 24.6959139°N 84.9914694°E
สิ่งก่อสร้างภายในวัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร | ||
|---|---|---|
| เขตพุทธาวาส |  | |
| เขตสังฆาวาส | ||
| สะพานเชื่อมระหว่างเขตพุทธาวาสกับเขตสังฆาวาส | ||
7 สหชาติ (ประสูติในวันเดียวกับพระโคตมพุทธเจ้า) | ||
|---|---|---|
| ภิกษุ |  | |
| ภิกษุณี | ||
| สัตว์ | ม้ากัณฐกะ | |
| พืช | ||
| อื่น ๆ | ขุมทรัพย์ทั้ง 4 | |
*บรรลุธรรมสำเร็จเป็นพระอรหันต์; ⁂ เป็นเอตทัคคะในด้านต่างๆ; ! ยอดพุทธอุปัฏฐาก | ||