ทิกบาล

เทวรูปอัฐโลกบาล พุทธศตวรรษที่สิบเอ็ด -สิบสอง ณ โบราณสถานถ้ำพาถามี รัฐกรณาฏกะ ประเทศอินเดีย

ทิกบาล (อังกฤษ: Guardians of the directions; สันสกฤต: दिक्पाल) ตามจักรวาลวิทยาในศาสนาพราหมณ์ คือ เทพผู้รักษาทิศ ทั้ง 8 ทิศ มีเทพหรือเทวดาผู้รักษาที่ประจำทิศหลักทั้ง 4 ทิศ คือ เทพผู้รักษาทิศอุดรหรือทิศเหนือ เทพผู้รักษาทิศบูรพาหรือทิศตะวันออก เทพผู้รักษาทิศทักษิณหรือทิศใต้ และเทพผู้รักษาทิศประจิมหรือทิศตะวันตก และประจำทิศรอง ซึ่งเป็นทิศย่อยหรือทิศเฉียง อีก 4 ทิศ คือ เทพผู้รักษาทิศอีสานหรือทิศตะวันออกเฉียงเหนือ เทพผู้รักษาทิศอาคเนย์หรือทิศตะวันออกเฉียงใต้ เทพผู้รักษาทิศหรดีหรือทิศตะวันตกเฉียงใต้ เทพผู้รักษาทิศพายัพหรือทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ซึ่งเทพผู้รักษาทิศทั้ง แปดทิศรวมกันว่า "อัฐโลกบาล" โดยในศาสนาฮินดู เรียกท้าวโลกบาลว่าทิกบาล (ผู้รักษาทิศ) มี 8 องค์ คือ

รายพระนาม

รูป	ทิศ	โลกบาล	เทพชายา	ในคติศาสนาพุทธ	เทพพาหนะ
	ทิศเหนือ	ท้าวกุเวร	พระนางภัทรา	ท้าวเวสวัณ	ม้า
	ทิศใต้	พระยม	พระนางธูโมรณา	ท้าววิรุฬหก	ควาย
	ทิศตะวันออก	พระอินทร์	พระอินทราณี	ท้าวธตรฐ	ช้างเอราวัณ
	ทิศตะวันตก	พระพิรุณ	พระนางวารุณี	ท้าววิรูปักษ์	มกร นาค
	ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ	พระอีสาณ	พระอิศวรี		โคนนทิ
	ทิศตะวันออกเฉียงใต้	พระอัคนี	พระนางสวาหา		แกะ แพะ
	ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ	พระพาย	พระนางสวาตี		กวาง
	ทิศตะวันตกเฉียงใต้	พระนิรฤติ	พระนิรฤติเทวี		อมนุษย์

ดูเพิ่ม

• โลกบาล
• จตุโลกบาล