เจ้าอริยวงษ์

เจ้าอริยวงษ์
เจ้าฟ้าเมืองน่าน
เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 52 แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์
ราชาภิเษก	30 กันยายน พ.ศ. 2297
ครองราชย์	30 กันยายน พ.ศ. 2297 - 4 ตุลาคม พ.ศ. 2311
รัชกาล	14 ปี 4 วัน
ก่อนหน้า	พระเจ้าหลวงติ๋นมหาวงศ์
ถัดไป	พระเจ้านายอ้าย
ประสูติ	เมืองเชียงใหม่
พิราลัย	10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2324 ณ กรุงธนบุรี
พระมเหสี	แม่เจ้าเมืองเชียงใหม่อรรคราชเทวี
พระชายา	แม่เจ้าเมืองรามราชเทวี
พระราชบุตร	8 พระองค์
พระนามเต็ม เจ้าอริยวงษ์ เจ้าเมืองน่าน
ราชสกุล	ไชยวงศ์หวั่นท๊อก
ราชวงศ์	ติ๋นมหาวงศ์
พระบิดา	พระเจ้าหลวงติ๋นมหาวงศ์
พระมารดา	แม่เจ้าเมืองเชียงใหม่อรรคราชเทวี

เจ้าอริยวงษ์ หรือ เจ้าหลวงอริยวงษ์ ทรงเป็นเจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 52 และองค์ที่ 2 แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ ครองนครน่าน ระหว่างปี พ.ศ. 2297 - พ.ศ. 2311 และได้สละราชย์สมบัตินครน่านยกมอบให้แก่ เจ้านายอ้าย ผู้เป็นพระภาติยะขึ้นเสวยราชย์สมบัติสืบต่อไป เมื่อปี พ.ศ. 2311

พระประวัติ

เจ้าอริยวงษ์ เป็นพระโอรสในพญาหลวงติ๋นมหาวงศ์ ประสูติแต่แม่เจ้าเมืองเชียงใหม่ ครองราชในปี พ.ศ. 2297 สืบต่อจากพระบิดาเป็นเจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 2 ในราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ มีอนุชา และขนิษฐา ร่วมแม่เจ้ามารดา 4 พระองค์

• เจ้าอริยวงษ์ ภายหลังได้เป็น เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 52
• เจ้ามัว
• เจ้านรินทร์
• เจ้านางเทพ

และได้สละราชสมบัติ ให้เจ้านายอ้าย ผู้เป็นพระนัดดา (หลาน) ให้ครองเมืองน่านสืบต่อไป ในวันอังคาร ที่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2311 หรือ (เดือน 10 ลง 8 ค่ำ จ.ศ. 1130)

พระชายา พระโอรส/ธิดา

เจ้าอริยวงษ์ มีพระชายา 2 องค์ และพระโอรส 9 พระองค์ มีรายพระนามตามลำดับ ดังนี้

ชายาองค์ที่ 1 แม่เจ้าเมืองเชียงใหม่อรรคราชเทวี ประสูติพระโอรส 5 พระองค์ ดังนี้

1. เจ้าจันทปโชต ภายหลังเป็น พระเจ้ามงคลวรยศ เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 56
2. เจ้าวิธูร ภายหลังเป็น พระเจ้าวิธูรราชา เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 55
3. เจ้าเทพินทร์
4. เจ้าน้อยตุ้ย
5. เจ้ามหาวงษ์

ชายาองค์ที่ 2 แม่เจ้าเมืองรามราชเทวี ประสูติพระโอรส 3 พระองค์ ดังนี้

1. เจ้าขวา ภายหลังเป็น เจ้าพระยาจางวางขวา เมืองน่าน
2. เจ้าซ้าย ภายหลังเป็น เจ้าพระยาจางวางซ้าย เมืองน่าน
3. เจ้าสมณะ ภายหลังเป็น พระเจ้าสุมนเทวราช เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 58

กรณียกิจ

• พ.ศ. 2303 พระเจ้ามังลอกกษัตริย์พม่าได้ส่งอภัยคามินีเป็นแม่ทัพยกมาตีเมืองเชียงใหม่ และหัวเมืองอื่น ๆ เจ้าอริยวงศ์ เจ้าเมืองน่านต้องยอมอ่อนน้อมต่อพม่า เมื่อพม่าปราบปรามหัวเมืองล้านนาได้ราบคาบแล้ว จึงได้แต่งตั้งให้อภัยคามินีเป็นเจ้าเมืองเชียงใหม่
• พ.ศ. 2306 พระเจ้ามังระได้ครองราชย์เมืองอังวะ บรรดาท้าวพญาในหัวเมืองล้านนาได้กำลังสนับสนุน จากเมืองหลวงพระบางพากันแข็งเมือง พระเจ้ามังระให้เนเมียวสีหบดีเป็นแม่ทัพนำกำลังร่วมกับกองทัพของอภัยคามินี เจ้าเมืองเชียงใหม่ยกไปปราบปราม
• พ.ศ. 2310 พม่ายกกองทัพไปตีกรุงศรีอยุธยา ได้มอบหมายให้อภัยคามินีระดมไพร่พลจาก หัวเมืองล้านนาเข้าร่วมศึกครั้งนี้ด้วย เจ้าอริยวงศ์ได้มอบหมายให้ เจ้านายอ้ายผู้เป็นนัดดา(หลาน)คุมกำลังจากเมืองน่านไปสมทบกับกองทัพพม่าด้วย
• พ.ศ. 2311 ฮ่อยกกำลัง 90,000 คนไปตีเมืองอังวะ พระเจ้ามังระให้เจ้าอ้ายยกกำลังจากเมืองน่านไปช่วยรบจนฮ่อแตกกลับไป

สถานที่อันเนื่องมาจากพระนาม

1. ถนนอริยวงษ์

ราชตระกูล

พงศาวลีของเจ้าอริยวงษ์
2. พญาหลวงติ๋นมหาวงศ์                                   1. เจ้าอริยวงษ์                                         3. แม่เจ้าเมืองเชียงใหม่เทวี

อ้างอิง

ก่อนหน้า		เจ้าอริยวงษ์		ถัดไป
พระเจ้าหลวงติ๋นมหาวงศ์		เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 52 และองค์ที่ 2 แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ (พ.ศ. 2297 - พ.ศ. 2311)		พระเจ้านายอ้าย