อำเภอท่ายาง

อำเภอท่ายาง
อำเภอท่ายาง
	อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Tha Yang
	คำขวัญ: เกษตรคู่บ้าน ขนมหวานคู่เมือง; เขาลูกช้างลือเลื่อง ฟูเฟื่องหาดปึกเตียน
	แผนที่จังหวัดเพชรบุรี เน้นอำเภอท่ายาง
	พิกัด: 12°58′24″N 99°53′16″E / 12.97333°N 99.88778°E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	เพชรบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	736.7 ตร.กม. (284.4 ตร.ไมล์)
ประชากร (2564)
• ทั้งหมด	85,859 คน
• ความหนาแน่น	116.55 คน/ตร.กม. (301.9 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	76130
รหัสภูมิศาสตร์	7605
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอท่ายาง เลขที่ 19 ; ถนนราษฎรบำรุง ตำบลท่ายาง อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี 76130
	ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ท่ายาง เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดเพชรบุรี ประชากรประมาณร้อยละ 80 เป็นเกษตรกร มีอาชีพปลูกพืช ผลผลิตหลักได้แก่ ข้าว กล้วยหอมทอง กล้วยไข่ กล้วยน้ำว้า มะนาว ชมพู่ อ้อย มะม่วง ถั่ว และมะพร้าว

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอท่ายางตั้งอยู่ทางทิศใต้ของจังหวัด ระยะทางห่างจากตัวจังหวัดประมาณ 17 กิโลเมตร และห่างจากกรุงเทพมหานคร เป็นระยะทาง 134 กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอบ้านลาดและอำเภอเมืองเพชรบุรี
ทิศตะวันออก จรดอ่าวไทยและอำเภอชะอำ
ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอหัวหิน (จังหวัดประจวบคีรีขันธ์)
ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอแก่งกระจาน

ประวัติ

เมื่อปี พ.ศ. 2435 ภูมิประเทศด้านตะวันตกของอำเภอโดยทั่วไปเป็นป่าดงดิบและภูเขาสูง มีไม้ใหญ่ ๆ มากมาย เช่น ไม้ยาง ไม้มะค่า ไม้ตะเคียน ฯลฯ จนได้รับการเรียกขานว่า "ท่ายาง" สภาพท้องที่เป็นป่าใหญ่ มีไข้มาลาเรียชุกชุม ราษฎรที่อาศัยอยู่เป็นชาวกะเหรี่ยงและกะหร่าง ส่วนภูมิประเทศด้านตะวันออกจรดชายฝั่งทะเลอ่าวไทย เป็นที่ราบลุ่มและดินปนทราย เหมาะแก่การเกษตรกรรม

ต่อมามีราษฎรจากจังหวัดอื่นเข้ามาตั้งหลักแหล่งทำมาหากินเป็นจำนวนมาก และมีผู้อพยพมาอยู่เพิ่มมากขึ้นทุกปี ใน พ.ศ. 2436 ทางราชการได้ตั้งอำเภอขึ้นที่หมู่บ้านวังไคร้ ริมแม่น้ำแม่ประจันต์ ตำบลวังไคร้ เรียกว่า อำเภอแม่ประจันต์ ในพ.ศ. 2453 ได้สร้างที่ว่าการอำเภอขึ้นใหม่ ณ ที่ว่าการอำเภอแม่ประจัน เมืองเพชรบุรี^[1]

อำเภอแม่ประจันต์ตั้งอยู่ได้ประมาณ 20 ปี ทางการเห็นว่าอยู่ไกลจากย่านชุมชนจึงได้ย้ายมาตั้งที่ว่าการอำเภอแห่งใหม่ที่หมู่ที่ 2 ตำบลยางหย่อง (ปัจจุบันเป็นหมู่ที่ 2 ตำบลท่าแลง) และเรียกชื่อว่า อำเภอยางหย่อง ตั้งอยู่ได้นานประมาณ 2 ปี จึงได้ย้ายมาตั้งที่หมู่ที่ 1 บ้านท่ายาง ริมฝั่งแม่น้ำเพชรบุรีเมื่อราวปี พ.ศ. 2460 แต่ยังเรียกอำเภอยางหย่องตามเดิม จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2482 จึงได้เปลี่ยนชื่อใหม่เรียกว่า อำเภอท่ายาง^[2] เพื่อให้ตรงกับหมู่บ้านอันเป็นที่ตั้งจนกระทั่งทุกวันนี้

ภูมิศาสตร์

มีทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 4 (ถนนเพชรเกษม) ผ่านเขตอำเภอท่ายางประมาณ 10 กิโลเมตร ยังมีสถานีรถไฟตั้งอยู่ที่ตำบลหนองจอก แม่น้ำสำคัญที่ไหลผ่านอำเภอ คือ แม่น้ำเพชรบุรี อำเภอท่ายางมีเนื้อที่ทั้งหมดประมาณ 793.522 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 495,591.25 ไร่

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอท่ายางมีพื้นที่การปกครองตามพระราชบัญญัติลักษณะการปกครองพื้นที่ พ.ศ. 2457 ทั้งหมด 12 ตำบล 118 หมู่บ้าน ดังนี้

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)^[3]
1.	ท่ายาง	Tha Yang	10	17,549
2.	ท่าคอย	Tha Khoi	11	12,712
3.	ยางหย่อง	Yang Yong	5	3,323
4.	หนองจอก	Nong Chok	14	7,318
5.	มาบปลาเค้า	Map Pla Khao	11	4,048
6.	ท่าไม้รวก	Tha Mai Ruak	13	9,141
7.	วังไคร้	Wang Khrai	10	5,390
8.	กลัดหลวง	Klat Luang	11	7,164
9.	ปึกเตียน	Puek Tian	4	2,029
10.	เขากระปุก	Khao Krapuk	14	7,889
11.	ท่าแลง	Tha Laeng	9	6,289
12.	บ้านในดง	Ban Nai Dong	6	2,846

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอท่ายางประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 13 แห่ง ได้แก่

เทศบาลตำบลท่ายาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่ายางทั้งตำบลและตำบลท่าคอย (เฉพาะหมู่ที่ 1–4, 6, 8–9)
เทศบาลตำบลหนองจอก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองจอก (เฉพาะหมู่ที่ 5–7, 9)
เทศบาลตำบลท่าแลง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าแลงทั้งตำบล
เทศบาลตำบลท่าไม้รวก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าไม้รวกทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลท่าคอย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าคอย (เฉพาะหมู่ที่ 5, 7, 10–11)
องค์การบริหารส่วนตำบลยางหย่อง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลยางหย่องทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลหนองจอก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองจอก (เฉพาะหมู่ที่ 1–6, 8–9, 12–14)
องค์การบริหารส่วนตำบลมาบปลาเค้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลมาบปลาเค้าทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลวังไคร้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังไคร้ทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลกลัดหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกลัดหลวงทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลปึกเตียน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปึกเตียนทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลเขากระปุก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเขากระปุกทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านในดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านในดงทั้งตำบล