ศูนย์พนัสนิคม

ศูนย์พนัสนิคม
ศูนย์พนัสนิคม
	ค่ายผู้ลี้ภัย
	ศูนย์พนัสนิคม ที่ตั้งในประเทศไทย ศูนย์พนัสนิคม ศูนย์พนัสนิคม (ประเทศไทย)
	พิกัด: 13°25′09″N 101°16′52″E / 13.41921637672063°N 101.28103636444851°E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ชลบุรี
อำเภอ	เกาะจันทร์
เปิดโดย รัฐบาลไทย	9 กรกฎาคม 2523
พื้นที่
• ทั้งหมด	0.512 ตร.กม. (0.198 ตร.ไมล์)
ประชากร (2531)
• ทั้งหมด	156,121 คน

ศูนย์พนัสนิคม^[1] (อังกฤษ: Panasnikhom Centre) หรือ ศูนย์ผู้ลี้ภัยพนัสนิคม^[2] หรือ ค่ายผู้อพยพพนัสนิคม (อังกฤษ: Phanat Nikhom Refugee Camp)^[3]^[4] เป็น ศูนย์ดำเนินกรรมวิธี (Panasnikhom Processing Centre) และ ศูนย์ดำเนินการส่งผ่าน (Panasnikhom Transit Centre) ผู้ลี้ภัยไปสู่ประเทศที่สามภายใต้การดูแลของศูนย์อำนวยการร่วม กองบัญชาการทหารสูงสุด และกระทรวงมหาดไทย ตั้งอยู่ที่ตำบลท่าบุญมี อำเภอเกาะจันทร์ จังหวัดชลบุรี^[5]

ประวัติ

ศูนย์พนัสนิคม เป็นศูนย์ผู้อพยพของผู้ลี้ภัยอินโดจีน ต่อตั้งขึ้นในวันที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2523 เป็นสถานที่อพยพของผู้ลี้ภัยจากประเทศกัมพูชา, ลาวพื้นราบ, ราบราบสูง, ม้ง, ขมุ, เมี้ยน, ลาหู และชาวเวียดนาม^[6]ที่ลี้ภัยจากสถานการณ์ความไม่สงบในประเทศของตนที่เกิดสงครามกลางเมืองและสงครามภายในที่เกิดการเปลี่ยนแปลงเป็นระบอบคอมมิวนิสต์ และหนีภัยมายังประเทศไทยโดยอพยพมายังพื้นที่อพยพต่าง ๆ ตามแนวชายแดน ซึ่งศูนย์พนัสนิคมเป็นศูนย์สำหรับผู้อพยพที่ต้องการจะลี้ภัยไปยังประเทศที่สาม เช่น สหรัฐ^[3], ฝรั่งเศส, เยอรมัน, ออสเตรีย, ออสเตรเลีย, นิวซีแลนด์, ญี่ปุ่น, และแคนาดา เพื่อเตรียมการในการย้ายถิ่นฐาน มีศูนย์อำนวยการร่วม กองบัญชาการทหารสูงสุด (ศอร.บก.ทหารสูงสุด) รับผิดชอบดูแลและบริหารงานภายในศูนย์พนัสนิคม แบ่งออกเป็น 2 ศูนย์ย่อย^[5] คือ

ศูนย์ดำเนินกรรมวิธี
ศูนย์ดำเนินการส่งผ่าน

ซึ่งทั้ง 2 ศูนย์ย่อยตั้งอยู่บนสองฝั่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 331^[5]

จากนั้นในปี พ.ศ. 2529 กระทรวงมหาดไทยได้เข้ามาดูแลการบริหารงานในศูนย์ต่อโดยได้รับความช่วยเหลือจากสำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ (UNHCR) ในการดำเนินงาน และเคลื่อนย้ายผู้อพยพจากศูนย์สีคิ้ว และศูนย์สงขลา ซึ่งเป็นศูนย์สำหรับชาวเวียดนาม และย้ายผู้อพยพชาวเวียดนามจากทั้ง 2 ศูนย์ไปอยู่ในเขตซี (Section C) ทำให้ศูนย์พนัสนิคมเป็นศูนย์สำหรับรองรับการส่งต่อของผู้อพยพชาวเวียดนามที่ลี้ภายมาทางเรือโดยตรง ส่งผลให้มีการแบ่งศูนย์ออกเป็น 4 ส่วน^[2] ได้แก่

ศูนย์ดำเนินกรรมวิธีสำหรับผู้อพยพชาวเขมร ลาว และม้ง และถูกย้ายมาที่ศูนย์พนัสนิคมซึ่งถูกคัดเลือกให้ไปตั้งถิ่นฐานยังประเทศที่สามแล้ว (เขตพีซี Section PC (Processing Centre))^[2]
ศูนย์ส่งผ่านสำหรับผู้อพยพชาวลาวและเวียดนามที่ได้รับอนุญาตให้ตั้งถิ่นฐาน รวมถึงผู้อพยพที่มีคุณสมบัติ (เขตทีซี Section TC (Transit Centre))^[2]
เขตสำหรับผู้อพยพที่รอหาที่ตั้งถิ่นฐานชาวเวียดนามที่ยังไม่ผ่านการตรวจสอบสถานะผู้ลี้ภัย (เขตเอส Section S)^[2]
เขตสำหรับผู้อพยพสำหรับชาวเวียดนามที่ถูกปฏิเสธสถานะผู้ลี้ภัย และยังไม่ตัดสินใจเดินทางกลับประเทศ (เขตโอ Section O)^[2]

จนถึงปี พ.ศ. 2531 มียอดผู้อพยพเข้ามาในประเทศไทยรวม 156,121 ราย ทำให้รัฐบาลไทยพยายามลดจำนวนผู้อพยพยที่หลังไหลเข้ามาโดยยึดหลักตามพระราชบัญญัติคนเข้าเมืองที่กำหนดให้ประเทศไทยรับหน้าที่เป็นเพียงแหล่งพักพิงชั่วคราวเท่านั้น^[5]

ประเทศไทยและรัฐบาลในกลุ่มประเทศอาเซียนได้จัดทำแผนปฏิบัติการสมบูรณ์ (Comprehensive Plan of Action: CPA) และได้มีมติรับนหลักการในการประชุมที่เจนีวาเมื่อปี พ.ศ. 2532 ที่ได้มีการทำข้อตกลงกับประเทศที่เข้าร่วมในแผนนี้ ให้ดำเนินการสืบสวนและตรวจสอบสถานะของผู้ลี้ภัยที่แสวงหาแหล่งพักพิงในประเทศแรกรับ ทำให้หลังจากแผนดังกล่าวมีผลใช้งานในวันที่ 14 มีนาคม พ.ศ. 2532 ส่งผลให้ในเขตซี เป็นพื้นที่สำหรับผู้อพยพชาวเวียดนามก่อนแผนปฏิบัติการมีผล ส่วนผู้อพยพที่มาหลังจากนั้นจะถูกส่งไปยังศูนย์สีคิ้วที่ถูกเปิดขึ้นอีกครั้งในเดือนกุมภาพันธ์ 2534 เพื่อใช้งานเป็นศูนย์ตรวจสอบแยกแยะสถานะ (Screening Centre) สำหรัชชาวเวียดนามทั้งหมด^[2]

สถานะของผู้อพยพคงเหลือในศูนย์พนัสนิคมในวันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2534 มีจำนวน 7,817 คน ประกอบไปด้วยชาวเขมร ลาวลุ่ม และลาวสูง ในเขตพีซีจำนวน 7,817 คน ผู้อพยพชาวอินโดจีนใน เขตทีซี จำนวน 247 คน และผู้อพยพชาวเวียดนามจำนวน 346 คน และผู้แสวงหาแหล่งพักพิงชาวเวียดนามใน เขตเอส (กำลังรอเดินทางไปยังศูนย์สีคิ้ว) จำนวน 6,109 คน^[2]

ระยะเวลาเฉลี่ยของผู้อพยพในศูนย์พนัสนิคมอยู่ที่ประมาณ 3 ถึง 6 เดือน ยกเว้นบางกรณีซึ่งอาจจะอยู่นานกว่ากำหนดเนื่องจากปัญหาด้านสุขภาพ หรือความยุ่งยากในการอนุมัติให้ไปตั้งถิ่นฐาน^[2]

กระทั่งในปี พ.ศ. 2537 ประเทศไทยโดยกระทรวงมหาดไทยและสำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ (UNHCR) ได้ดำเนินการส่งต่อผู้ลี้ภัยไปยังประเทศที่สามจนเกือบหมด เหลือเพียงแค่ชาวม้ง และส่งต่อจนหมดในปี พ.ศ. 2538 ศูนย์พนัสนิคมจึงได้ปิดตัวลงและถูกรื้อถอน^[5]

โครงสร้าง

ศูนย์พนัสนิคมแบ่งโครงสร้างการทำงานออกเป็น 2 ส่วน^[5] ได้แก่

ศูนย์ดำเนินกรรมวิธี

ศูนย์ดำเนินกรรมวิธี ศูนย์พนัสนิคม (Panasnikhom Processing Centre, Panasnikhom Centre) เป็นพื้นที่สำหรับผู้ลี้ภัยที่อยู่ระหว่างการสัมภาษณ์ การตรวจโรค การเรียนภาษา และการเรียนรู้วัฒนธรรมของประเทศที่สามที่จะเข้าไปตั้งถิ่นฐาน มีระยะเวลาประมาณ 3 ถึง 6 เดือน ขึ้นอยู่กับหลักเกฑณ์ของประเทศปลายทางเป็นผู้กำหนด^[5]

ศูนย์ดำเนินการส่งผ่าน

ศูนย์ดำเนินการส่งผ่าน ศูนย์พนัสนิคม (Panasnikhom Transit Centre, Panasnikhom Centre) เป็นพื้นที่พักอาศัยของผู้ลี้ภัยที่ได้รับการตอบรับและยอมรับให้ไปตั้งถิ่นฐานและผ่านกระบวนการในศูนย์ดำเนินกรรมวิธีแล้ว จะผ่านการตรวจร่างกายเป็นครั้งสุดท้ายและทำเอกสารสำหรับการเดินทางไปยังประเทศที่สาม มีระยะเวลาประมาณ 45 วันก่อนจะเดินทางไปประเทศที่สามต่อไป^[5]^[6]

สิ่งปลูกสร้าง

ศูนย์พนัสนิคม มีเนื้อที่ประมาณ 320 ไร่ (0.51 ตารางกิโลเมตร) เป็นศูนย์ที่มีโครงสร้างหลักเป็นคอนกรีต มีการกั้นรั้วลวดหนามโดยรอบและหอคอยยามสำหรับการตรวจการณ์โดยรอบป้องกันไม่ให้ผู้อพยพหลบหนี ประกอบด้วยโครงสร้างพื้นฐานต่าง ๆ ที่จำเป็น^[7] เป็นอาคาร แบ่งเป็น

อาคารในเขตพีซี จำนวน 1,144 แห่ง^[2]
อาคารในเขตทีซี จำนวน 876 แห่ง^[2]

อาคารแต่ละหลังมีเนื้อที่ประมาณ 40 ตารางเมตร รองรับผู้อพยพได้ 3 ครอบครัว ประมาณ 18 คน โครงสร้างประกอบด้วยคอนกรีต ไม้ ดีบุก และไม้ไผ่ นอกจากส่วนพักอาศัยแล้ว ยังประกอบด้วยร้านค้า 38 หลัง บ้านพักของเจ้าหน้าที่ 25 หลัง อาคารสำหรับองค์การระหว่างประเทศต่าง ๆ จำนวน 501 หลัง และอาคารที่ทำการศูนย์จำนวน 4 หลัง^[2]

นอกจากนี้ยังมีห้องสุขากระจายอยู่ตามบริเวณต่าง ๆ ทั่วศูนย์พนัสนิคม ระบบกำจัดของเสียและระบบระบายน้ำทิ้งออกไปนอกพื้นที่ศูนย์ประมาณ 4-5 กิโลเมตร พร้อมด้วยระบบน้ำประปาจากอ่างเก็บน้ำมาบรรจุในถังเก็บน้ำขนาด 150,000 ลิตร^[2]

การดำเนินงาน

ในช่วงแรกของศูนย์การดำเนินงานเป็นหน้าที่ของศูนย์อำนวยการร่วม กองบัญชาการทหารสูงสุด ต่อมาในปี พ.ศ. 2529 กระทรวงหมาดไทยเป็นหน่วยงานในการรับผิดชอบและบริหารงานภายในศูนย์ ทั้งเจ้าหน้าที่ในการปฏฺบัติงานและการรักษาความปลอดภัย ประกอบไปด้วยข้าราชการกระทรวงหมาดไทยจำนวน 30 คน เจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยจากกองอาสารักษาดินแดน (อส.) จำนวน 80 นาย โดยข้าราชการทั้งหมดทำงานภายใต้คณะกรรมการจังหวัดในการประสานงานกับภาคส่วนต่าง ๆ โดยมอบหมายให้ผู้ว่าราชการจังหวัดชลบุรีเป็นหัวหน้า^[2]

ขณะที่สำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ (UNHCR) จะให้ความคุ้มครองผู้อพยพหรือผู้ลี้ภัยจากการถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนและการแก้ไขปัญหาในรูปแบบทวิภาคี (Durable Solutions) เช่น การตั้งถิ่นฐานยังประเทศที่สาม หรือการกลับประเทศของตนโดยสมัครใจ รวมไปถึงการให้เงินทุนสนับสนุนองค์การระหว่างประเทศต่าง ๆ ที่ปฏิบัติงานด้านสาธารณสุข การศึกษา การฝึกอบรม และบริการด้านสังคมอื่น ๆ^[2]

บริการภายในศูนย์

ภายในศูนย์พนัสนิคม มีองค์การระหว่าประเทศและองค์การภายในประเทศให้บริการรวมทั้งหมด 18 องค์การ ให้บริการในด้านต่าง ๆ ดังนี้^[2]

ด้านสาธารณสุข

ศูนย์พนัสนิคมประกอบไปด้วยคลินิคสำหรับรักษาผู้ป่วยภายนอกจำนวน 2 แห่ง และโรงพยาบาลความจุ 30 เตรียง จำนวน 1 แห่ง มีศักยภาพในการให้บริการด้านสาธารณสุขอย่างครบครัน (เช่น สูตินารี การรักษาสุขภาพมารดาและบุตร การรักษาวัณโรคและกามโรค การรักษาด้านจิตวิทยา) รวมถึงโครงการให้อาหารเสริม การตรวจสุขภาพตามบ้านพัก การให้วัคซีนป้องกันโรค การวางแผนครอบครัว และศูนย์ยาแผนโบราณ ขณะที่ในเขตทีซีของชาวเวียดนามยังมีโรงพยาบาลอยู่ภายในด้วยอีก 1 แห่ง^[2]

ด้านการศึกษา

ศูนย์พนัสนิคมสามารถให้การศึกษาแก่เด็กระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา รวมไปถึงการศึกษาของผู้ใหญ่ โดยทั้งหมดจะทำการเรียนการสอนในภาษาของผู้อพยพทุกกลุ่ม อีกทั้งยังมีการสอนเพื่อเตรียมความพร้อมเกี่ยวกับภาษาและวัฒนธรรม การฝึกอาชีพ การปฏิบัติตนของประเทศที่สามที่จะได้รับอนุมัติให้เข้าไปตั้งถิ่นฐาน^[2]

ด้านสังคม

ศูนย์พนัสนิคมมีบริการทางสังคมต่าง ๆ อีก เช่น การให้คำปรึกษาด้านสุขภาพจิต การให้บริการคำแนะนำและคำปรึกษา ศูนย์สันทนาการและวัฒนธรรม^[2]

บริการต่าง ๆ ที่กล่าวมาข้างตนให้บริการโดยเจ้าหน้าที่จากองค์การต่าง ๆ กว่า 600 คน และได้รับความช่วยเหลือจากอาสาสมัครผู้อพยพอีกจำนวน 3,000 คนปฏิบัติงานร่วมกับกระทรวงมหาดไทยของไทย สำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ และองค์การต่าง ๆ ในตำแหน่งต่าง ๆ เช่น ล่ามแปลภาษา งานธุรการ ครูผู้สอน บุรุษพยาบาล พนักงานดูแลความสะอาด ช่างไฟฟ้า ช่างไม้ เป็นต้น^[2]

การบริการชุมชนข้างเคียง

นอกจากบริการภายในศูนย์พนัสนิคมแล้ว ยังมีการกระจายบริการและความช่วยเหลือไปยังชุมชนโดยรอบศูนย์พนัสนิคม ทั้งด้านการแจกจ่ายอาหาร น้ำ วัสดุต่าง ๆ แก่โรงเรียนโดยรอบ การให้การสนับสนุนด้านสาธารณสุข โดยเปิดให้คนไทยในพื้นที่สามารถเข้ามารับบริการได้สัปดาห์ละสองครั้ง^[2]

เหตุการณ์สำคัญ

สมเด็จพระสันตะปาปายอห์น ปอลที่ 2 ได้เสด็จไปเยี่ยมผู้ลี้ภัย ณ ศูนย์พนัสนิคม เมื่อวันศุกร์ที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2527 ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการเดินทางเผยแผ่ศาสนาคริสต์สู่ประเทศเกาหลีใต้ ปาปัวนิวกินี หมู่เกาะโซโลมอน และประเทศไทย โดยได้ตรัสต่อผู้ลี้ภัยเพื่อให้กำลังใจสำหรับผู้ลี้ภัยทุกคนโดยเฉพาะชาวคริสต์ และกล่าวขอบคุณทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการช่วยเหลือ ทั้งรัฐบาลไทยที่ยอมให้ผู้ลี้ภัยจากประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อพยพเข้ามาได้ องค์การระดับชาติและนานาชาติทั้งที่เป็นองค์การด้านศาสนาและไม่ใช่ที่ตอบสนองต่อความช่วยเหลือ และอาสาสมัครทุกท่านที่มาทำหน้าที่ช่วยเหลือผู้ลี้ภัย^[8]

สถานะปัจจุบัน

หลังจากศูนย์พนัสนิคมยุติการดำเนินงานและถูกรื้อถอน กองทัพบกไทยได้มีแผนในการจัดตั้งกองพันทหารราบที่ 2 กรมทหารราบที่ 111 ซึ่งเป็นไปตามโครงการเสริมสร้างกำลังพลกองทัพบก เพื่อเป็นกองหนุนสำหรับป้องกันประเทศ ใช้อัตราการจัดและยุทโธปกรณ์ 7-19 บรรจุกำลังพลร้อยละ 30 ขึ้นการบังคับบัญชากับกรมทหารราบที่ 11 กองพลทหารราบที่ 11 ซึ่งเป็นหน่วยฝากการบังคับบัญชาของหน่วยบัญชาการรักษาดินแดน มีภารกิจในการเตรียมกำลังพลกองหนุนเพื่อทดแทนกำลังรบหลัก^[5]

ในขณะที่พื้นที่อีกฝั่งของทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 331 เป็นที่ทำการของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค สาขาอำเภอเกาะจันทร์ และสถานีไฟฟ้าเกาะโพธิ์

อ้างอิง

↑ "World mission to help others". The Standard (ภาษาอังกฤษแบบออสเตรเลีย). 2021-06-18.
↑ ^2.00 ^2.01 ^2.02 ^2.03 ^2.04 ^2.05 ^2.06 ^2.07 ^2.08 ^2.09 ^2.10 ^2.11 ^2.12 ^2.13 ^2.14 ^2.15 ^2.16 ^2.17 ^2.18 ^2.19 ^2.20 ศิลปวุฒิ, ดวงพร (1992). นโยบายของรัฐบาลไทยต่อผู้ลี้ภัยกับปัญหาสิทธิมนุษยชน : ศึกษากรณีศูนย์ฯ พนัสนิคม. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
↑ ^3.0 ^3.1 Shafer, Colin Boyd (2020-04-21). "Phanat's Immigration Story - Phanat Nikhom Refugee Camp, Thailand to New Iberia, Louisiana". FINDING AMERICAN (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน).
↑ "Phanat Nikom Refugee Camp | Items | National Library of New Zealand | National Library of New Zealand". natlib.govt.nz.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (ลิงก์)
↑ ^5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 ^5.4 ^5.5 ^5.6 ^5.7 ^5.8 "ประวัติหน่วย กองพันทหารราบที่ 2 กรมทหารราบที่ 111". www.111infreg2infbatt.com. สืบค้นเมื่อ 2024-09-29.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (ลิงก์)
↑ ^6.0 ^6.1 "Phanat Nikhom". Vietnamese Heritage Museum (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน).
↑ Moss, Paul (2024-02-28). "A moment that changed me: I patronised a refugee – and he taught me an invaluable lesson". The Guardian (ภาษาอังกฤษแบบบริติช). ISSN 0261-3077. สืบค้นเมื่อ 2024-09-29.
↑ "To refugees in the Camp of Phanat Nikhom (May 11, 1984) | John Paul II". www.vatican.va.

[1] "World mission to help others". The Standard (ภาษาอังกฤษแบบออสเตรเลีย). 2021-06-18.

[:3-2] 2.00 ^2.01 ^2.02 ^2.03 ^2.04 ^2.05 ^2.06 ^2.07 ^2.08 ^2.09 ^2.10 ^2.11 ^2.12 ^2.13 ^2.14 ^2.15 ^2.16 ^2.17 ^2.18 ^2.19 ^2.20 ศิลปวุฒิ, ดวงพร (1992). นโยบายของรัฐบาลไทยต่อผู้ลี้ภัยกับปัญหาสิทธิมนุษยชน : ศึกษากรณีศูนย์ฯ พนัสนิคม. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

[:1-3] 3.0 ^3.1 Shafer, Colin Boyd (2020-04-21). "Phanat's Immigration Story - Phanat Nikhom Refugee Camp, Thailand to New Iberia, Louisiana". FINDING AMERICAN (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน).

[4] "Phanat Nikom Refugee Camp | Items | National Library of New Zealand | National Library of New Zealand". natlib.govt.nz.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (ลิงก์)

[:0-5] 5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 ^5.4 ^5.5 ^5.6 ^5.7 ^5.8 "ประวัติหน่วย กองพันทหารราบที่ 2 กรมทหารราบที่ 111". www.111infreg2infbatt.com. สืบค้นเมื่อ 2024-09-29.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (ลิงก์)

[:2-6] 6.0 ^6.1 "Phanat Nikhom". Vietnamese Heritage Museum (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน).

[7] Moss, Paul (2024-02-28). "A moment that changed me: I patronised a refugee – and he taught me an invaluable lesson". The Guardian (ภาษาอังกฤษแบบบริติช). ISSN 0261-3077. สืบค้นเมื่อ 2024-09-29.

[8] "To refugees in the Camp of Phanat Nikhom (May 11, 1984) | John Paul II". www.vatican.va.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]