วิทิต มันตาภรณ์

ศาสตราจารย์กิตติคุณ วิทิต มันตาภรณ์ ม.ป.ช., ม.ว.ม., จ.ภ.
เกิด	22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2495 ประเทศไทย
การศึกษา	มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด, Free University of Brussels
อาชีพ	อาจารย์ นักกฎหมาย

ศาสตราจารย์กิตติคุณ วิทิต มันตาภรณ์ KBE (22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2495 – ปัจจุบัน) เป็นนักกฎหมายชาวไทย ผู้เชี่ยวชาญกฎหมายระหว่างประเทศโดยเฉพาะเรื่องสิทธิมนุษยชน ศาสตราจารย์กิตติคุณคณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และศาสตราภิชานของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และเป็นคนที่สองในประวัติศาสตร์ไทยที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันวิเศษยิ่งแห่งจักรวรรดิอังกฤษ

ประวัติ

ศาสตราจารย์กิตติคุณ วิทิตเกิดเมื่อวันที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2495 เป็นบุตรคนกลางในบรรดาบุตรธิดา 3 คนของนิรมล โทณวณิก และศาสตราจารย์นายแพทย์ สมาน มันตาภรณ์ บิดาแห่งศัลยกรรมทรวงอกของประเทศไทย

การศึกษา

ศาสตราจารย์กิตติคุณ วิทิตเริ่มเรียนชั้นประถมศึกษาที่วชิราวุธวิทยาลัยจนถึงชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 แล้วย้ายไปเรียนต่อที่ประเทศอังกฤษ จบชั้นประถมศึกษาจากโรงเรียน Akeley Wood และมัธยมศึกษาจาก Malvern College โดยเลือกสอบในวิชาภาษาฝรั่งเศส ละติน และประวัติศาสตร์ จบการศึกษาระดับปริญญาตรีด้านกฎหมาย Bachelor of Arts (B.A. in Law) (Hons.) พ.ศ. 2517 (ค.ศ. 1974); ปริญญาตรีสาขานิติศาสตร์ Bachelor of Civil Law (B.C.L) พ.ศ. 2518 (ค.ศ. 1975) และปริญญาโท (M.A.) (Oxon) พ.ศ. 2522 (ค.ศ. 1979) มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด สหราชอาณาจักร ได้รับทุนการศึกษาไปศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับกฎหมายยุโรป (Licence Speciale en droit europeen) ที่ Université Libre de Bruxelles (Free University of Brussels) ประเทศเบลเยียม ในพ.ศ. 2521 (ค.ศ. 1978) นอกจากนั้นยังสำเร็จการศึกษาเทียบเท่าเนติบัณฑิต (Barrister-at-Law) ที่สำนักมิดเดิ้ลเทมเปิ้ล (The Middle Temple) กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ในพ.ศ. 2520 (ค.ศ. 1977) อีกด้วย

ในปี พ.ศ. 2529 – 2530 (ค.ศ. 1986 – 1987) เป็นผู้ได้รับทุนจากมหาวิทยาลัยแห่งสหประชาชาติ (United Nations University Fellow) ที่มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด สหราชอาณาจักร

การทำงาน

ด้านการสอน ศาสตราจารย์กิตติคุณ วิทิตเป็นอาจารย์และผู้บรรยายในสถาบันการศึกษาหลายแห่งทั้งในและนอกประเทศ อาทิ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเรดดิง (Reading University) สหราชอาณาจักร Canadian Human Rights Foundation ประเทศแคนาดา และมหาวิทยาลัยแห่งชาติโซล ประเทศเกาหลีใต้ (2016 Winter Course on Human Rights and Asia)

ศาสตราจารย์กิตติคุณ วิทิตเริ่มเป็นอาจารย์ประจำคณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ตั้งแต่พ.ศ. 2521 ซึ่งสอนรายวิชากฎหมายระหว่างประเทศ กฎหมายสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ กฎหมายผู้ลี้ภัย กฎหมายสิทธิเด็ก กฎหมายสหภาพยุโรป และสัมมนากฎหมายระหว่างประเทศ โดยดำรงตำแหน่งศาสตราจารย์ระดับ 11 ก่อนเกษียณอายุราชการ ปัจจุบันดำรงตำแหน่งศาสตราจารย์กิตติคุณ (Professor Emeritus) คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เป็นอาจารย์ผู้สอนรายวิชากฎหมายระหว่างประเทศว่าด้วยผู้ลี้ภัยและการย้ายถิ่น และสัมมนากฎหมายระหว่างประเทศ และเป็นศาสตราภิชาน (Distinguished Scholar) ของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ในด้านการทำงานภายใต้กรอบกิจกรรมขององค์การสหประชาชาติ ปัจจุบันศาสตราจารย์กิตติคุณ วิทิตได้ดำรงตำแหน่ง ดังต่อไปนี้

• กรรมการในคณะกรรมการตรวจสอบข้อเท็จจริงในประเทศซีเรีย (Commissioner on the Independent International Commission of inquiry on Syria) ของคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ (United Nations Human Rights Council: HRC) ตั้งแต่เดือนกันยายน พ.ศ. 2555 (ค.ศ. 2012)
• กรรมการในคณะกรรมการที่ปรึกษาของกองทุนเพื่อความมั่นคงแห่งมนุษย์ (Member of the Advisory Board on Human Security) ของกองทุนเพื่อความมั่นคงแห่งมนุษย์แห่งสหประชาชาติ (United Nations Trust Fund for Human Security: UNTFHS) ตั้งแต่พ.ศ. 2554 (ค.ศ. 2011)
• กรรมการในคณะกรรมการที่ปรึกษาคณะผู้ทรงคุณวุฒิผู้เชี่ยวชาญด้านความคุ้มกันระหว่างประเทศ (Member of the Advisory Group of Eminent Persons on International Protection) ของสำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ (United Nations Office of High Commissioner for Human Rights: UNHCR) ตั้งแต่พ.ศ. 2553 (ค.ศ. 2010) และ
• กรรมการในคณะกรรมการผู้เชี่ยวชาญว่าด้วยการปฏิบัติตามอนุสัญญาและข้อแนะ (Member of the Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations: CEAR) ขององค์การแรงงานระหว่างประเทศ (International Labour Organization: ILO) ตั้งแต่พ.ศ. 2552 (ค.ศ. 2009)

ศาสตราจารย์กิตติคุณ วิทิตได้รับการเสนอชื่อเป็นผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านการป้องกันความรุนแรงและการเลือกปฏิบัติด้วยเหตุแห่งเพศวิถีหรืออัตลักษณ์ทางเพศ (Independent Expert on the Protection against Violence and Discrimination based on Sexual Orientation and Gender Identity: SOGI) โดยประธานคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ (United Nations Human Rights Council) ซึ่งจะต้องได้รับการแต่งตั้งโดยความเห็นชอบจากรัฐสมาชิกของคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนฯ ในวันที่ 30 กันยายน 2559 ในที่ประชุมคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ สมัยที่ 33

ในอดีต ศาสตราจารย์กิตติคุณ วิทิตเคยดำรงตำแหน่งสำคัญ ดังนี้

• ประธานคณะกรรมการตรวจสอบข้อเท็จจริงในสถานการณ์สิทธิมนุษยชนในประเทศโกดติวัวร์ (ไอวอรีโคสต์) (Chair of the International Commission of Inquiry on the Ivory Coast) ของคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ ในพ.ศ. 2554 (ค.ศ. 2011)
• ผู้รายงานพิเศษแห่งองค์การสหประชาชาติว่าด้วยสถานการณ์สิทธิมนุษยชนในประเทศเกาหลีเหนือ (United Nations Special Rapporteur on the Situation of Human Rights in Democratic People’s Republic of Korea) ของคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ ระหว่างพ.ศ. 2547 - 2553 (ค.ศ. 2004 - 2010)
• ประธานคณะกรรมการประสานงานด้านกระบวนการพิเศษแห่งสหประชาชาติ (Chairperson of the Coordinating Committee of United Nations Special Procedures) ขององค์การสหประชาชาติ ระหว่างพ.ศ. 2549 - 2550 (ค.ศ. 2006 -2007)
• ผู้รายงานพิเศษแห่งองค์การสหประชาชาติว่าด้วยการค้าเด็ก การค้าประเวณีเด็ก และสื่อลามกเด็ก (United Nations Special Rapporteur on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography) ของคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ ระหว่างปี พ.ศ. 2533 - 2537 (ค.ศ. 1990 - 1994)

ศาสตราจารย์กิตติคุณ วิทิตยังเคยดำรงตำแหน่งเป็นผู้ชำนาญการหรือที่ปรึกษาประจำสำนักงานข้าหลวงใหญ่สิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ (OHCHR), สำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ (UNHCR), สำนักงานโครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ (UNDP), องค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO), กองทุนเพื่อเด็กแห่งสหประชาชาติ (UNICEF), องค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO), องค์การอนามัยโลก (WHO) และมหาวิทยาลัยสหประชาชาติ (United Nations University: UNU)

เมื่อวันที่ 17 กรกฎาคม 2561 ศาสตราจารย์กิตติคุณ วิทิตได้รับพระราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมแต่งตั้งให้เป็นสมาชิกฝ่ายไทย ในศาลประจำอนุญาโตตุลาการ ณ กรุงเฮก โดยมีกำหนด 6 ปี นับตั้งแต่วันที่ 10 กรกฎาคม 2561 เป็นต้นไป

ศาสตราจารย์กิตติคุณ วิทิตมีประสบการณ์การทำงานกับองค์การนอกภาครัฐในด้านสิทธิมนุษยชนอย่างหลากหลาย โดยได้ดำรงตำแหน่งกรรมการในคณะกรรมการนิติศาสตร์สากล (The International Commission of Jurists: ICJ); ประธานร่วมของสภาที่ปรึกษานักนิติศาสตร์ (Co-Chairperson of the Advisory Council of Jurists) ในเวทีคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติของเอเชียแปซิฟิก (The Asia Pacific Forum of National Human Rights Institutions: APF); ประธานร่วมคณะทำงานเพื่อกลไกสิทธิมนุษยชนอาเซียน (Co-Chairperson of the Working Group for an ASEAN Human Rights Mechanism); กับสหพันธ์สภากาชาดและสภาเสี้ยววงเดือนแดงระหว่างประเทศ (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies); ที่ปรึกษาด้านกฎหมายคณะกรรมการกาชาดระหว่างประเทศ (International Committee of Red Cross) และอาสาสมัครในการอบรมด้านสิทธิมนุษยชนให้แก่หน่วยงานของรัฐและองค์กรอิสระ

ทั้งนี้ ศาสตราจารย์กิตติคุณ วิทิตเคยดำรงตำแหน่งประธานร่วมในการวางกรอบหลักการยอกยาการ์ตา (Yogyakarta Principles on the Application of International Human Rights Law in relation to Sexual Orientation and Gender Identity) ซึ่งเป็นการประยุกต์กฎหมายสิทธิมนุษยชนมาใช้ในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับวิถีทางเพศ และอัตลักษณ์ทางเพศ ที่มหาวิทยาลัย Gadjah Mada เมืองยอกยาการ์ตา ประเทศอินโดนีเซีย ระหว่างวันที่ 6 - 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2549 (ค.ศ. 2006)

งานเขียน

• The Core Human Rights Treaties and Thailand (2016) [กำลังจะตีพิมพ์], สำนักพิมพ์ Brill Nijhoff (ISBN 9789004326668)
• Unity in Connectivity?: Evolving Human Rights Mechanisms in the Asean Region (Nijhoff Law Specials) (2013), สำนักพิมพ์ Martinus Nijhoff
• ACJ Report on Human Rights, Sexual Orientation and Gender Identity (2010), สภาที่ปรึกษานักนิติศาสตร์ของเวทีคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติของเอเชียแปซิฟิก (Advisory Council of Jurists of the Asia Pacific Forum of National Human Rights Institutions)
• A Commentary on the United Nations Convention on the Rights of the Child, Article 34: Sexual Exploitation and Sexual Abuse of Children (2007), สำนักพิมพ์ Martinus Nijhoff
• "Human Rights Monitoring in the Asia Pacific Region" ในหนังสือ International Human Rights Monitoring Mechanisms: Essays in Honour of Jakob Th. Möller (2001), สำนักพิมพ์ Martinus Nijhoff (กองบรรณาธิการ: Gudmundur Alfredsson, Jonas Grimheden, Bertrand G. Ramcharan)
• Mass Media Laws and Regulations in Thailand (1998), สำนักพิมพ์ Asian Media Information and Communication Centre
• Extraterritorial Criminal Laws Against Child Sexual Exploitation (1998), สำนักพิมพ์ UNICEF
• Roads to Democracy: Human Rights and Democratic Development in Thailand (1994), สำนักพิมพ์ International Centre for Human Rights and Democratic Development (เขียนร่วมกับ Charles Taylor)
• The Status of Refugees in Asia (1992), สำนักพิมพ์ Oxford University Press

รางวัลและเกียรติยศ

• พ.ศ. 2558 - กิตติบัตรศาสตราจารย์กิตติคุณ ประจำปีการศึกษา 2557 คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• พ.ศ. 2558 - ประกาศเกียรติคุณศาสตราภิชาน จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ประจำปี 2557
• พ.ศ. 2552 - รางวัลเกียรติยศ "ผู้อุทิศตนเพื่อสิทธิมนุษยชน” ประจำปี 2552 จากคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
• พ.ศ. 2551 - อาจารย์ดีเด่นแห่งชาติ สาขาสังคมศาสตร์ ประจำปี 2550 จากที่ประชุมประธานสภาอาจารย์มหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย (ปอมท.)
• พ.ศ. 2550 - รางวัลทูตพิทักษ์สิทธิเด็กแห่งปี สาขานักวิชาการ ประจำปี 2550 จากเครือข่ายคณะทำงานด้านเด็ก
• พ.ศ. 2547 - ได้รับรางวัลจากองค์การศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ ด้านการศึกษาสิทธิมนุษยชน (UNESCO Prize for Human Rights Education/Bilbao Prize for the Promotion of a Culture of Human Rights) ซึ่งเป็นรางวัลที่มอบให้กับผู้ที่ส่งเสริมการสอนและการเผยแพร่ความรู้ทางด้านสิทธิมนุษยชน
• พ.ศ. 2546 - รางวัลบุคคลดีเด่นของชาติ สาขาพัฒนาสังคม (ด้านกฎหมาย) ประจำพุทธศักราช 2546 จากสำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ
• พ.ศ. 2543 - อาจารย์ดีเด่นระดับมหาวิทยาลัย สาขาสังคมศาสตร์ ปีการเงิน 2543 จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• พ.ศ. 2539 - บุคลากรดีเด่น ประเภทความสามารถทางวิชาการ ปี 2539 จากสำนักบริหารทรัพยากรมนุษย์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• พ.ศ. 2537 - ได้รับเชิดชูเกียรติเป็นนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติ สาขานิติศาสตร์ จากสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย

• พ.ศ. 2545 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2542 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2546 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 4 จตุตถดิเรกคุณาภรณ์ (จ.ภ.)
• พ.ศ. 2544 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ)) สาขานิติศาสตร์
• พ.ศ. 2547 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

• บริเตนใหญ่ :
  • พ.ศ. 2561 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์จักรวรรดิบริติช ชั้นทุติยาภรณ์ (ฝ่ายพลเรือน) (KBE)

แหล่งข้อมูลอื่น

• คณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ เก็บถาวร 24 กุมภาพันธ์ 2013 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• องค์การแรงงานระหว่างประเทศ
• การประชุมวิชาการสถาบันพระปกเกล้า ครั้งที่ 17 ประจำปี 2558 เรื่อง หลักนิติธรรมกับประชาธิปไตย [KPI Congress 17th, Rule of Law and Democracy] (PDF). กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า. พฤศจิกายน 2015. p. 289. ISBN 978-974-449-886-1. ประวัติผู้แสดงปาฐกถาพิเศษเรื่องหลักนิติธรรมกับการพัฒนาประชาธิปไตยที่ยั่งยืนในประเทศไทย