ยักษิณี
| ยักษิณี | |
|---|---|
 ทิทารคันช์ ยักษี ราวศตวรรษที่ 3 ก่อนคริสตศักราช - ราวศตวรรษที่ 2 หรือ 1 [1][2]จัดแสดง ณ พิพิธภัณฑ์ปัฏนา นครปัฏนา รัฐพิหาร | |
| ชื่อในอักษรเทวนาครี | यक्षिणी |
| ส่วนเกี่ยวข้อง | เทวี พระเสื้อเมือง เทพอารักษ์ |
| คัมภีร์ | ศาสนาพุทธ ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู ศาสนาเชน |
ยักษิณี (यक्षिणी สันสกฤต: yakṣiṇī ; บาลี: yakkhiṇī) เป็นอมนุษย์ผู้หญิงในศาสนาพราหมณ์ ฮินดู พุทธศาสนาและศาสนาเชน ในศาสนาฮินดูเป็นมีฤทธิ์ประเภทกับเทวดาและอสูร คนธรรพ์ นางอัปสร ยักษิณีและยักษ์(เพศบุรุษ) เป็นอมนุษย์นอกเหนือปรกติที่เกี่ยวข้องกับความอุดมสมบูรณ์ในศาสนาแบบอินเดีย นอกจากนี้ยักษิณียังปรากฏในตำนานท้องถิ่นของชนเผ่าทางตะวันออกเฉียงเหนือของอินเดีย ตำนานโบราณของรัฐเกรละ และในนิทานพื้นบ้านของชาวแคชเมียร์มุสลิม รวมถึงศาสนาซิกข์ยังกล่าวถึงยักษิณีและยักษ์ในคัมภีร์อันศักดิ์สิทธิ์อีกด้วย
ในด้านโบราณคดีนั้น ยักษิณี คือเทวีประจำต้นไม้ (รุกขเทวดา) มักทำท่าเหนี่ยวกิ่งไม้และใช้เท้ากระแทกต้นไม้ เพื่อให้ต้นไม้ออกดอกออกผล แต่เดิมชาวอินเดียโบราณนับถือยักษิณีเป็นเทวีพื้นเมือง ผู้ประทานความอุดมสมบูรณ์ ต่อมาเมื่อเกิดพุทธศาสนาขึ้นจึงนำยักษิณีมาประดับไว้รอบสถูป เพื่อบ่งบอกผู้ศรัทธาว่าแม้แต่เทวีเหล่านี้ยังเคารพต่อพระพุทธเจ้า ถือเป็นวิธีรวบรวมความเชื่อดั้งเดิมเข้ากับศาสนาใหม่ และยังเป็นการอำนวยความอุดมสมบูรณ์ให้แก่ผู้ที่เดินทางมายังศาสนสถานด้วย[3]
นอกเหนือจากอนุทวีปอินเดีย
[แก้]ในประเทศจีน ไต้หวัน และญี่ปุ่น ยักษิณีที่มีชื่อเสียงมากที่สุดคือ นางหาริตี นางเป็นหนึ่งในเทพธรรมบาล 24 พระองค์ของศาสนาพุทธมหายานแบบจีน ในญี่ปุ่น วัดคิชิโมจินใน ย่านโซซิงามะ เมืองโทะชิมะ โตเกียวเป็นศาลเจ้าของนางที่มีชื่อเสียงอย่างมาก[4][5]
ในประเทศไทย ยักษิณีเป็นรู้จักและเป็นที่นิยมสักการะบูชาในฐานะเทพอารักษ์ หรือ มเหศักดิ์(มเหสักข์)จากศาสนาพุทธและศาสนาฮินดูโดยได้รับอิทธิพลอย่างมากจากศาสนาพื้นเมืองดั้งเดิมของไทยและความเชื่อท้องถิ่นของไทย มีศาลมากมายที่อุทิศแด่นางยักษิณีเหล่านี้ ที่มีชื่อเสียงและเป็นที่รู้จัก เช่น นางผีเสื้อสมุทร ในฐานะอารักษ์ของป้อมผีเสื้อสมุทร อำเภอพระสมุทรเจดีย์ จังหวัดสมุทรปราการ[6][7][8][9] และนางยังได้รับการนับถือเป็นอารักษ์ในเขตพื้นที่หาดแสงจันทร์ อำเภอเมืองระยอง จังหวัดระยอง[10] หรือนางสุพรรณอัปสรจอมเทวี ซึ่งเป็นพระเสื้อวัดรักษาวัดนางตะเคียน อำเภอเมืองสมุทรสงคราม จังหวัดสมุทรสงคราม[11][12][13]หรือ นางพันธุรัตน์ จากวรรณคดีสังข์ทองที่เป็นอารักษ์รักษาวนอุทยานเขานางพันธุรัต ตำบลเขาใหญ่ อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี[14][15]
ในประเทศพม่า นางยักษิณีได้รับการผสมกับคติศาสนาพื้นบ้านพม่า บรรดานางยักษ์ที่มีชื่อเสียงและเป็นที่รู้จักเช่น โปะป้า เมดอว์ซึ่งเป็นนัตอารักษ์ของเขาโปะป้า[16]หรือนางยักษีผู้รักษาเจดีย์ชเวดากองเป็นต้น[17][18]
ดูเพิ่ม
[แก้]- นางอัปสร
- นางสาลพรรณยิการ์
- เจ้าแม่ศีตลา
- นารีผล
- นิมฟ์
- นางฟ้า
- ฮูรุลอัยน์
- นางโยคินี
- รายนามรุกขเทวดา
- ฆิลมาน
- ซักคิวบัส
อ้างอิง
[แก้]- ↑ Huntington, John C. and Susan L. The Huntington Archive. Ohio State University, accessed 30 August 2011.
- ↑ A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century by Upinder Singh, Pearson Education India, 2008 [1]
- ↑ "ยักษิณี สัญลักษณ์มงคลเพื่ออวยพรให้ศาสนิกชนได้รับมงคลกลับไป". สืบค้นเมื่อ 29 January 2023.
- ↑ https://www.fun-japan.jp/th/articles/11549
- ↑ https://en.japantravel.com/tokyo/kishimojin-temple/60277
- ↑ https://travel.trueid.net/detail/Edx00kOm2k1d
- ↑ https://www.ceediz.com/th/travel/samutprakarn/sp/a/%E0%B8%9B%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%9C%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%B7%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%A3-%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3.1747/
- ↑ https://pantip.com/topic/37110288
- ↑ https://www.naewna.com/entertain/677174
- ↑ https://www.thairath.co.th/lifestyle/travel/thaitravel/1710386
- ↑ https://www.thairath.co.th/lifestyle/culture/2404407
- ↑ https://travel.trueid.net/detail/rzB4yA5k1ym6
- ↑ https://supapitakpong.com/giantess/
- ↑ https://mgronline.com/travel/detail/9640000112910
- ↑ https://mgronline.com/travel/detail/9640000112910
- ↑ https://www.matichonweekly.com/column/article_238566
- ↑ https://www.wonderfulpackage.com/article/v/962/
- ↑ https://travelwithkun.com/th/asia/%E0%B8%9E%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%B2/%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B9%8C%E0%B8%8A%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%87-%E0%B8%9E%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%B2/
เพิ่มเติม
[แก้]
- Concept of Yakshi (archived 21 July 2011)
- Encyclopædia Britannica — "Yaksha"
- RBI Monetary Museum — "Yaksha and Yakshini"
- Ideals of Female Beauty in Ancient India เก็บถาวร 2015-03-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Huntingdon Archive เก็บถาวร 2015-04-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน