ภาษาวาไร
 | บทความนี้ไม่มีการอ้างอิงจากแหล่งที่มาใด |
| ภาษวาไร | |
|---|---|
| วาไร-วาไร, ซามาร์-เลย์เต วิซายัส | |
| Winaray, Samareño, Lineyte-Samarnon, Binisayâ nga Winaray, Binisayâ nga Samar-Leyte | |
| ประเทศที่มีการพูด | ประเทศฟิลิปปินส์ |
| ภูมิภาค | วิซายัสตะวันออก, จังหวัดมัสบาเตบางส่วน, จังหวัดซอร์โซโกนตอนใต้ และกิบูซงของเกาะมินดาเนา |
| ชาติพันธุ์ | ชาววาไร |
| จำนวนผู้พูด | 3.6 ล้านคน (2015 census)[1] |
| ตระกูลภาษา | ออสโตรนีเซียน
|
| ภาษาถิ่น | วาไรมาตรฐาน (สำเนียง Tacloban), Northern Samar dialect, Calbayog dialect, Culaba-Biliran dialect, Abuyog dialect และสำเนียงและสำเนียงย่อย 20 แบบ |
| ระบบการเขียน | อักษรละติน; อดีต: ไบบายิน |
| สถานภาพทางการ | |
| ภาษาทางการ | ภาษาประจำภูมิภาคในประเทศฟิลิปปินส์ |
| ผู้วางระเบียบ | Komisyon sa Wikang Filipino อดีตบริหารโดย Sanghiran san Binisaya ha Samar ug Leyte |
| รหัสภาษา | |
| ISO 639-2 | war |
| ISO 639-3 | war |
 พื้นที่ที่มีผู้พูดภาษาวาไร | |
ภาษาวาไร (อักษรโรมัน: Waray), ซามาร์-เลเต หรือ ซามาร์ เป็นภาษาที่ใช้พูดในจังหวัดซามาร์, นอร์เทิร์นซามาร์, อีสเทิร์นซามาร์, เลเต และบีลีรันในฟิลิปปินส์ จัดอยู่ในภาษาตระกูลวิซายัน มีความเกี่ยวข้องกับภาษาเซบูและใกล้เคียงกับภาษาฮีลีไกโนน
ไวยากรณ์
[แก้]สรรพนาม
[แก้]| การกสัมบูรณ์ (Absolutive) | การกเกี่ยวพัน (Ergative) | การกกรรมตรง (Oblique) | |
|---|---|---|---|
| บุรุษที่ 1 เอกพจน์ | ako, ak | nakon, nak, ko | akon, ak |
| บุรุษที่ 2 เอกพจน์ | ikaw, ka | nimo, nim, mo | imo, im |
| บุรุษที่ 3 เอกพจน์ | hiya, siya | niya | iya |
| บุรุษที่ 1 พหูพจน์ รวมผู้ฟัง | kita, kit | naton | aton |
| บุรุษที่ 1 พหูพจน์ ไม่รวมผู้ฟัง | kami, kam | namon | amon |
| บุรุษที่ 2 พหูพจน์ | kamo | niyo | iyo |
| บุรุษที่ 3 พหูพจน์ | hira, sira | nira | ira |
คำเชื่อม
[แก้]ภาษาวาไรไม่มีคำที่ตรงกับกริยา to be ในภาษาอังกฤษ ตัวอย่างเช่น ในภาษาตากาล็อก Siya ay maganda = หล่อนสวย คำ ay บอกถึงความเชื่อโดยทั่วไปแต่ไม่ได้ตรงกับ is ในภาษาอังกฤษ และเป็บคำเชื่อมบอกถึงการกลับประโยคในภาษาตากาล็อกด้วย แต่ภาษาวาไรไม่มีคำเชื่อมลักษณะนี้ คำว่า หล่อนสวยจะใช้ว่า Mahusay hiya หรือ Mahusay iton hiya โดย iton เป็นคำนำหน้านาม หรือประโยค นี่คือหมา ใช้ว่า Ayam ini คำว่าหมา (ayam) จะวางอยู่หน้าคำว่านี่ (ini) โดยไม่มีคำเชื่อม ภาษาวาไรจึงต่างจากภาษาตากาล็อกที่ไม่สามารถกลับให้ประธานขึ้นต้นประโยคได้
อย่างไรก็ตาม ภาษาวาไรยังมีโครงสร้างบอกถึง การเป็น จะเป็น และกลายเป็น เช่น
- Makuri magin estudyante = ยากที่จะเป็นนักเรียน
- Ako an magigin presidente = ฉันจะเป็นประธานาธิบดี
- Ako an nagin presidente = ฉันกลายเป็นประธานาธิบดี
สัทวิทยา
[แก้]ภาษาวาไรมีพยัญชนะ 16 ตัว: p, t, k, b, d, g, m, n, ng, s, h, w, l, r และ y. มีสระหลัก 3 ตัว: [a], [ɛ]/[i], และ [o]/[ʊ]. [i]/[ɛ] และ [ʊ]/[o] เสียงคล้ายกันแต่ [o] เป็นเสียงของ[ʊ] ในพยางค์ท้าย. แม้ว่าจะมีเสียงแยกกันสำหรับพยัญชนะแต่ละตัว ตัว [d] และ [ɾ] มีเสียงคล้ายกันแต่ใช้แทนกันไม่ได้เช่น palaron (โชคดี) [จาก palad, ปาล์ม] แต่ไม่ใช่ paladon และ tagadiín (จากที่ซึ่ง) [จาก diín, ที่] แต่ไม่ใช่ tagariín.
ระบบการเขียน
[แก้]ระบบการเขียนที่กำหนดโดยองค์กรวิชาการภาษาวิซายันแห่งซามาร์และเลเต ยังไม่แพร่หลาย คำเดียวกันจึงสะกดต่างกันบ้าง แต่จะต่างเฉพาะสระเท่านั้น เช่น
- diri = dire = ไม่
- guinhatag = ginhatag = ให้แล้ว
- hira = hera = พวกเขา
- maopay = maupay = ดี
อ้างอิง
[แก้]- ↑ ภาษวาไร ที่ Ethnologue (19th ed., 2016)
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
- พิพิธภัณฑ์เกี่ยวกับวาไร
- พจนานุกรมเลเต-ซามาร์ - อังกฤษ เก็บถาวร 2007-08-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- บทเรียนภาษาวาไร เก็บถาวร 2005-11-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- พจนานุกรมภาษาวาไร เก็บถาวร 2009-02-20 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Bansa.org พจนานุกรมภาษาวาไร เก็บถาวร 2019-04-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- รายงานเกี่ยวกับวัฒนธรรมวาไร
- คำอธิบายเกี่ยวกับภาษาวาไร (Online Tutorial)