พระราชพิธีสมมงคล

พระราชพิธีสมมงคล ("สมมงคล" อ่านว่า สะ-มะ-มง-คน) เป็นพระราชพิธีที่พระมหากษัตริย์ไทยที่ทรงราชย์ในขณะนั้น ๆ จะทรงบำเพ็ญพระราชกุศลทักษิณานุปทาน ถวายแด่พระมหากษัตริย์หรือสมเด็จพระบรมราชบูรพการีในอดีต เพื่อทรงน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์และแสดงความกตัญญูกตเวที เนื่องในโอกาสที่ทรงมีวาระเสมอด้วยพระมหากษัตริย์หรือสมเด็จพระบรมราชบูรพการีพระองค์นั้น ๆ โดยมักทรงปฏิบัติเนื่องใน 2 วาระ ดังนี้

• วันที่ทรงครองราชสมบัติเสมอกับพระมหากษัตริย์ในอดีต เรียกว่า "สมภาคา" เช่น พระราชพิธีสมภาคาภิเษก หรือหากทรงครองราชสมบัติเป็นระยะเวลา 2 เท่าของพระมหากษัตริย์พระองค์ใด จะเรียกว่า "ทวิภาคา" เช่น พระราชพิธีทวีธาภิเษก หรือหากทรงครองราชสมบัติเท่าพระมหากษัตริย์ที่ทรงครองราชสมบัติยาวนานที่สุด จะเรียกว่า พระราชพิธีรัชมังคลาภิเษก

• วันที่ทรงเจริญพระชนมพรรษาเสมอกัน และวันที่ทรงเจริญพระชนมพรรษามากกว่าพระมหากษัตริย์ในอดีต หรือสมเด็จพระบรมราชบูรพการีของพระองค์

แนวปฏิบัติเกี่ยวกับพระราชพิธีนี้ปรากฏมาตั้งแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จนถึงปัจจุบัน ในที่นี้จะระบุเฉพาะพระราชพิธีสมมงคลพระชนมายุ พระราชพิธีสมภาคาภิเษก พระราชพิธีทวีธาภิเษก และพระราชพิธีรัชมังคลาภิเษกในพระมหากษัตริย์เท่านั้น ดังนี้

รัชสมัย	วาระ	สมมงคลเท่ากับ	ระยะเวลา	วันที่	หมายเหตุ	อ้างอิง
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	สมภาคาภิเษก (ระยะเวลาครองราชย์เสมอกัน)	พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย	5,431 วัน	15 สิงหาคม พ.ศ. 2426	—
		พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	6,393 วัน	2 เมษายน พ.ศ. 2429
		พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว	9,752 วัน	12 มิถุนายน พ.ศ. 2438
		พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	10,016 วัน	3 มีนาคม พ.ศ. 2438	นับศักราชแบบเก่า โดยหากนับแบบปัจจุบันจะเป็นปี พ.ศ. 2439
	ทวีธาภิเษก (ระยะเวลาครองราชย์ทวีคูณ)	พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย	10,862 วัน	19 กรกฎาคม พ.ศ. 2441	วันจัดพิธีคลาดเคลื่อน เนื่องจากตามการคำนวณควรจัดในวันที่ 27 มิถุนายน พ.ศ. 2441 ในวันจัดพิธี รัชกาลที่ 5 ครองราชย์ในระยะเวลา 10,884 วัน
		พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	12,784 วัน	2 ตุลาคม พ.ศ. 2446	—
	รัชมังคลาภิเษก	สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ	40 ปี	11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2451	กำหนดวันจัดพิธีโดยนับระยะเวลาจากวันประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกครั้งแรก
	สมมงคลพระชนมายุ	พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย	56 ปี 4 เดือน 27 วัน	12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2452	นับศักราชแบบเก่า โดยหากนับแบบปัจจุบันจะเป็นปี พ.ศ. 2453 วันจัดพิธีคลาดเคลื่อน เนื่องจากตามการคำนวณควรจัดในวันที่ 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2452 ในวันจัดพิธี รัชกาลที่ 5 มีพระชนมายุ 56 ปี 4 เดือน 23 วัน
พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร		สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก	37 ปี 8 เดือน 23 วัน	29 สิงหาคม พ.ศ. 2508	—
		พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	57 ปี 1 เดือน 3 วัน	7 มกราคม พ.ศ. 2528
	รัชมังคลาภิเษก		42 ปี 22 วัน	2 กรกฎาคม พ.ศ. 2531
	สมมงคลพระชนมายุ	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	23,260 วัน	18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2534
		พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	26,469 วัน	23 พฤษภาคม พ.ศ. 2543
พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว	สมมงคลพระชนมายุ			14 มกราคม พ.ศ. 2568

พระราชพิธีสมมงคลพระชนมายุเท่าพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พ.ศ. 2568

พระราชพิธีสมมงคลพระชนมายุเท่าพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พ.ศ. 2568 (อังกฤษ: The Auspicious Occasion of His Majesty King Vajiralongkorn Attaining the Same Age as His Majesty King Buddha Yodfa Chulalok the Great (Rama I)) เป็นชื่องานเฉลิมพระเกียรติที่ประกอบด้วยพระราชพิธีสมมงคล รัฐพิธี กิจกรรม และโครงการเฉลิมพระเกียรติ ในโอกาสที่พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเจริญพระชนมายุครบ 26,469 วัน เป็นวาระสมมงคลเท่าพระชนมายุของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระมหากษัตริย์พระองค์แรกของราชวงศ์จักรี ในวันที่ 14 มกราคม พ.ศ. 2568 โดยเป็นพระราชพิธีสมมงคลครั้งแรกในรัชกาลที่ 10 และเป็นพระราชพิธีสมมงคลที่จัดขึ้นครั้งแรกในรอบ 25 ปี หลังจากครั้งหลังสุดจัดขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2543 ที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงเจริญพระชนมายุสมมงคลเท่าพระชนมายุของรัชกาลที่ 1 เช่นกัน

โดยรัฐพิธีที่รัฐบาลจัดขึ้นในวาระดังกล่าว ประกอบด้วย พิธีทําบุญตักบาตรและเจริญพระพุทธมนต์ และพิธีมหามงคลของทั้ง 5 ศาสนา และกิจกรรมเฉลิมพระเกียรติ ดังนี้

• พิธีสืบพระชะตาหลวงตามประเพณีของชาวล้านนา ในวันที่ 13–20 มกราคม พ.ศ. 2568 ณ สวนสราญรมย์ และวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร
• การบูรณปฏิสังขรณ์วัดสังกัสรัตนคีรี จังหวัดอุทัยธานี
• การจัดแสดงโขนเรื่องรามเกียรติ์ ในวันที่ 14 มกราคม พ.ศ. 2568 ณ ลานปฐมบรมราชานุสรณ์
• การจัดทําเหรียญกษาปณ์และเหรียญที่ระลึก
• พิธีทางศาสนาถวายพระราชกุศล ณ วัดที่เป็นพระบรมราชานุสรณ์หรือเกี่ยวเนื่องกับรัชกาลที่ 1
• พิธีเจริญพระพุทธมนต์และเจริญจิตตภาวนาถวายพระราชกุศล
• กิจกรรมปลูกต้นไม้มงคลที่หายาก ณ อุทยานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในวันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2568
• กิจกรรมบําเพ็ญสาธารณประโยชน์และสาธารณกุศลอื่น ๆ

รวมถึงมีการจัดสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชขึ้นในพื้นที่ของวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร

พระราชพิธี (วันอังคารที่ 14 มกราคม พ.ศ. 2568)

เวลา 17.04 น. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินี เสด็จพระราชดำเนินไปยังหมู่พระมหามณเฑียร ในพระบรมมหาราชวัง ในการพระราชพิธีสมมงคลพระชนมายุเท่าพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช สมเด็จพระปฐมบรมกษัตริยาธิราชแห่งพระราชวงศ์จักรี พุทธศักราช 2568

เมื่อเสด็จพระราชดำเนินถึง เสด็จเข้าท้องพระโรงพระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน ทรงจุดธูปเทียนเครื่องนมัสการบูชาพระพุทธปฏิมาชัยวัฒน์ รัชกาลที่ 1 ทรงกราบ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงประเคนพัดรองที่ระลึกพระราชพิธีสมมงคลพระชนมายุเท่าพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช แด่พระสงฆ์ที่เจริญพระพุทธมนต์จำนวน 5 รูป ต่อจากนั้น เสด็จเข้าห้องพระบรรทม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี ทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อยถวายสักการะเทวดารักษาพระมหาเศวตฉัตร และถวายราชสักการะพระแท่นราชบรรจถรณ์พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช แล้วเสด็จพระราชดำเนินไปยังพระที่นั่งไพศาลทักษิณ ทรงจุดธูปเทียนบูชาพระสยามเทวาธิราช

จากนั้นเสด็จออกพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงจุดธูปเทียนเครื่องนมัสการพานทองสองชั้นบูชา พระพุทธรูปประจำพระชนมวารคู่พระบรมอัฐิรัชกาลที่ 1, พระพุทธปฏิมาชัยวัฒน์ รัชกาลที่ 9 และพระพุทธรูปประจำพระชนมวาร พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่หน้าพระที่นั่งบุษบกมาลา จากนั้นทรงจุดธูปเทียนเครื่องราชสักการะทองลงยาราชาวดี และทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อยกราบถวายบังคมพระบรมอัฐิรัชกาลที่ 1 ที่พระแท่นพระนพปฎลมหาเศวตฉัตร สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี ทรงจุดธูปเทียนเครื่องราชสักการะทองลงยารอง และทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อย ทรงกราบ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงประเคนพัดรองที่ระลึกพระราชพิธีสมมงคลฯ แด่สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (อัมพร อมฺพโร), สมเด็จพระราชาคณะ, พระราชาคณะเจ้าคณะรอง, พระราชาคณะ และพระสงฆ์ถวายพระธรรมเทศนา จนครบ 74 รูป เสร็จแล้ว พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ จบแล้ว ทรงจุดเทียนดูหนังสือเทศน์พระราชทานแก่เจ้าพนักงานพระราชพิธีเชิญไปปักที่จงกลธรรมาสน์ ทรงจุดธูปเทียนเครื่องทรงธรรม ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี ทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อยที่หน้าพระแท่นพระนพปฎลมหาเศวตฉัตร สำหรับพระบรมอัฐิทรงธรรม ทรงศีล

พระราชญาณวัชรชิโนภาส (ทวีวัฒน์ จารุวณฺโณ) ประธานสำนักศึกษาธรรมดอยธรรมนาวา ถวายศีล และถวายพระธรรมเทศนา เรื่อง ติรัตนกถา จบแล้ว ทรงประเคนจตุปัจจัยไทยธรรมบูชากัณฑ์เทศน์ ทรงทอดผ้าไตร เที่ยวแรก 19 ไตร พระสงฆ์สดับปกรณ์พระบรมอัฐิ ทรงหลั่งทักษิโณทก พระสงฆ์ถวายอนุโมทนา ถวายอดิเรก ถวายพระพรลา ต่อจากนั้น ทรงทอดผ้าไตรจนครบ 60 รูป พระสงฆ์สดับปกรณ์ เสร็จแล้ว เสด็จพระราชดำเนินไปทรงกราบพระพุทธรูปประจำพระชนมวารคู่พระบรมอัฐิรัชกาลที่ 1, พระพุทธปฏิมาชัยวัฒน์ รัชกาลที่ 9, พระพุทธรูปประจำพระชนมวารรัชกาลที่ 9 และทรงกราบถวายบังคมพระบรมอัฐิรัชกาลที่ 1 ทรงรับการถวายความเคารพของผู้มาเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท แล้วเสด็จออกจากพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย ประทับรถยนต์พระที่นั่ง เสด็จพระราชดำเนินกลับ