พระที่นั่งในประเทศไทย

พระที่นั่ง มีหลายความหมาย ความหมายแรกนั้น หมายถึง เรือนที่ประทับหรือที่สำหรับทรงงานสำหรับพระเจ้าแผ่นดิน ทั้งประเภทเรือนยอด (หรือที่เรียกว่าปราสาท) และเรือนหลังคาจั่ว พระที่นั่งเป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์ รวมทั้งสถานที่ภายในองค์ปราสาทที่ใช้สำหรับประกอบกิจต่าง ๆ^[1] หรืออาจหมายถึง พระราชอาสน์หรือที่นั่งที่มีชื่อเฉพาะในแต่ละองค์ โดยถ้าใช้คำว่าพระที่นั่งประกอบกับคำอื่น ๆ ก็มีความหมายว่าเป็นพาหนะที่จัดเฉพาะพระเจ้าแผ่นดินหรือพระราชวงศ์ชั้นสูง เช่น รถพระที่นั่ง เรือพระที่นั่ง โดยพระที่นั่งที่สำคัญในประเทศไทย ได้แก่

พระราชวังโบราณ อยุธยา[แก้]

พระราชวังโบราณ อยุธยา เดิมเป็นพระราชวังหลวงของพระมหากษัตริย์กรุงศรีอยุธยา สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 1893 มีพระที่นั่ง 13 องค์ ดังนี้

พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
พระที่นั่งจักรวรรดิ์ไพชยนต์	สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง	พ.ศ. 2175	ถูกทำลาย	เดิมมีนามว่า "พระที่นั่งศิริยโสธรมหาพิมานบรรยงก์" เป็นที่ประทับสำหรับทอดพระเนตรกระบวนแห่ต่าง ๆ ต่อมาถูกทำลายจากเหตุการณ์การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง
พระที่นั่งตรีมุข	สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1		รื้อถอน	เป็นพระที่นั่งที่สร้างในระยะแรกของพระราชวัง ไม่ปรากฏว่าสร้างที่บริเวณใด แต่อยู่ภายในพื้นที่วัดพระศรีสรรเพชญ์ปัจจุบัน
พระที่นั่งตรีมุข	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2451	เสร็จสมบูรณ์	เป็นพระที่นั่งพลับพลา สร้างอยู่บนซากฐานของพระที่นั่งเบญจรัตนมหาปราสาท ใช้สำหรับประกอบพระราชพิธีบวงสรวงสมเด็จพระบูรพมหากษัตริยาธิราชในการพระราชพิธีรัชมังคลาภิเษก
พระที่นั่งบรรยงก์รัตนาสน์	สมเด็จพระนารายณ์มหาราช		ถูกทำลาย	เป็นพระที่นั่งขนาดเล็กสร้างอยู่บนเกาะกลางสระน้ำ ใช้สำหรับประทับเพื่อสำราญพระราชหฤทัย ชาวบ้านนิยมขนานนามว่า "พระที่นั่งท้ายสระ" ต่อมาถูกทำลายจากเหตุการณ์การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง
พระที่นั่งเบญจรัตน์มหาปราสาท	สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ		ถูกทำลาย	ถูกทำลายจากเหตุการณ์การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง
พระที่นั่งไพชยนต์มหาปราสาท	สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1	พ.ศ. 1893	รื้อถอน	เป็น 1 ใน 3 พระที่นั่งแรกของพระราชวัง ตั้งอยู่ในเขตพระราชฐานเดิมซึ่งสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงถวายเป็นเขตพุทธาวาสในพระราชวัง
พระที่นั่งไพฑูรย์มหาปราสาท	สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1	พ.ศ. 1893	รื้อถอน	เป็น 1 ใน 3 พระที่นั่งแรกของพระราชวัง ตั้งอยู่ในเขตพระราชฐานเดิมซึ่งสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงถวายเป็นเขตพุทธาวาสในพระราชวัง
พระที่นั่งมังคลาภิเษก	สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ		รื้อถอน	สถานที่ประกอบพระราชพิธีประเวศพระนคร ถูกรื้อถอนหลังจากเหตุเพลิงไหม้อันเนื่องมาจากถูกฟ้าผ่า
พระที่นั่งมังคลาภิเษกมหาปราสาท	สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1		รื้อถอน	เป็นพระที่นั่งที่สร้างในระยะแรกของพระราชวัง ไม่ปรากฏว่าสร้างที่บริเวณใด แต่อยู่ภายในพื้นที่วัดพระศรีสรรเพชญ์ปัจจุบัน
พระที่นั่งวิหารสมเด็จ	สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง	พ.ศ. 2179	ถูกทำลาย	สร้างขึ้นเพื่อทดแทนพระที่นั่งมังคลาภิเษกที่ถูกเพลิงไหม้ในพื้นที่เดียวกัน ต่อมาถูกทำลายจากเหตุการณ์การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง
พระที่นั่งสรรเพชญปราสาท	สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ	พ.ศ. 1991	ถูกทำลาย	ท้องพระโรงใหญ่ของพระราชวัง ต่อมาถูกทำลายจากเหตุการณ์การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง
พระที่นั่งสุริยาศน์อมรินทร์	สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง		ถูกทำลาย	เป็นสถานที่ประทับสำหรับทอดพระเนตรกระบวนแห่ทางน้ำ ต่อมาถูกทำลายจากเหตุการณ์การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง
พระที่นั่งไอศวรรย์มหาปราสาท	สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1	พ.ศ. 1893	รื้อถอน	เป็น 1 ใน 3 พระที่นั่งแรกของพระราชวัง ตั้งอยู่ในเขตพระราชฐานเดิมซึ่งสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงถวายเป็นเขตพุทธาวาสในพระราชวัง

พระราชวังจันทรเกษม[แก้]

พระราชวังจันทรเกษม เดิมเป็นที่ประทับของกรมพระราชวังบวรสถานมงคลแห่งกรุงศรีอยุธยา สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2120 มีพระที่นั่ง 2 องค์ ดังนี้

ภาพ	พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
	พระที่นั่งพิมานรัตยา	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2404	เสร็จสมบูรณ์	เป็นหมู่ตึกกลางพระราชวัง ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ จันทรเกษม
	พระที่นั่งพิสัยศัลลักษณ์	สมเด็จพระนารายณ์มหาราช		เสร็จสมบูรณ์	เป็นหอส่องกล้องสำหรับประทับทอดพระเนตรดวงดาว พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นใหม่ตามแนวฐานเดิมเมื่อ พ.ศ. 2404

พระราชวังบางปะอิน[แก้]

พระราชวังบางปะอิน เป็นพระราชวังที่ประทับแปรพระราชฐานฤดูร้อนของพระมหากษัตริย์ไทย สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2175 มีพระที่นั่ง 5 องค์ ดังนี้

พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
พระที่นั่งวโรภาษพิมาน	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2419	เสร็จสมบูรณ์	ท้องพระโรงหลักของพระราชวัง
พระที่นั่งเวหาศน์จำรูญ	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2422	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งที่ประทับทรงจีน มีนามในภาษาจีนว่า "เทียนเม่งเต้ย" หรือ "พระที่นั่งฟ้าสว่าง"
พระที่นั่งอุทยานภูมิเสถียร	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2419	เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานที่ประทับ ต่อมาเกิดเพลิงไหม้ระหว่างการบูรณปฏิสังขรณ์ในปี พ.ศ. 2481 จึงถูกปล่อยทิ้งร้างไป ภายหลังสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้รื้อพระที่นั่งเพื่อสร้างขึ้นใหม่ในปี พ.ศ. 2537
พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์	สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง		รื้อถอน	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้บูรณะในบริเวณพระที่นั่งเดิม ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อถอนพระที่นั่งเพื่อขยายสระน้ำ
พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2419	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งกลางน้ำ สร้างทดแทนพระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์องค์เดิม

พระนารายณ์ราชนิเวศน์[แก้]

พระนารายณ์ราชนิเวศน์ เดิมเป็นที่ประทับของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช มีฐานะเทียบเท่าพระราชวังหลวงกรุงศรีอยุธยา สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2209 มีพระที่นั่ง 7 องค์ ดังนี้

พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
พระที่นั่งจันทรพิศาล	สมเด็จพระนารายณ์มหาราช	พ.ศ. 2209	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งท้องพระโรงสำหรับว่าราชการ โดยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นใหม่บนฐานเดิมเมื่อ พ.ศ. 2401 ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์
พระที่นั่งไชยศาสตรากร	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2401	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งหอพระอาวุธ ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์
พระที่นั่งดุสิตสวรรค์ธัญญมหาปราสาท	สมเด็จพระนารายณ์มหาราช	พ.ศ. 2209	ทิ้งร้าง	พระที่นั่งท้องพระโรงสำหรับเสด็จออกรับราชทูต
พระที่นั่งพิมานมงกุฏ	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2401	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งพระบรรทม ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์
พระที่นั่งวิสุทธิวินิจฉัย	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2401	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งท้องพระโรง ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์
พระที่นั่งสุทธาสวรรย์	สมเด็จพระนารายณ์มหาราช	พ.ศ. 2209	ทิ้งร้าง	พระที่นั่งทรงพระบรรทม
พระที่นั่งอักษรศาสตราคม	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2401	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งทรงพระอักษร ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์

พระบรมมหาราชวัง[แก้]

พระบรมมหาราชวัง เป็นพระราชวังหลวงที่ประทับอย่างเป็นทางการของพระมหากษัตริย์ไทยในปัจจุบัน สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2325 มีพระที่นั่ง 41 องค์ ดังนี้

พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	พ.ศ. 2325	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งทรงพระบรรทม ปัจจุบันใช้ในการประกอบพระราชพิธีต่าง ๆ
พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2419	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งท้องพระโรงและต้อนรับพระราชอาคันตุกะ ได้รับการขนานนามว่า "ฝรั่งสวมชฎา"
พระที่นั่งจันทรทิพโยภาส	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	พระที่นั่งบรรทม
พระที่นั่งไชยชุมพล	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งบนกำแพงพระบรมมหาราชวัง ใช้สำหรับประทับทอดพระเนตรกระบวนแห่ต่าง ๆ
พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	พ.ศ. 2332	เสร็จสมบูรณ์	สร้างขึ้นเพื่อทดแทนพระที่นั่งอมรินทราภิเษกมหาปราสาทในบริเวณพื้นที่เดิม ใช้เป็นท้องพระโรงสำหรับการพระราชกุศล และการพระบรมศพ
พระที่นั่งดุสิตาภิรมย์	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	พ.ศ. 2325	เสร็จสมบูรณ์	ศาลาเปลื้องเครื่อง สำหรับเกยคชาธาร และพระราชยาน
พระที่นั่งดำรงสวัสดิ์อนัญวงศ์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2412	รื้อถอน	ห้องเครื่องลายคราม รื้อถอนเนื่องจากทรุดโทรมเป็นอย่างมากเมื่อ พ.ศ. 2516
พระที่นั่งเทพดนัยนันทยากร	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2413	รื้อถอน	ห้องบรรทม รื้อถอนเนื่องจากทรุดโทรมเป็นอย่างมากเมื่อ พ.ศ. 2516
พระที่นั่งเทพสถานพิลาศ	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	พ.ศ. 2325	เสร็จสมบูรณ์	เดิมมีชื่อว่า "เรือนพระปรัศว์ซ้าย"
พระที่นั่งเทพอาสน์พิไล	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	พ.ศ. 2325	เสร็จสมบูรณ์	เดิมมีชื่อว่า "เรือนพระปรัศว์ขวา"
พระที่นั่งเทวรารัณยสถาน	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2416	รื้อถอน	สวนป่า รื้อถอนเนื่องจากทรุดโทรมเป็นอย่างมากเมื่อ พ.ศ. 2516
พระที่นั่งเทวารัณยสถาน	พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร	พ.ศ. 2549	เสร็จสมบูรณ์	สร้างขึ้นบนพื้นที่สวนสวรรค์เดิม
พระที่นั่งนงคราญสโมสร	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	ท้องพระโรงฝ่ายใน
พระที่นั่งนิพัทธพงศ์ถาวรวิจิตร	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2412	รื้อถอน	ห้องพระภูษา รื้อถอนเนื่องจากทรุดโทรมเป็นอย่างมากเมื่อ พ.ศ. 2516
พระที่นั่งบรมพิมาน	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	พระวิมานบรรทม
พระที่นั่งบรมพิมาน	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานบรรทม เดิมมีนามว่า "พระที่นั่งภาณุมาศจำรูญ"
พระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬาร	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2413	เสร็จสมบูรณ์	พระราชมณเฑียรที่ประทับ โดยพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อพระที่นั่งองค์เดิมเนื่องจากทรุดโทรมเป็นอย่างมาก และสร้างพระที่นั่งองค์ปัจจุบันขึ้นแทนที่เมื่อปี พ.ศ. 2537 ปัจจุบันใช้เป็นห้องพระราชทานเลี้ยง
พระที่นั่งบรรณาคมสรณี	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2413	รื้อถอน	ห้องทรงพระอักษร รื้อถอนเนื่องจากทรุดโทรมเป็นอย่างมากเมื่อ พ.ศ. 2516
พระที่นั่งประพาสพิพิธภัณฑ์	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	พิพิธภัณฑ์ส่วนพระองค์
พระที่นั่งปรีดีราชวโรทัย	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2413	รื้อถอน	ห้องสำราญพระราชอิริยาบถ รื้อถอนเนื่องจากทรุดโทรมเป็นอย่างมากเมื่อ พ.ศ. 2516
พระที่นั่งพิมานรัตยา	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	พ.ศ. 2332	เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานบรรทม ปัจจุบันใช้สำหรับสรงน้ำพระบรมศพ
พระที่นั่งไพศาลทักษิณ	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	พ.ศ. 2325	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งสำหรับทรงปฏิบัติพระราชานุกิจ ปัจจุบันใช้ในการประกอบพระราชพิธีต่าง ๆ
พระที่นั่งภูวดลทัศไนย	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2400	รื้อถอน	หอนาฬิกามาตรฐาน
พระที่นั่งภาณุมาศจำรูญ	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	พระวิมานบรรทม
พระที่นั่งมหิศรปราสาท	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งขนาดเล็กสำหรับประดิษฐานพระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ปัจจุบันใช้ประดิษฐานพระพุทธรูป
พระที่นั่งมูลมนเทียร	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	พระที่นั่งที่ประทับ ในปี พ.ศ. 2449 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อพระที่นั่ง แล้วนำไปปลูกถวายวัดเขมาภิรตารามราชวรวิหาร
พระที่นั่งมูลสถานบรมอาสน์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2412	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งสำหรับพระราชทานเลี้ยง โดยพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อพระที่นั่งองค์เดิมเนื่องจากทรุดโทรมเป็นอย่างมาก และสร้างพระที่นั่งองค์ปัจจุบันขึ้นแทนที่เมื่อปี พ.ศ. 2537
พระที่นั่งราชกรัณยสภา	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งเสด็จออกขุนนาง และใช้เป็นที่ทำการของผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์
พระที่นั่งราชฤดี	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	มีลักษณะเป็นตึกฝรั่งสำหรับว่าราชการ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อถอนแล้วสร้างเป็นพระที่นั่งทรงเก๋งจีนแทน และได้รื้อถอนอย่างถาวรเนื่องจากทรุดโทรมเป็นอย่างมาก
พระที่นั่งราชฤดี	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว		เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งพลับพลาสำหรับลงสรงมุรธาภิเษก สร้างขึ้นบริเวณพระที่นั่งราชฤดีเดิม เดิมมีชื่อว่า "พระที่นั่งจันทรทิพโยภาส"
พระที่นั่งศิวาลัยมหาปราสาท	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2421	เสร็จสมบูรณ์	เดิมใช้ประดิษฐานพระบรมรูปสมเด็จพระบูรพมหากษัตริยาธิราช
พระที่นั่งสนามจันทร์	พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย		เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งพลับพลาประทับสำราญพระราชอิริยาบถ
พระที่นั่งสมมติเทวราชอุปบัติ	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2412	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งสำหรับเสด็จออกขุนนาง โดยพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อพระที่นั่งองค์เดิมเนื่องจากทรุดโทรมเป็นอย่างมาก และสร้างพระที่นั่งองค์ปัจจุบันขึ้นแทนที่เมื่อปี พ.ศ. 2537 ปัจจุบันใช้เป็นห้องพระราชทานเลี้ยง
พระที่นั่งสุทธาศรีอภิรมย์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2413	รื้อถอน	ห้องพระบรรทม รื้อถอนเนื่องจากทรุดโทรมเป็นอย่างมากเมื่อ พ.ศ. 2516
พระที่นั่งสุทไธสวรรยปราสาท	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	พ.ศ. 2327	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งบนกำแพงพระบรมมหาราชวัง เดิมมีนามว่า "พลับพลาสูง" ปัจจุบันใช้สำหรับเสด็จออกมหาสมาคมต่อประชาชน
พระที่นั่งสีตลาภิรมย์	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว		เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งพลับพลาสำราญพระราชอิริยาบถ
พระที่นั่งอนันตสมาคม	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	พระที่นั่งออกว่าราชการและต้อนรับพระราชอาคันตุกะ
พระที่นั่งอมรพิมานมณี	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2413	รื้อถอน	พระวิมานบรรทม รื้อถอนเนื่องจากทรุดโทรมเป็นอย่างมากเมื่อ พ.ศ. 2516
พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยมไหสูรยพิมาน	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	พ.ศ. 2325	เสร็จสมบูรณ์	ท้องพระโรงหลักของพระบรมมหาราชวัง
พระที่นั่งอมรินทราภิเษกมหาปราสาท	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช	พ.ศ. 2325	รื้อถอน	พระมหาปราสาทองค์แรกในพระบรมมหาราชวัง รื้อถอนหลังจากเหตุเพลิงไหม้เพราะต้องฟ้าผ่าเมื่อ พ.ศ. 2332
พระที่นั่งอาภรณ์ภิโมกข์ปราสาท	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		เสร็จสมบูรณ์	โถงเกยเทียบพระราชยาน

พระราชวังบวรสถานมงคล[แก้]

พระราชวังบวรสถานมงคล เดิมเป็นที่ประทับของกรมพระราชวังบวรสถานมงคลแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2325 มีพระที่นั่ง 25 องค์ ดังนี้

พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
พระที่นั่งคชกรรมประเวศ	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	โถงเกยเทียบพระราชยานเช่นเดียวกับพระบรมมหาราชวัง ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อเครื่องไม้ออก ปัจจุบันเหลือเพียงแต่ฐานของพระที่นั่งเท่านั้น
พระที่นั่งชลสถานทิพยอาสน์	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	ฉนวนน้ำพระราชวัง
พระที่นั่งทักษิณาภิมุข	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ		เสร็จสมบูรณ์	ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระที่นั่งนทีทัศนาภิรมย์	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	ฉนวนน้ำพระราชวัง
พระที่นั่งบวรบริวัติ	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	ท้องพระโรงฝ่ายใน รื้อลงในปี พ.ศ. 2505 เนื่องจากทรุดโทรมเป็นอย่างมาก
พระที่นั่งบูรพาภิมุข	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ		เสร็จสมบูรณ์	ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระที่นั่งประพาสคงคา	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	ฉนวนน้ำพระราชวัง
พระที่นั่งปฤษฏางค์ภิมุข	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ		เสร็จสมบูรณ์	ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระที่นั่งปัจฉิมาภิมุข	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ		เสร็จสมบูรณ์	ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระที่นั่งปาฏิหาริย์ทัศไนย	พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว		เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งพลับพลาซึ่งพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อถอนมาสร้างใหม่จากพระราชวังสนามจันทร์
พระที่นั่งพรหมเมศธาดา	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท	พ.ศ. 2325	เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานบรรทมในฤดูร้อน เดิมมีนามว่า "พระที่นั่งพรหมเมศรังสรรค์" ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระที่นั่งพลับพลาสูง	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	พระที่นั่งบนกำแพงพระราชวังเช่นเดียวกับพระบรมมหาราชวัง
พระที่นั่งพุทไธสวรรย์	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท	พ.ศ. 2338	เสร็จสมบูรณ์	สถานที่ประดิษฐานพระพุทธสิหิงค์ เดิมมีนามว่า "พระที่นั่งสุทธาสวรรย์"
พระที่นั่งภิมุขมณเฑียร	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ		เสร็จสมบูรณ์	ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระที่นั่งมหรรณพพิมาน	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	ฉนวนน้ำพระราชวัง
พระที่นั่งมังคลาภิเษก	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2394	รื้อถอน	โถงเกยคชาธาร และพระราชยาน เช่นเดียวกับพระบรมมหาราชวัง
พระที่นั่งรังสรรค์จุฬาโลก	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท		รื้อถอน	ที่ประทับสำราญพระราชอิริยาบถ
พระที่นั่งวสันตพิมาน	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท	พ.ศ. 2325	เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานบรรทมในฤดูฝน ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระที่นั่งวายุสถานอมเรศ	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท	พ.ศ. 2325	เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานบรรทมในฤดูหนาว ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระที่นั่งศิวโมกขพิมาน	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท		เสร็จสมบูรณ์	ท้องพระโรง โดยสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อแล้วสร้างใหม่ ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระที่นั่งสนามจันทร์	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	สร้างขึ้นเช่นเดียวกับในพระบรมมหาราชวัง อาจมีอีกนามหนึ่งว่า "พระที่นั่งสำราญราชจรรยา"
พระที่นั่งสาโรชรัตนประพาส	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	พระที่นั่งประทับพระราชอิริยาบถ
พระที่นั่งอิศราวินิจฉัย	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ		เสร็จสมบูรณ์	ท้องพระโรงหลักของพระราชวัง ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระที่นั่งอิศเรศราชานุสรณ์	พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว		เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานบรรทม เดิมมานามว่า "พระที่นั่งวงจันทร์" ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระที่นั่งอุตราภิมุข	สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ		เสร็จสมบูรณ์	ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระที่นั่งเอกอลงกฎ	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2394	เสร็จสมบูรณ์	โถงเกยคชาธาร และพระราชยาน เช่นเดียวกับพระบรมมหาราชวัง

พระราชวังเมืองสมุทรปราการ[แก้]

พระราชวังเมืองสมุทรปราการ เดิมเป็นที่ประทับพักผ่อนพระอิริยาบถของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2400 มีพระที่นั่ง 2 องค์ ดังนี้

ภาพ	พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
	พระที่นั่งสุขไสยาศน์	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2400	รื้อถอน	พระวิมานบรรทม
	พระที่นั่งสมุทาภิมุข	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2400	รื้อถอน	ท้องพระโรงหลัก

พระราชวังพระนครคีรี[แก้]

พระราชวังพระนครคีรี เดิมเป็นที่ประทับแปรพระราชฐานฤดูร้อนของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2402 มีพระที่นั่ง 4 องค์ ดังนี้

พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
พระที่นั่งปราโมทย์มไหสวรรย์	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2402	เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานบรรทม ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของอุทยานประวัติศาสตร์พระนครคีรี
พระที่นั่งเพชรภูมิไพโรจน์	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2402	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งองค์แรกของพระราชวัง เป็นท้องพระโรงและที่ประทับ ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของอุทยานประวัติศาสตร์พระนครคีรี
พระที่นั่งราชธรรมสภา	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2402	เสร็จสมบูรณ์	สถานที่ประชุมส่วนพระองค์ ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของอุทยานประวัติศาสตร์พระนครคีรี
พระที่นั่งเวชยันต์วิเชียรปราสาท	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2402	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งทรงปรางค์ปราสาท ประดิษฐานพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

พระราชวังรัตนรังสรรค์[แก้]

พระราชวังรัตนรังสรรค์ เดิมเป็นที่ประทับแรมเมื่อเสด็จประพาสภาคใต้ของพระมหากษัตริย์ไทย สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2433 มีพระที่นั่ง 1 องค์ ดังนี้

ภาพ	พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
	พระที่นั่งรัตนรังสรรค์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2433	เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานบรรทม ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์พระราชวังรัตนรังสรรค์

พระจุฑาธุชราชฐาน[แก้]

พระจุฑาธุชราชฐาน เดิมเป็นที่ประทับแปรพระราชฐานของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2435 มีพระที่นั่ง 4 องค์ ดังนี้

พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
พระที่นั่งโกสีย์วสุภัณฑ์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2435	รื้อถอน	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อถอนเมื่อ พ.ศ. 2443 หลังจากวิกฤตการณ์ ร.ศ. 112
พระที่นั่งโชติรสประภาต์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2435	รื้อถอน	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อถอนเมื่อ พ.ศ. 2443 หลังจากวิกฤตการณ์ ร.ศ. 112
พระที่นั่งมันธาตุรัตนโรจน์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2435	รื้อถอน	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อถอนเมื่อ พ.ศ. 2443 หลังจากวิกฤตการณ์ ร.ศ. 112 และนำไปสร้างใหม่ที่พระราชวังดุสิต
พระที่นั่งเมขลามณี	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2435	รื้อถอน	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อถอนเมื่อ พ.ศ. 2443 หลังจากวิกฤตการณ์ ร.ศ. 112

พระราชวังดุสิต[แก้]

พระราชวังดุสิต เป็นพระราชวังที่ประทับของพระมหากษัตริย์ไทย สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2442 มีพระที่นั่ง 10 องค์ ดังนี้

พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
พระที่นั่งนิยมทัศนาณ	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	พระที่นั่งหอคอย รื้อถอนในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร
พระที่นั่งประจิมภาค	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2445	ลดฐานะ	พระที่นั่งที่ประทับ ปัจจุบันถูกผนวกรวมเป็นส่วนหนึ่งของพระที่นั่งอัมพรสถาน
พระที่นั่งราชฤดี	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2442	รื้อถอน	โถงเสวย โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงลดฐานะเป็น "ศาลาสำราญมุขมาตย์" ต่อมาพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อถอนและนำไปสร้างใหม่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนครในปี พ.ศ. 2472
พระที่นั่งราชฤทธิ์รุ่งโรจน์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		ปรับปรุง	พระที่นั่งที่ประทับ
พระที่นั่งวิมานเมฆ	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2443	ปรับปรุง	พระวิมานที่ประทับ สร้างมาจากส่วนประกอบเดิมของพระที่นั่งมันธาตุรัตนโรจน์ ในพระจุฑาธุชราชฐาน โดยในปี พ.ศ. 2561 พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อถอนเพื่อปรับโครงสร้างและสร้างใหม่
พระที่นั่งสัตลาภิรมย์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2447	รื้อถอน	ห้องเสวย โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงลดฐานะเป็น "ศาลาวรสภาภิรมย์" ต่อมาพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อถอนในปี พ.ศ. 2561
พระที่นั่งอนันตสมาคม	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2451	ปรับปรุง	ท้องพระโรงของพระราชวัง
พระที่นั่งอภิเศกดุสิต	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2446	ปรับปรุง	โรงพระราชทานเลี้ยง โดยในปี พ.ศ. 2561 พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อถอนเพื่อปรับโครงสร้างและสร้างใหม่
พระที่นั่งอัมพรสถาน	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2445	เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานที่ประทับ
พระที่นั่งอุดรภาค	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2445	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งที่ประทับ

พระราชวังสนามจันทร์[แก้]

พระราชวังสนามจันทร์ เป็นพระราชวังที่ประทับแปรพระราชฐานของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2450 มีพระที่นั่ง 5 องค์ ดังนี้

พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
พระที่นั่งปาฏิหาริย์ทัศไนย	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว		รื้อถอน	พระที่นั่งพลับพลา ต่อมาพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้อถอนเพื่อนำไปปลูกใหม่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พระที่นั่งพิมานปฐม	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2450	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งที่ประทับ ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระที่นั่งวัชรีรมยา	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว		เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งที่ประทับ ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระที่นั่งสามัคคีมุขมาตย์	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว		เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งท้องพระโรง ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระที่นั่งอภิรมย์ฤดี	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว		เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งที่ประทับของฝ่ายใน ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

วังสวนสุนันทา[แก้]

วังสวนสุนันทา เดิมเป็นเขตพระราชฐานชั้นในของพระราชวังดุสิต สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2451 มีพระที่นั่ง 1 องค์ ดังนี้

ภาพ	พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
	พระที่นั่งนงคราญสโมสร	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2451	เสร็จสมบูรณ์	ท้องพระโรงฝ่ายใน ปัจจุบันใช้เป็นสถานที่ราชการของกรมการปกครอง

พระราชวังพญาไท[แก้]

พระราชวังพญาไท เป็นพระราชวังที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2452 มีพระที่นั่ง 5 องค์ ดังนี้

พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
พระที่นั่งเทวราชสภารมย์	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2452	เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานบรรทม ต่อมาใช้ประกอบพระราชพิธีและมหรสพต่าง ๆ ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์พระราชวังพญาไท
พระที่นั่งพิมานจักรี	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2463	เสร็จสมบูรณ์	พระที่นั่งประธานของพระราชวัง ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์พระราชวังพญาไท
พระที่นั่งไวกูณฐเทพยสถาน	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2463	เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานบรรทม ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์พระราชวังพญาไท
พระที่นั่งศรีสุทธนิวาส	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2463	เสร็จสมบูรณ์	ที่ประทับรับรองฝ่ายใน เดิมมีนามว่า "พระที่นั่งลักษมีพิลาส" ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์พระราชวังพญาไท
พระที่นั่งอุดมวนาภรณ์	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2463	เสร็จสมบูรณ์	ที่ประทับฝ่ายใน ปัจจุบันใช้เป็นอาคารศูนย์อำนวยการแพทย์พระมงกุฏเกล้า โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า

พระรามราชนิเวศน์[แก้]

พระรามราชนิเวศน์ เป็นพระราชวังที่ประทับแปรพระราชฐานของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2453 มีพระที่นั่ง 1 องค์ ดังนี้

ภาพ	พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
	พระที่นั่งศรเพ็ชรปราสาท	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2453	เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานบรรทม ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์พระรามราชนิเวศ

พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน[แก้]

พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน เป็นพระราชวังที่ประทับแปรพระราชฐานของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2466 มีพระที่นั่ง 3 องค์ ดังนี้

พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
พระที่นั่งพิศาลสาคร	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2466	เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานที่ประทับฝ่ายใน ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน
พระที่นั่งสมุทรพิมาน	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2466	เสร็จสมบูรณ์	พระวิมานที่ประทับ ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน
พระที่นั่งสโมสรเสวกามาตย์	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2466	เสร็จสมบูรณ์	ท้องพระโรงหลัก ปัจจุบันใช้เป็นอาคารจัดแสดงของพิพิธภัณฑ์พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน

ท่าราชวรดิฐ[แก้]

ท่าราชวรดิฐ เป็นท่าเทียบเรือพระที่นั่งของพระบรมมหาราชวัง มีพระที่นั่ง 4 องค์ ได้แก่

พระที่นั่ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
พระที่นั่งชลังคพิมาน	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2419	รื้อถอน	พระที่นั่งพลับพลา
พระที่นั่งทิพยสถานเทพสถิต	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2419	รื้อถอน	พระที่นั่งพลับพลา
พระที่นั่งราชกิจวินิจฉัย	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2419	เสร็จสมบูรณ์	ท้องพระโรงฝ่ายหน้า ในการเสด็จทางเรือ
พระที่นั่งอนงค์ในสราญรมย์	พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2419	รื้อถอน	ท้องพระโรงฝ่ายใน

พระที่นั่งในพระอาราม[แก้]

พระที่นั่งต่อไปนี้เป็นพระที่นั่งที่ปลูกสร้างเพื่อถวายเป็นพระราชกุศลในพระอาราม ได้แก่

ภาพ	พระที่นั่ง	วัด	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
	พระที่นั่งทรงธรรม	วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร	สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า	พ.ศ. 2445	เสร็จสมบูรณ์	ใช้เป็นศาลาตั้งศพสำหรับผู้มียศศักดิ์
	พระที่นั่งผนวช	วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว		เสร็จสมบูรณ์	เป็นหนึ่งในหมู่กุฏิ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รื้ออาคารในพระพุทธรัตนสถานในพระบรมมหาราชวังมาสร้างถวาย

พระที่นั่งเดี่ยว[แก้]

ในประเทศไทยนอกจากจะมีพระที่นั่งภายในพระราชวังต่าง ๆ แล้ว ยังมีพระที่นั่งที่ไม่ขึ้นต่อพระราชฐานใดอีกด้วย ได้แก่

พระที่นั่ง	ที่ตั้ง	ผู้สร้าง	ปีที่สร้าง	สถานะ	ข้อมูล
พระที่นั่งไกรสรสีหราช	จังหวัดลพบุรี	สมเด็จพระนารายณ์มหาราช		ถูกทิ้งร้าง	สถานที่ทอดพระเนตรทางดาราศาสตร์ ชาวบ้านนิยมเรียกว่า "พระที่นั่งเย็น" หรือ "พระตำหนักทะเลชุบศร"
พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์	จังหวัดประจวบคีรีขันธ์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว	พ.ศ. 2433	เสร็จสมบูรณ์	พลับพลาที่ประทับภายในถ้ำพระยานคร
พระที่นั่งสันติชัยปราการ	กรุงเทพมหานคร	พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร	พ.ศ. 2542	เสร็จสมบูรณ์	พลับพลาที่ประทับภายในสวนสันติชัยปราการ