สำนักงานแม่กองบาลีสนามหลวง

สำนักงานแม่กองบาลีสนามหลวง
	Royal Pali Studies Office
	; วัดปากน้ำ ภาษีเจริญ เป็นที่ตั้งของสำนักงาน
ภาพรวมหน่วยงาน
ก่อตั้ง	พ.ศ. 2471
เขตอำนาจ	ทั่วราชอาณาจักร
สำนักงานใหญ่	ตึกเมตตาพุทธิ; วัดปากน้ำ ภาษีเจริญ; เขตภาษีเจริญ; กรุงเทพมหานคร
ฝ่ายบริหารหน่วยงาน	พระพรหมโมลี (สุชาติ ธมฺมรตโน), แม่กองบาลีสนามหลวง;
ต้นสังกัดหน่วยงาน	คณะกรรมการการศึกษาพระปริยัติธรรม
เว็บไซต์	www.infopali.net

สำนักงานแม่กองบาลีสนามหลวง (อังกฤษ: Royal Pali Studies Office^[1]) เป็นหน่วยงานจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีของคณะสงฆ์ไทย และคณะสงฆ์อื่น ในการบังคับบัญชาของสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก โดยอาศัยมติการเห็นชอบของมหาเถรสมาคม (มส.) และคณะกรรมการการศึกษาพระปริยัติธรรม (กศป.) (คู่กับสำนักงานแม่กองธรรมสนามหลวง) ซึ่งอยู่ในความอุปถัมภ์ของรัฐบาลไทย หน้าที่หลักคือกำหนดเปลี่ยนแปลงการใช้คัมภีร์เรียนในหลักสูตรเปรียญธรรม 1-9 ให้เหมาะสมกับชั้นเรียนของแต่ละประโยค รวมทั้งการจัดสอบประเมินผลการศึกษาบาลีระดับชาติ โดยมีสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ซึ่งเป็นหน่วยงานราชการของรัฐบาลทำหน้าที่เป็นกรรมการและเลขานุการของคณะกรรมการการศึกษาพระปริยัติธรรม (กศป.)รับสนองงานอุดหนุนเงินงบประมาณรายจ่ายประจำปีให้

การจัดประเมินผลการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีระดับประเทศ (จัดสอบบาลีสนามหลวง)

การสอบบาลีสนามหลวง หมายถึง การสอบไล่เพื่อวัดผลบาลีเพื่อเลื่อนชั้นเปรียญธรรมประจำปีของชาติ พระสงฆ์เจ้าหน้าที่ในสังกัดสำนักงานแม่กองบาลีสนามหลวงมีหน้าที่วางแผน, วางนโยบาย, ประเมินและดำเนินการเพื่อให้การศึกษาของสงฆ์ตามหลักสูตรเปรียญธรรมของชาติมีประสิทธิภาพและคุณภาพ

การจัดสอบวัดผลบาลีสนามหลวงนั้นจัดให้มีการสอบปีละ 2 ครั้ง^[2]

ครั้งที่ 1 จะตรงกับวันขึ้น 2, 3 ค่ำ เดือน 3 จัดสอบเปรียญธรรม 6- 7 และวันขึ้น 4, 5, 6 ค่ำ เดือน 3 จัดสอบเปรียญธรรม 8-9
ครั้งที่ 2 ตรงกับวันแรม 10, 11, 12 ค่ำ เดือน 3 จัดสอบประโยค 1-2 ถึงเปรียญธรรม 5 ประโยค

การเปิดสนามสอบส่วนภูมิภาค

สำหรับการจัดประเมินผลในส่วนภูมิภาคหรือต่างจังหวัดนั้น แม่กองบาลีสนามหลวงมอบให้เจ้าคณะภาคต่างๆ แต่งตั้งคณะกรรมการนำข้อสอบจากส่วนกลางไปยังสนามสอบทุกแห่ง เฉพาะประโยค ป.ธ. 1-2, 3 และ 4 เพื่อเปิดสอบพร้อมๆ กันทั่วประเทศ

การเปิดสนามสอบส่วนกลาง

ประโยค 5-6-7-8-9 เปิดสอบในส่วนกลาง ตั้งแต่เปรียญธรรม 5 ประโยค ถึงเปรียญธรรม 9 ประโยค ทั้งประเทศจะมีการรวมจัดสอบเฉพาะในกรุงเทพมหานคร โดยแบ่งจัดสนามสอบไปตามวัดต่างๆ ในกรุงเทพมหานคร เฉพาะ ปธ. 7 - ปธ. 9 จะรวมสอบที่วัดสามพระยาเพียงแห่งเดียว

การตรวจข้อสอบ

เมื่อสอบเสร็จทุกสนามสอบนำใบตอบมารวมส่งแม่กองบาลีสนามหลวงดำเนินการตรวจ โดยนิมนต์พระภิกษุเถรานุเถระมาประชุมตรวจพร้อมกัน ณ สถานที่ๆ แม่กองบาลีสนามหลวงกำหนดขึ้น

การประกาศผลสอบบาลีระดับประเทศ

เมื่อคณะกรรมการได้ทำการตรวจใบกระดาษคำตอบและรวบรวมผลสอบเรียบร้อยแล้ว แม่กองบาลีสนามหลวงจะทำการประกาศผลสอบบาลี โดยจะจัดการ ประกาศผลในวัน แรม 6 ค่ำ เดือน 4 โดยมีการประกาศผลสอบบาลีชั้น ป.ธ. 7 ประโยค ถึงชั้น ป.ธ. 9 ประโยค ที่ศาลาอบรมสงฆ์วัดสามพระยา เวลา 14.00 น. และติดประกาศผลสอบทุกประโยค ณ บริเวณพระอุโบสถ วัดปากน้ำ ภาษีเจริญ ประมาณเวลาหนึ่งทุ่ม และนำผลผู้สอบประโยคบาลีได้ ลงในเว็บไซต์ของแม่กองบาลีสนามหลวงหลังจากการประกาศอย่างเป็นทางการ 2-3 วัน ^[3]

ผู้สอบได้เปรียญธรรมบาลี

เมื่อพระภิกษุสามเณรรูปใดสอบไล่ได้ตั้งแต่ เปรียญธรรม 3 ประโยค ขึ้นไป จะได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ จากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงตั้งให้เป็น "เปรียญ" และได้รับพระราชทานพัดยศเปรียญธรรม รวมทั้งมีคำนำหน้าชื่อยกย่องพระภิกษุผู้นั้นว่า "พระมหา" ซึ่งนับว่า ตำแหน่ง "เปรียญธรรม" นั้น เป็นสมณศักดิ์ทางวิชาการของพระสงฆ์ไทย ที่องค์พระประมุขของชาติ พระราชทานเพื่อเป็นการยกย่องถวายกำลังใจ แก่พระภิกษุและสามเณรผู้ศึกษาฝ่ายปริยัติธรรมมาตั้งแต่โบราณ ^[4]

พระมหาเปรียญ, สามเณรเปรียญ

พระภิกษุ เมื่อสอบได้เปรียญธรรม 3 ประโยคขึ้นไป จะใช้คำ "พระมหา" นำหน้า
สามเณร เมื่อสอบได้เปรียญธรรม 3 ประโยคจะใช้คำว่า "เปรียญ" ตามหลังชื่อและนามสกุล ไม่มี มหา นำหน้าเหมือนพระภิกษุ^[5]

การจัดการศึกษา

สำนักเรียนส่วนกลาง ได้แก่ สำนักเรียนวัด,สำนักศาสนศึกษาวัด
สำนักเรียนส่วนภูมิภาค ได้แก่ สำนักเรียนคณะจังหวัด,สำนักศาสนศึกษาวัด
สำนักเรียนบาลีออนไลน์ (นวัตกรรมยุค 4.0)

รายชื่อแม่กองบาลีสนามหลวง

ลำดับที่	รายนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ
1	สมเด็จพระวันรัต (แพ ติสฺสเทโว)	พ.ศ. 2471	พ.ศ. 2474
2	สมเด็จพระวันรัต (เฮง เขมจารี)	พ.ศ. 2474	พ.ศ. 2476
3	สมเด็จพระวชิรญาณวงศ์ (ม.ร.ว.ชื่น สุจิตฺโต)	พ.ศ. 2477	พ.ศ. 2488
4	สมเด็จพระวันรัต (ปลด กิตฺติโสภโณ)	พ.ศ. 2489	พ.ศ. 2502
5	สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ฟื้น ชุตินฺธโร)	พ.ศ. 2503	พ.ศ. 2531
6	สมเด็จพระพุทธชินวงศ์ (สุวรรณ สุวณฺณโชโต)	พ.ศ. 2531	พ.ศ. 2537
7	สมเด็จพระมหารัชมังคลาจารย์ (ช่วง วรปุญฺโญ)	พ.ศ. 2538	พ.ศ. 2558
8	พระพรหมโมลี (สุชาติ ธมฺมรตโน)	พ.ศ. 2558	ปัจจุบัน