รายพระนามและชื่อภรรยาในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

นี่คือรายพระนามรายนามพระมเหสี เจ้าจอมมารดา และเจ้าจอมในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

รายพระนามและรายนาม

พระฉายาลักษณ์	พระนาม	ชาติตระกูล	พระราชบุตร
พระมเหสี
	1.สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี^[1] (สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้าบุญรอด)	เจ้าขรัวเงิน แซ่ตัน (ภมรบุตร) สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์	เจ้าฟ้าชายไม่ปรากฏพระนาม เจ้าฟ้าชายมงกุฎ เจ้าฟ้าชายจุฑามณี
	2.สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากุณฑลทิพยวดี (พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าจันทบุรี)	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เจ้าจอมมารดาทองสุก (เจ้าคำสุกแห่งเวียงจันทน์)	เจ้าฟ้าชายอาภรณ์ เจ้าฟ้าชายกลาง (เจ้าฟ้าชายมหามาลา) เจ้าฟ้าหญิงไม่ปรากฏพระนาม เจ้าฟ้าชายปิ๋ว
เจ้าจอมมารดา
พระฉายาลักษณ์	นาม	ชาติตระกูล	พระราชบุตร
	3. สมเด็จพระศรีสุลาลัย(เจ้าจอมมารดาเรียม)	พระยานนทบุรีศรีมหาอุทยาน (บุญจัน) คุณเพ็ง นนทบุรีศรีมหาอุทยาน	พระองค์เจ้าชายทับ พระองค์เจ้าหญิงป้อม พระองค์เจ้าชายหนูดำ
	4. เจ้าจอมมารดาสี หรือ เจ้าคุณพี (สี บุณยรัตพันธุ์)	ธิดาเจ้าพระยาศรีธรรมาธิราช (บุญรอด บุณยรัตพันธุ์)	พระองค์เจ้าหญิงจักรจั่น พระองค์เจ้าหญิงบุบผา
	5. เจ้าจอมมารดาสวน	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าชาย พระองค์เจ้าหญิงลำภู พระองค์เจ้าชายกล้วยไม้ พระองค์เจ้าหญิงหรุ่น พระองค์เจ้าหญิงพลับ พระองค์เจ้าหญิงน้อย
	6. เจ้าจอมมารดาแจ่มใหญ่	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิงทับทิม
	7. เจ้าจอมมารดาเหมใหญ่	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิงยี่สุ่น พระองค์เจ้าชายเนียม
	8. เจ้าจอมมารดาศิลา	ธิดาขรัวยายฟักทอง (บุตรีขุนสนิทภิรมย์ แห่งราชินิกุล ณ บางช้าง)	พระองค์เจ้าหญิงวงศ์ พระองค์เจ้าชายพนมวัน พระองค์เจ้าชายกุญชร พระองค์เจ้าชายทินกร พระองค์เจ้าหญิงอินทนิล
	9. เจ้าจอมมารดาสั้น	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิงปุก พระองค์เจ้าหญิงสุกรม
	10. เจ้าจอมมารดากรุด หรือ กรุง	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าชายกุสุมา
	11. เจ้าจอมมารดาม่วงใหญ่	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิงไม่มีพระนาม
	12. เจ้าจอมมารดานิ่ม (นิ่ม บุญ-หลง)	ธิดาเจ้าพระยาพระคลัง (หน)	พระองค์เจ้าชายมั่ง
	13. เจ้าจอมมารดาเกด	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิงส้มจีน
	14. เจ้าจอมมารดาอิน	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิงใย
	15. เจ้าจอมมารดาเหมเล็ก	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าชายไม่ปรากฏพระนาม พระองค์เจ้าชายโคมเพชร พระองค์เจ้าชายไม่ปรากฏพระนาม
	16. เจ้าจอมมารดาทรัพย์	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิงสังวาล พระองค์เจ้าหญิงรสคนธ์
	17. เจ้าจอมมารดาปราง	นายบุญเกิด นางทองอิน แห่งสายราชินิกุลณ บางช้าง	พระองค์เจ้าชายเนตร
	18. เจ้าจอมมารดาบุนนาค	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าชายเรณู
	19. เจ้าจอมมารดาทองอยู่	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าชายอำไพ
	20. เจ้าจอมมารดาม่วงซอ	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าชายอัมพร
	21. เจ้าจอมมารดาอ้น	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าชายไม่ปรากฏพระนาม
	22. เจ้าจอมมารดาบุญมา	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิงประภา
	23. เจ้าจอมมารดาน้อย	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าชายขัตติยวงศ์
	24. เจ้าจอมมารดาทับทิม (ทับทิม ณ บางช้าง)	ธิดานายเอม บุตรชายคนแรกของขุนสนิทภิรมย์	พระองค์เจ้าชายไพฑูรย์ พระองค์เจ้าชายชุมแสง
	25. เจ้าจอมมารดาน้อยระนาด	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิงไม่ปรากฏพระนาม พระองค์เจ้าชายกลาง
	26. เจ้าจอมมารดาเลี้ยง	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าชายโต พระองค์เจ้าหญิงสายสมร
	27. เจ้าจอมมารดาปรางใหญ่	นายบุญเกิด นางทองอิน แห่งสายราชินิกุลณ บางช้าง	พระองค์เจ้าหญิงไม่ปรากฏพระนาม พระองค์เจ้าชายนวม
	28. เจ้าจอมมารดาพะวา	พระสาครบุรี ลิ้ม สาครบุรี	พระองค์เจ้าหญิง พระองค์เจ้าชายขัตติยา
	29. เจ้าจอมมารดาทองดี	ธิดาพระยาธรรมาฯ (สด)	พระองค์เจ้าชายมรกฎ
	30. เจ้าจอมมารดากล้ำ	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิงดวงจันทร์
	31. เจ้าจอมมารดาลูกจันทน์ใหญ่	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิงนิ่มนวล
	32. เจ้าจอมมารดาหนูจีน	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิง (แฝด) พระองค์เจ้าหญิง (แฝด)
	33. เจ้าจอมมารดาพิม	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าชายนิลรัตน
	34. เจ้าจอมมารดาเอม หรือ เอมบุษบา (เอม สุรคุปต์)	ธิดาพระยารัตนจักร (หงส์ทอง สุรคุปต์)	พระองค์เจ้าชายอรุณวงศ์
	35. เจ้าจอมมารดาอัมพา หรือ อัมพากาญจหนา (อัมพา ไกรฤกษ์)	ธิดาพระอินทรอากร (อิน ไกรฤกษ์)	พระองค์เจ้าชายกปิตถา พระองค์เจ้าชายปราโมช พระองค์เจ้าชายเกยูร พระองค์เจ้าหญิงกัณฐา พระองค์เจ้าหญิงกัลยาณี พระองค์เจ้าหญิงกนิษฐน้อยนารี
	36. เจ้าจอมมารดานวล	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิงพันแสง
	37. เจ้าจอมมารดาพุ่ม	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าชายเน่า
	38. เจ้าจอมมารดาลูกจันทน์	ไม่ปรากฏ	พระองค์เจ้าหญิงโสภา
	39. เจ้าจอมมารดาแย้ม	ธิดาพระยาไกรเพชรรัตน์สงคราม (ทองดี)	พระองค์เจ้าหญิงมารยาตร
	40. เจ้าจอมมารดาลูกจันทน์เล็ก	ธิดาเจ้าสุก แห่งหลวงพระบาง	พระองค์เจ้าหญิงแม้นเขียน
เจ้าจอม
รูป	พระนาม	ชาติตระกูล	หมายเหตุ
	41. เจ้าจอมอำพัน (อำพัน สนธิรัตน์)	ธิดาพระยารัตนพิพิธ (สน สนธิรัตน์)
	42. เจ้าจอมยี่สุ่น (ยี่สุ่น ไกรฤกษ์)	พระยาไกรโกษา (ฤกษ์ ไกรฤกษ์) คุณหญิงไกรโกษา (จุ้ย)
	43. เจ้าจอมเพ็ง หรือ เพ็งบาหยัน (เพ็ง สุรคุปต์)	ธิดาพระยารัตนจักร (หงส์ทอง สุรคุปต์)
	44. เจ้าจอมแสง (แสง สุรคุปต์)	พระเทพเพ็ชรรัตน์ (นาค สุรคุปต์) ฉิม เทพเพ็ชรรัตน์	ต่อมาเป็นหม่อมในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงรักษ์รณเรศ^[2]
	45. เจ้าจอมนิ่ม	ธิดาเจ้าพระยามหาเสนา (น้อย)	ได้รับพระราชทานเครื่องยศเช่นเดียวกับเจ้าจอมมารดา ^[2]
	46. เจ้าจอมพุ่ม (พุ่ม บุญ-หลง)	ธิดาเจ้าพระยาพระคลัง (หน)
	47. เจ้าจอมทองคำ	ธิดาเจ้าพระยาธรรมา^[3]
	48. เจ้าจอมทัพ	ธิดาเจ้าพระยารัตนาพิพิธ^[3]
	49. เจ้าจอมน้อย	ธิดาเจ้าพระยาพลเทพ (ฉิม)^[3]
	50. เจ้าจอมน้อยพระแสง	ธิดาพระยาสุรเสนา (ฉิม)^[3]
	51. เจ้าจอมน้อยใหญ่ (น้อยใหญ่ ณ นคร)	ธิดาเจ้าพระยานครศรีธรรมราช (น้อย ณ นคร)^[3]
	52. เจ้าจอมพลับ	ธิดาพระยาศรีราชอากร^[3]
	53. เจ้าจอมหงษ์	ธิดาพระยาจุฬาราชมนตรี^[3]
	54. เจ้าจอมอิ่ม (อิ่มย่าหรัน)	ธิดาพระยาโชฎึกราชเศรษฐี^[3] อดีตเจ้าจอมในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์
	55. เจ้าจอมจีบ^[4] หรือ จิตร^[5] (จีบ อหะหมัดจุฬา)	ธิดาพระยาจุฬาราชมนตรี (เถื่อน)^[5]
	56. เจ้าจอมสาหร่าย	ไม่ปรากฏ
	57. เจ้าจอมบัวทอง	ธิดาพระศรีสมบัติ (เลี้ยง)^[3]
	58. เจ้าจอมปราง	ธิดาเจ้าพระยาอภัยราชา (ปิ่น)

อ้างอิง

↑ พระนางมิได้รับการสถาปนาพระอิสริยยศให้สูงขึ้นแต่อย่างใดในรัชกาล แต่คนทั้งปวงก็เข้าใจว่าเป็นพระมเหสี ดังปรากฏความว่า "...[ในแผ่นดินสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย] ท่านได้เจ้าฟ้าหญิง ซึ่งเปนพระธิดาของสมเด็จพระเจ้าพี่นางในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เปนพระชายา ...ครั้นเมื่อท่านเปนเจ้าแผ่นดินขึ้น ก็มิได้แต่งตั้งยศศักดิ์อันใดอีก แต่คนทั้งปวงเข้าใจว่าท่านเป็นพระมเหสี เรียกว่า สมเด็จพระพันพรรษาฯ นี้คำเดียวกับพันปี เปนคำให้พร..." ดู พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. ธรรมเนียมราชตระกูลในกรุงสยาม. พ.ศ. 2421 อ้างใน ดารณี ศรีหทัย. สมเด็จรีเยนต์. กรุงเทพฯ:มติชน. 2554, หน้า 66
↑ ^2.0 ^2.1 ส. พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ:ฐานบุ๊คส์. 2554, หน้า 270
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 ^3.4 ^3.5 ^3.6 ^3.7 ^3.8 พระราชพงษาวดาร-กรุงรัตนโกสินทร-รัชกาลที่-๒/๕๖-เรื่องสร้างสวนขวา
↑ ศิลปวัฒนธรรม. มัสยิดต้นสน ศิลปะวัฒนธรรมผสมผสาน ย่านบางกอกใหญ่ เก็บถาวร 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 25 เมษายน 2556
↑ ^5.0 ^5.1 จักรพันธ์ กังวาฬ. และคนอื่น ๆ. กรุ่นกลิ่นอารยธรรมเปอร์เซียในเมืองสยาม. กรุงเทพฯ : มติชน. 2550, หน้า 162

สาระ มีผลกิจ. ราชสำนักฝ่ายในสมัยรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : มิวเซียมเพรส, 2551. 296 หน้า. ISBN 9744516817 ข้อผิดพลาดพารามิเตอร์ใน {{ISBN}}: checksum

ส.พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์ฐานบุ๊คส์, ครั้งที่ 5 พ.ศ. 2554. 368 หน้า. ISBN 9786167058580

ดูเพิ่ม

[1] พระนางมิได้รับการสถาปนาพระอิสริยยศให้สูงขึ้นแต่อย่างใดในรัชกาล แต่คนทั้งปวงก็เข้าใจว่าเป็นพระมเหสี ดังปรากฏความว่า "...[ในแผ่นดินสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย] ท่านได้เจ้าฟ้าหญิง ซึ่งเปนพระธิดาของสมเด็จพระเจ้าพี่นางในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เปนพระชายา ...ครั้นเมื่อท่านเปนเจ้าแผ่นดินขึ้น ก็มิได้แต่งตั้งยศศักดิ์อันใดอีก แต่คนทั้งปวงเข้าใจว่าท่านเป็นพระมเหสี เรียกว่า สมเด็จพระพันพรรษาฯ นี้คำเดียวกับพันปี เปนคำให้พร..." ดู พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. ธรรมเนียมราชตระกูลในกรุงสยาม. พ.ศ. 2421 อ้างใน ดารณี ศรีหทัย. สมเด็จรีเยนต์. กรุงเทพฯ:มติชน. 2554, หน้า 66

[ส.-2] 2.0 ^2.1 ส. พลายน้อย. พระบรมราชินีและเจ้าจอมมารดาแห่งราชสำนักสยาม. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ:ฐานบุ๊คส์. 2554, หน้า 270

[สวนขวา-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 ^3.4 ^3.5 ^3.6 ^3.7 ^3.8 พระราชพงษาวดาร-กรุงรัตนโกสินทร-รัชกาลที่-๒/๕๖-เรื่องสร้างสวนขวา

[4] ศิลปวัฒนธรรม. มัสยิดต้นสน ศิลปะวัฒนธรรมผสมผสาน ย่านบางกอกใหญ่ เก็บถาวร 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 25 เมษายน 2556

[อิหร่าน-5] 5.0 ^5.1 จักรพันธ์ กังวาฬ. และคนอื่น ๆ. กรุ่นกลิ่นอารยธรรมเปอร์เซียในเมืองสยาม. กรุงเทพฯ : มติชน. 2550, หน้า 162

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]