หลวงพรตพิทยพยัต (พรต เดชา)

หลวงพรตพิทยพยัต (พรต เดชา)
เกิด	17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2438
เสียชีวิต	3 มิถุนายน พ.ศ. 2483 (44 ปี)
อาชีพ	อาจารย์
คู่สมรส	คุณหญิงเลี่ยม พรตพิทยพยัต

ศาสตราจารย์พรต เดชา หรือ อำมาตย์โท ศาสตราจารย์ หลวงพรตพิทยพยัต (อังกฤษ: Luang Brata) เกิดเมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2438 เป็นอาจารย์ชาวไทย เริ่มดำรงตำแหน่งเป็นอาจารย์พิเศษสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ พรตเคยดำรงตำแหน่งสำคัญทางการศึกษาเป็นคณบดีคณะอักษรศาสตร์และวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในช่วง พ.ศ. 2478 - 2483 และหัวหน้าแผนกปรุงยา คณะแพทยศาสตร์และศิริราชพยาบาล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ประวัติ

พรต เดชา เกิดเมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2438 เข้ารับการศึกษา ณ โรงเรียนสวนกุหลาบ ต่อมาได้เข้าศึกษาต่อในสาขาวิชาวิทยาศาสตร์ ณ มหาวิทยาลัยบริสตอล ภายหลังสำเร็จการศึกษาแล้วได้ดำรงตำแหน่งอาจารย์พิเศษ สังกัดกระทรวงศึกษาธิการ เมื่อวันที่ 1 มิถุนายน พ.ศ. 2463 ในระหว่างนั้นได้เป็นอาจารย์พิเศษทำการสอนในหลายโรงเรียน ต่อมาเมื่อวันที่ 4 ตุลาคม ปีเดียวกัน ได้ย้ายมาเป็นอาจารย์ประจำโรงเรียนมัธยมวัดเบญจมบพิตร รับผิดชอบในวิชาคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ และได้รับพระราชทานยศเป็นรองอำมาตย์เอกในวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2466

ต่อมาก็ได้เลื่อนยศเป็นอำมาตย์โทและได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น "หลวงพรตพิทยพยัต" เมื่อวันที่ 22 ธันวาคม พ.ศ. 2464 และได้ย้ายมาเป็นอาจารย์ในคณะอักษรศาสตร์และวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อวันที่ 27 พฤษภาคม พ.ศ. 2471 รับผิดชอบงานสอนวิชาฟิสิกส์แก่นิสิตเตรียมแพทย์ เตรียมเภสัชศาสตร์ และสอนวิชาฟิสิกส์และคณิตศาสตร์แก่นิสิตวิทยาศาสตร์ และนิสิตวิศวกรรมศาสตร์ ต่อมาได้รับทุนจากมูลนิธิร็อกเกอะเฟลเลอร์ไปศึกษาต่อในชั้นดุษฎีบัณฑิต ณ มหาวิทยาลัยบริสตอล ประเทศอังกฤษ ในสาขาวิทยาศาสตร์ และได้เปิดทำการสอนในวิชาสเปกโทสโคปีแก่นิสิตวิทยาศาสตร์ในเวลาต่อมา

พรตดำรงตำแหน่งเป็นคณบดีคณะอักษรศาสตร์และวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในช่วง พ.ศ. 2478 - 2483 และหัวหน้าแผนกปรุงยา คณะแพทยศาสตร์และศิริราชพยาบาล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พ.ศ. 2475 - 2476 และถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ 3 มิถุนายน พ.ศ. 2483 ขณะเล่นกอล์ฟ ณ สนามดุสิต ด้วยอาการเส้นเลือดในสมองแตก สิริอายุรวม 44 ปี

อนุสรณ์สถาน

อนุสาวรีย์หลวงพรต-ท่านเลี่ยมที่โรงเรียนพรตพิทยพยัต ในสมัยก่อน

• โรงเรียนพรตพิทยพยัต
• อนุสาวรีย์หลวงพรต-ท่านเลี่ยม ตั้งอยู่ภายใน อุทยานหลวงพรต-ท่านเลี่ยม ตัวอนุสาวรีย์นั้นวางศิลาฤกษ์ ในวันที่ 9 ธันวาคม พ.ศ. 2525 แต่ตัวอุทยานก่อสร้างในยุคต่อมานำโดย นายเฉลียว พงศาปาน ผู้บริหารในยุคนั้น

ดูเพิ่ม

• โรงเรียนพรตพิทยพยัต
• เลี่ยม บุนนาค ภรรยา

แหล่งข้อมูลอื่น

• หลวงพรตพิทยพยัต: Luang Brata
• บทความทางวิชาการที่ หลวงพรตพิทยพยัตเขียนร่วมกับซี . เอฟ. พาวเวล
• ศูนย์กลางชุมชนนักเรียนโรงเรียนพรตพิทยพยัต