วิกิพีเดีย:อย่าสร้างเรื่องหลอกลวง
 | หน้านี้เป็นแนวปฏิบัติของวิกิพีเดียภาษาไทยอย่างเป็นทางการ เป็นมาตรฐานที่ได้รับการยอมรับโดยทั่วไปซึ่งผู้ใช้ควรถือปฏิบัติ แม้ควรปฏิบัติโดยสามัญสำนึก และอาจมีข้อยกเว้นในบางโอกาส การแก้ไขใจความสำคัญของหน้านี้ควรสะท้อนความเห็นพ้อง หากไม่มั่นใจให้อภิปรายก่อน |
เรื่องหลอกลวง (hoax) คือความพยายามลวงผู้ชมให้เชื่อว่าบางสิ่งที่เป็นเท็จนั้นเป็นจริง เนื่องจากวิกิพีเดียเป็น "สารานุกรมที่ทุกคนแก้ไขได้" จึงอาจถูกใช้ในทางที่ผิดเพื่อสร้างเรื่องหลอกลวง
ย้ำอีกครั้ง
[แก้]โปรดอย่าพยายามเพิ่มสารสนเทศที่ผิดเข้ามายังวิกิพีเดียเพื่อลองภูมิของเราในการตรวจจับและนำออก เหตุการณ์นี้เคยเกิดขึ้นแล้ว และผลก็ออกมาต่าง ๆ กัน เรื่องหลอกลวงส่วนใหญ่ถูกแจ้งลบในเวลาอันสั้นหลังถูกสร้างขึ้น
เคยมีการทดลอง ทดสอบ และยืนยันว่าการแทรกเรื่องหลอกลวงในวิกิพีเดียนั้นเป็นไปได้ เช่นเดียวกับการแทรกถ้อยคำหยาบโลน นี่เป็นผลลัพธ์ที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ของสารานุกรมเสรีที่ทุกคนแก้ไขได้ เรื่องหลอกลวงมิใช่อื่นใดนอกจากการก่อกวนในรูปแบบที่แอบแฝงมากกว่า ประจักษ์ชัดน้อยกว่า เรื่องหลอกลวงในวิกิพีเดียถือเป็นการก่อกวน และผู้สร้างเรื่องจำต้องถูกบล็อกและแบน (ban)
สารสนเทศที่ผิดในวิกิพีเดียทำให้ผู้อ่านหลงผิด ทำให้พวกเขาผิดพลาดในโลกแห่งความจริง เช่น เสียความรู้สึก อับอายต่อสาธารณะ ตีพิมพ์หนังสือใหม่ เสียคะแนนการบ้านหรืองานจากโรงเรียน เป็นต้น บทความบางสาขา เช่น หัวข้อแพทยศาสตร์ อาจถึงขั้นได้รับบาดเจ็บหรือเสียชีวิตได้ ยิ่งไปกว่านั้น การคงไว้และพัฒนาบทความเรื่องหลอกลวงต้องใช้ทรัพยากรซึ่งอาสาสมัครน่าจะได้อุทิศไปกับหัวข้อที่เป็นประโยชน์ แม้ว่าการอ่านวิกิพีเดียอย่างมีวิจารณญาณจะสำคัญ สารนี้ก็ควรถ่ายทอดโดยตรงดีที่สุด มิใช่การหลอกลวง
หากคุณสนใจว่าวิกิพีเดียแม่นยำเพียงใด วิธีการทดสอบที่สร้างสรรค์กว่าคือพยายามมองหาถ้อยความที่ไม่แม่นยำที่มีอยู่แล้วในวิกิพีเดีย แล้วพยายามตรวจสอบว่าข้อความเหล่านั้นปรากฏอยู่นานเท่าใดแล้ว และแก้ไขให้ถูกต้อง หากเป็นไปได้
การพิสูจน์ยืนยันได้
[แก้]วิกิพีเดียต้องการข้อมูลที่สามารถพิสูจน์ยืนยันได้จากแหล่งข้อมูลตีพิมพ์ที่น่าเชื่อถือ หากมีการคัดค้าน การพิสูจน์ว่าข้ออ้างในบทความเป็นจริงจะเป็นภาระของผู้ประพันธ์ดั้งเดิม ฉะนั้น การพยายามสานต่อเรื่องหลอกลวงจะไร้ผล เมื่อผู้เขียนวิกิพีเดียตรวจสอบแล้วว่าประชาชนทั่วไปมิได้เชื่อเรื่องหลอกลวงนั้นภายนอกวิกิพีเดีย ยิ่งไปกว่านั้น หากผู้หลอกลวงสามารถทำให้สาธารณชนหลงเชื่อได้ เขาก็ไม่จำเป็นต้องเขียนบทความเรื่องนั้นเอง เพราะย่อมมีผู้อื่นเขียนให้
เรื่องหลอกลวงและบทความ "เกี่ยวกับ" เรื่องหลอกลวง
[แก้]วิกิพีเดียมีบทความเกี่ยวกับเรื่องหลอกลวงอันโดดเด่น ซึ่งได้อธิบายว่ามันเป็นเรื่องหลอกลวง เช่น ข่าวลวงเรื่องไดไฮโดรเจนมอนอกไซด์ แตกต่างจากบทความที่พยายามนำเสนอว่าเรื่องหลอกลวงเป็นจริง
เรื่องหลอกลวงต้องโดดเด่นเพียงพอที่จะปรากฏอยู่ในวิกิพีเดีย ไม่ต่างจากเรื่องอื่น ๆ ตัวอย่างเช่น เรื่องหลอกลวงอาจได้รับความสนใจจากสื่ออย่างต่อเนื่อง มีผู้เชื่อหลายพันคน ซึ่งรวมนักวิชาการ หรือมีผู้เชื่อเป็นเวลาหลายปี
การจัดการกับเรื่องหลอกลวง
[แก้]หากคุณพบเห็นบทความหรือไฟล์ที่อาจเป็นเรื่องหลอกลวง ให้ทำเครื่องหมายด้วย {{หลอกลวง}} หรือ {{hoax}} และหากพบว่าเป็นเรื่องหลอกลวงโดยแท้ควรเสนอให้ลบ การเตือนผู้ใช้ที่เผยแพร่ก็เหมาะสมเช่นกัน
เรื่องที่สงสัยว่าเป็นการหลอกลวงควรสืบสวนอย่างถี่ถ้วน เฉพาะบางกรณีที่เป็นเรื่องหลอกลวงที่โจ่งแจ้งเท่านั้นที่ควรติดป้ายแจ้งลบทันที
อีกประการหนึ่ง ข้อความที่อัศจรรย์พันลึกอาจเป็นการพรรณนาในบันเทิงคดีที่เกิดขึ้นจริงก็ได้ และหากพบ ควรเรียบเรียงบทความใหม่ด้วยมุมมองในความเป็นจริง
นโยบายและแนวปฏิบัติสำคัญของวิกิพีเดีย | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| เนื้อหา |
| ||||
| ความประพฤติ |
| ||||
| การลบ |
| ||||
| การบังคับใช้ |
| ||||
| การแก้ไข |
| ||||
