ลาวดวงเดือน (เพลงถวายพระพรชัยมงคล)
ลาวดวงเดือน เป็นเพลงไทยถวายพระพรชัยมงคล รัชกาลที่ 6 เนื่องในพระราชพิธีเฉลิมพลกองทหารบกรถยนต์ การรับทหารกลับจากสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง ทวีปยุโรป แต่งโดยนายพันโท หลวงไววิธีทัพ (พล เสนีย์วงศ์ ณ อยุธยา) เมื่อ พ.ศ. 2462[1]: 444
ประวัติ
[แก้]
เมื่อวันที่ 21 กันนายน พ.ศ. 2462 กองทหารซึ่งกลับจากราชการสงครามโลกครั้งที่หนึ่งพร้อมด้วยทหารประจำพระนคร ให้เดินขบวนแห่จากศาลาว่าการกลาโหม (ปัจจุบันคือ กระทรวงกลาโหม) ตามริ้วขบวนลำดับแรก คือ ขนวนแตรวง กรมทหารบกม้า และกองทัพน้อยทหารบกที่ 1 จนถึงริ้วขบวนสุดท้าย คือ ขบวนแตรวง กรมทหารบกราบที่ 3 โดยให้ทหารทุกคนถือโคมรูปดอกบัวสีเขียว สีขาวแดง และสีน้ำเงินสลับสีกันเป็นสีธงชาติไทย แล้วเดินริ้วขบวนมาตั้งแถวหน้าพระที่นั่งไชยชุมพล พระบรมมหาราชวัง ถนนสนามไชย พระนคร[1]: 442
เมื่อเวลา 21.00 น. พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จออก ณ พระที่นั่งไชยชุมพล เมื่อขบวนทหารตั้งแถวพร้อมแล้วนายทหารในกองทหารบกรถยนต์ซึ่งกลับจากราชการสงครามร้องเพลงตำนานย่อของกองทหารบกรถยนต์ และเพลงถวายพระพรชัยมงคลตามลำดับ[1]: 443–5 ดังนี้:–
- สระสม (ผู้แต่ง: ว่าที่นายร้อยตรีเจือ ชนะภัย)
- ช้างประสานงา
- ฝรั่งรำเท้า
- ลาวดวงเดือน (ผู้แต่ง: นายร้อยโทพล เสนีวงศ์ ณ อยุธยา)
- นางนาค (ผู้แต่ง: ว่าที่นายร้อยตรีเจือ ชนะภัย)
เมื่อร้องจบ 5 เพลงแล้ว ทหารทั้งจึงร้องเพลงสรรเสริญพระบารมีถวายพระพรชัยมงคลแล้วเคลื่อนริ้วขบวนทหารไปที่หน้าสถานทูตอังกฤษ ถนนเจริญกรุง แล้วบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี ถวายพระพรชัยพระเจ้าแผ่นดินอังกฤษ[1]: 446 จากนั้นเคลื่อนริ้วขบวนไปที่หน้าสถานทูตฝรั่งเศสบรรเลงเพลงชาติฝรั่งเศส ลามาร์แซแยซ ตามลำดับ[1]: 448
เมื่อวันที่ 22 กันยายน พ.ศ. 2462 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินไปนมัสการพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร (พระแก้วมรกต) ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระสงฆ์ราชาคณะ 39 รูป สวดเจริญพระพุทธมนต์ถวายพระพรชัยมงคลแล้วจึงเสด็จพระราชดำเนินกลับ[1]: 450
เนื้อร้อง
[แก้]เนื้อร้องเพลงลาวดวงเดือนถวายพระพรชัยมงคล รัชกาลที่ 6 แต่งโดยนายพันโท หลวงไววิธีทัพ (พล เสนีย์วงศ์ ณ อยุธยา)[2]
| (1) ข้า ฯ ขอฉลอง | ละอองพระบาท | จวบสิ้นชีวาดม์ | มิคลาดไกล |
| เพิ่มพูลพระเกียรติ | ให้เหยียดแผ่ไป | ทั่วโลกว่าไทย-นี้ | มิใช่หญิงเอย |
| (2) ผิวะพระองค์ | จะทรงปกาสิต | ข้าศึกประชิต | แล้วนอ จะขอไป |
| ฉลองคุณชาติไทย | จนวายปราณเอย | ||
| (3) ข้า ฯ นี้มิขาม | การสงครามเท่าก้อย | โปรดใช้ข้าน้อย | เพื่อชาติศาสนา |
| ข้าฯ ขอเคี่ยวขับ | มิกลับวาจา | จะขอเป็นข้า | แต่พระรามาเอย[1]: 444–5 |
วาระและโอกาสในการใช้
[แก้]ระเบียบส่วนราชการไม่ได้กำหนดหลักเกณฑ์การใช้ มีเพียงประวัติการใช้ในวาระดังนี้
- พระราชพิธีเฉลิมพลกองทหารบกรถยนต์หน้าพระที่นั่งไชยชุมพล พระบรมมหาราชวัง วันที่ 21 กันยายน พ.ศ. 2462 รัชกาลที่ 6[1]: 443
อ้างอิง
[แก้]- เชิงอรรถ
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 กองประวิติศาสต์รทหาร กรมเสนาธิการทหารบก. (2463). ประวัติกองทหารอาสา: ซึ่งไปในงานพระราชสงครามข้ามทะเล พระพุทธศักราช ๒๔๖๐-๖๑-๖๒. พิมพ์แจกในงานพระศพ จอมพล สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้ากรมหลวงพิศณุโลกประชานารถ วันที่ ๒๔ กันยายน พระพุทธศักราช ๒๔๖๓. พระนคร: ที่ว่าการกรมเสนาธิการทหารบก.
- ↑ "ประกาศกระทรวงกลาโหม เรื่อง พระราชทานยศทหาร". (2481, 23 พฤษภาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 55 หน้า 412.