ยี่นดอมะเล่

ยี่นดอมะเล่
ยี่นดอมะเล่
เกิด	พ.ศ. 2389 ยี่นดอ อำเภอปยอ-บแว ภาคมัณฑะเลย์
เสียชีวิต	ป. พ.ศ. 2459
สัญชาติ	พม่า
อาชีพ	นักนาฏศิลป์หลวง

ยี่นดอมะเล่ (พม่า: ယင်းတော်မလေး; ออกเสียง: [jíɴ dɔʼ mɑ lé]; พ.ศ. 2389 – ป. พ.ศ. 2459) เป็นนักนาฏศิลป์หลวงในราชสำนักพม่า ซึ่งเป็นที่รู้จักดีในช่วงปลายสมัยโก้นบอง ยี่นดอมะเล่ได้รับการยกย่องว่าเป็นหนึ่งในสองมารดาแห่งนาฏศิลป์ยุคต้นของมัณฑะเลย์ร่วมกับซีนโคมะเล่ ซึ่งเป็นนักนาฏศิลป์หลวงร่วมสมัยเพียงคนเดียวกับเธอ

ชีวิตช่วงต้น

ยี่นดอมะเล่ เกิดเมื่อ พ.ศ. 2389 ที่ ยี่นดอ ใน พ.ศ. 2405 เธอถูกส่งไปยังมัณฑะเลย์โดยเจ้าเมืองยี่นดอ เพื่อทำหน้าที่เป็นนักนาฏศิลป์หลวงฝึกหัดของราชวงศ์

อาชีพนักนาฏศิลป์ของราชวงศ์

ยี่นดอมะเล่รับบทเป็นเจ้าหญิงบุษบา

หนึ่งปีต่อมาเธอได้กลายเป็นนักนาฏศิลป์ชั้นนำในราชสำนัก โดยรับบทเป็นเจ้าหญิงบุษบาในละครราชสำนักอินทราวุธร่วมกับอีนอง อู้ ซาน โตะ (အီနောင်ဦးစံတုတ်) ในไม่ช้าเธอก็ได้รับความนิยมในราชสำนัก เธอได้รับพระราชทานตำแหน่งและทรัพย์สินในยี่นดอ และเป็นที่รู้จักในนาม ยี่นดอมะเล่ (หรือคุณหญิงแห่งยี่นดอ)

ใน พ.ศ. 2411 ตามคำร้องขอของข้าหลวงเมืองพะโค คณะละครราชสำนักอินทราวุธซึ่งนำโดยยี่นดอมะเล่ ได้รับมอบหมายให้ไปทำการแสดงละครราชสำนักให้กับริชาร์ด เบิร์ก อุปราชอินเดียคนที่ 4 และผู้สำเร็จราชการเอิร์ลแห่งเมโยคนที่ 6 ขณะที่เขากำลังพำนักอยู่ในย่างกุ้ง

ชีวิตในภายหลัง

หลังการสละราชสมบัติของพระเจ้าสีป่อ ใน พ.ศ. 2428 และเนื่องจากไม่มีผู้สนับสนุนหลัก คณะละครราชสำนักอินทราวุธจึงเกือบจะยุบไป อย่างไรก็ตาม เนื่องจากภริยาของนายกเทศมนตรีเมืองตองกวินสนับสนุนคณะละคร คณะละครจึงสามารถแสดงในพิธีที่จัดขึ้นในเมืองมัณฑะเลย์ได้

แปดปีหลังจากการสละราชสมบัติของพระเจ้าสีป่อ ยี่นดอมะเล่ตาบอดข้างหนึ่ง เธอยังคงป่วยอยู่จนถึงอายุหกสิบกว่า แม้ว่าจะแก่ตัวลงแล้ว แต่เธอยังคงเข้าร่วมคณะนาฏศิลป์ท้องถิ่นบางคณะ เมื่อใดก็ตามที่เธอร้องเพลงเกี่ยวกับการเสื่อมถอยของช่วงเวลาแห่งความรุ่งโรจน์ของเธอลงสู่สถานะที่ต่ำลง ผู้ชมทุกคนต่างก็รู้สึกเศร้าใจแทนเธอ

ไม่มีใครในรุ่นเธอที่สืบทอดความรู้เรื่องนาฏศิลป์ในราชสำนักพม่าจากยี่นดอมะเล่ ยกเว้น มะทเว่เล่ ลูกศิษย์ของเธอ ซึ่งต่อมาได้กลายเป็นนักนาฏศิลป์ยอดนิยม