ซีนโก้มะเล่

ซีนโก้มะเล่
ซีนโก้มะเล่ ราว พ.ศ. 2413
เกิด	มะมยีน พ.ศ. 2395 พม่า
เสียชีวิต	พ.ศ. 2473
อาชีพ	นักนาฏศิลป์หลวง
คู่สมรส	แลดอโอะแห่งตอง-ดวี่นจี้ เจ้าชายยะนอง มองบะ
บุตร	ญา-บว่า และ แทะท่า (กับแลดอโอะ) ทเวทิน (กับมองบะ) มะปุ (บุตรบุญธรรม)

ซีนโก้มะเล่ (พม่า: ဆင်ခိုးမလေး, ออกเสียง: [sʰɪ̀ɰ̃ɡóma̰lé]; แปลว่า สาวน้อยที่ถูกช้างพาไป; ชื่อเกิด มะมยีน; พ.ศ. 2395–2473) เป็นนักนาฏศิลป์หลวงในราชสำนักพม่า ซึ่งเป็นที่รู้จักดีในช่วงปลายสมัยโก้นบอง

เธอเป็นที่โปรดปรานของพระนางศุภยาลัตอย่างมาก จนในสมัยนั้นมีพระราชโองการว่าไม่ควรมีนักนาฏศิลป์ในราชสำนักคนอื่นนอกจากซีนโก้มะเล่ นักนาฏศิลป์ในราชสำนักร่วมสมัยเพียงคนเดียวของเธอคือยี่นดอมะเล่ซึ่งเคยแสดงละครในราชสำนักก่อนหน้าเธอ ทั้งสองคนนี้กล่าวกันว่าเป็นมารดาของศิลปะการละครยุคต้นของมัณฑะเลย์

ประวัติ

ชีวิตช่วงต้น

มะมยีนเป็นบุตรคนโตจากพี่น้องห้าคน เกิดเมื่อ พ.ศ. 2395 ที่เมืองตอง-ดวี่นจี้ เธอเริ่มสนใจนาฏศิลป์แบบดั้งเดิม และด้วยความสามารถเธอจึงกลายเป็นนักนาฏศิลป์ ที่มีชื่อเสียงในบริเวณเมืองตอง-ดวี่นจี้ ตอนอายุได้ 12 ปี เมื่ออายุได้ 19 ปี เธอได้สมรสกับผู้ดูแลนาข้าวหลวง (แลดอโอะ, လယ်တော်အုပ်) แห่งตอง-ดวี่นจี้ และให้กำเนิดบุตรชายสองคน ได้แก่ ญา-บว่า (ညာဘွား) และ แทะท่า (သက်ထား)

อาชีพนักนาฏศิลป์ของราชวงศ์

เมื่อเธอมาถึงมัณฑะเลย์เพื่อศึกษาต่อวิชานาฏศิลป์ราชสำนัก เจ้าชายแห่งยะนองผู้ทรงอำนาจและโหดเหี้ยมได้นำเธอไปเป็นภรรยาคนหนึ่ง เจ้าชายแห่งยะนองได้ยกย่องเธอให้สูงขึ้น แม้ว่าเขาจะมีภรรยาที่ถูกกฎหมายหกคน แต่ซีนโก้มะเล่เป็นเหรัญญิกของบ้าน ลูกชายของพวกเขาเสียชีวิตตั้งแต่ยังเด็ก มากกว่าหกปีหลังการสมรส เจ้าชายแห่งยะนองได้รับความพิโรธจากพระนางศุภยาลัต เนื่องจากเขาเข้าไปพัวพันคดีของพระเจ้าสีป่อกับได้ง์คีนคีนและฆ่าตัวตายในเรือนจำ เมื่อสามีของเธอเสียชีวิต ซีนโก้มะเล่เรียนนาฏศิลป์โยดะยา (ไทย) ภายใต้การฝึกสอนของอูโบเมียะเป็นเวลาสามปีโดยได้รับพระราชานุญาตจากพระนางศุภยาลัต ในที่สุดเธอก็กลายเป็นนักนาฏศิลป์คณะละครราชสำนักอินทราวุธแทนที่ยี่นดอมะเล่

หลายปีต่อมา เธอได้สมรสกับแลดอโอะอีกครั้ง อย่างไรก็ตาม สามีของเธอเสียชีวิตในเวลาไม่นานหลังการสมรสของพวกเขา หลังจากการสละราชสมบัติของพระเจ้าสีป่อใน พ.ศ. 2428 นักนาฏศิลป์ราชสำนักหลายคนได้ย้ายมาที่ย่างกุ้งรวมถึงซีนโก้มะเล่ ที่ย่างกุ้งเธอได้สมรสกับมองบะ ผู้อาวุโสของเขตจิมยะไนง์ และให้กำเนิดบุตร งะทเวทิน เนื่องจากเธอไม่มีลูกสาว เธอจึงรับหลานสาวเป็นลูกบุญธรรมชื่อ มะปุ

ชีวิตในภายหลัง

ใน พ.ศ. 2453 ซีนโก้มะเล่เดินทางไปรัตนคีรีเพื่อแสดงละครราชสำนักในพิธีของพระราชธิดาทั้งสี่ของพระเจ้าสีป่อ เธอได้รับค่าตอบแทนเป็นเหรียญทอง 0.15 วิส เมื่อเธอมาถึงบ้านเกิดของเธอที่เมืองตอง-ดวี่นจี้ คณะนาฏศิลป์ดั้งเดิมก่อตั้งขึ้นพร้อมกับครอบครัวของเธอแต่ถูกยุบไปหลังจากนั้นไม่นาน ตั้งแต่นั้นมา ซีนโก้มะเล่ก็กลายมาเป็นแม่ค้าขายไม้จันทน์เพื่อหาเลี้ยงชีพที่มี่นละ

ซีนโก้มะเล่ใช้ชีวิตด้วยความยากจนหาบเร่ค้าขายและเสียชีวิตใน พ.ศ. 2473 อายุ 78 ปี

ศัพทมูลวิทยา

ชื่อศิลปินของเธอ ซีนโก้มะเล่ มีความหมายว่า "สาวน้อยที่ถูกช้างอุ้มไป" ว่ากันว่าเจ้าชายแห่งยะนองอุ้มเธอไปบนช้างเพื่อสมรสกับเจ้าชาย ตั้งแต่นั้นมาทุกครั้งที่เธอแสดงนาฏศิลป์ เธอและผู้ชมจะใช้ชื่อ ซีนโก้มะเล่ เสมอ