มหาอำมาตย์ศาลาเหวินหยวน
มหาอำมาตย์ศาลาเหวินหยวน หรือ เหวินหยวนเก๋อต้าเสวียซื่อ (จีน: 文渊阁大学士; พินอิน: Wén yuān gé dàxué shì) คือ ตำแหน่งหนึ่งในคณะรัฐบาลต้าเสวียซื่อ ของราชวงศ์หมิงและราชวงศ์ชิง ปรากฏครั้งแรกในช่วงต้นราชวงศ์หมิง เป็นขุนนางขั้น 5 ชั้นเอก ทำหน้าที่ตรวจฎีกา กลั่นกรอง แล้วลงมติตามสมควร[1]
ในรัชศกหงหวู่ปีที่ 15 (ค.ศ. 1382) หมิงไท่จู่ได้จัดตั้งคณะรัฐบาลต้าเสวียซื่อขึ้นเพื่อช่วยแบ่งเบางานของจักรพรรดิ โดยคัดเลือกบันฑิตจากสำนักฮั่นหลิน ให้ดำรงตำแหน่งในคณะรัฐบาลต้าเสวียซื่อ ซึ่งตอนแรกต้าเสวียซื่อยังไม่มีอำนาจที่มากนัก โดยทำหน้าที่คล้ายกับเลขานุการในปัจจุบัน[2] หลังจากนั้น จักรพรรดิหมิงเฉิ่งจู่ นับแต่สมัยจักรพรรดิหมิงซวนจง เนื่องจากจักรพรรดิเริ่มพึ่งพาต้าเสวียซื่อในการทำงานมากขึ้น ประกอบกับฎีกาทั้งหมดจะต้องผ่านต้าเสวียซื่อก่อนแล้วจึงจะส่งให้จักรพรรดิ จึงทำให้อำนาจของต้าเสวียซื่อเริ่มมีมากขึ้น[3]
ในสมัยราชวงศ์ชิง ได้รับการเลื่อนขั้นจากขุนนางขั้น 5 ชั้นเอก เป็นขุนนางขั้น 1 ชั้นเอก อย่างไรก็ตาม อำนาจและความรับผิดชอบไม่มีมากเท่าของราชวงศ์หมิง เพราะจักรพรรดิหย่งเจิ้งได้ก่อตั้ง สภาความลับทหาร ทำให้มหาอำมาตย์ศาลาเหวินหยวนมีหน้าที่ดูแลกิจการทั่วไปของรัฐและออกประกาศฎีกาเท่านั่น[4][5]
อ้างอิง
[แก้]- ↑ 《明史》（卷72）：“十五年，仿宋制，置華蓋殿、武英殿、文淵閣、東閣諸大學士，禮部尚書邵質為華蓋，檢討吳伯宗為武英，翰林學士宋訥為文淵，典籍吳沉為東閣。又置文華殿大學士，征耆儒鮑恂、余詮、張長年等為之，以輔導太子。秩皆正五品。二十八年敕諭群臣：「國家罷丞相，設府、部、院、寺以分理庶務，立法至為詳善。以後嗣君，其毋得議置丞相。臣下有奏請設立者，論以極刑。」當是時，以翰林、春坊詳看諸司奏啟，兼司平駁。大學士特侍左右，備顧問而已。建文中，改大學士為學士。悉罷諸大學士，各設學士一人。又改謹身殿為正心殿，設正心殿學士。成祖即位，特簡解縉、胡廣、楊榮等直文淵閣，參預機務。閣臣之預務自此始。然其時，入內閣者皆編、檢、講讀之官，不置官屬，不得專制諸司。諸司奏事，亦不得相關白。”
- ↑ 《明史》（卷172）：“中極殿大學士，舊名華蓋殿，建極殿大學士，舊名謹身殿，文華殿大學士，武英殿大學士，文淵閣大學士，東閣大學士，並正五品掌獻替可否，奉陳規誨，點檢題奏，票擬批答，以平允庶政。凡上之達下，曰詔，曰誥，曰制，曰冊文，曰諭，曰書，曰符，曰令，曰檄，皆起草進畫，以下之諸司。下之達上，曰題，曰奏，曰表，曰講章，曰書狀，曰文冊，曰揭帖，曰制對，曰露布，曰譯，皆審署申覆而修畫焉，平允乃行之。凡車駕郊祀、巡幸則扈從。禦經筵，則知經筵或同知經筵事。東宮出閣講讀，則領其事，敘其官，而授之職業。冠婚，則充賓贊及納征等使。修實錄、史志諸書，則充總裁官。春秋上丁釋奠先師，則攝行祭事。會試充考試官，殿試充讀卷官。進士題名，則大學士一人撰文，立石於太學。大典禮、大政事，九卿、科道官會議已定，則按典制，相機宜，裁量其可否，斟酌入告。頒詔則捧授禮部。會敕則稽其由狀以請。宗室請名、請封，諸臣請諡，並擬上。以其授餐大內，常侍天子殿閣之下，避宰相之名，又名內閣。”
- ↑ 《明史》（卷72）：“永樂二十二年八月，複置三公、三少。宣德三年，敕太師、英國公張輔，少師、吏部尚書蹇義，少傅、兵部尚書、華蓋殿大學士楊士奇，少保兼太子少傅、戶部尚書夏原吉，各輟所領，侍左右，咨訪政事。公孤之官，幾於專授。逮義、原吉卒，士奇還領閣務。自此以後，公、孤但虛銜，為勳戚文武大臣加官、贈官。而文臣無生加三公者，惟贈乃得之。嘉靖二年加楊廷和太傅，辭不受。其後文臣得加三公惟張居正，萬曆九年加太傅，十年加太師。”
- ↑ 。清朝沿置，升为正一品。但权责不如明朝，雍正设立军机处，文淵閣大學士只主管日常例行政务和发布文告
- ↑ 《清史稿》（卷114）