มรดกของเลโอนิด เบรจเนฟ
| ||
---|---|---|
เลขาธิการลำดับที่หนึ่ง, ต่อมาคือ
นโยบายต่างประเทศ
ระเบียงสื่อ |
||
ความเข้าใจอย่างเต็มรูปแบบเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาของสหภาพโซเวียตและสหพันธรัฐรัสเซีย อิทธิพลของเลโอนิด เบรจเนฟเป็นหนึ่งในสิ่งสำคัญในประวัติศาสตร์ เขาเป็นทั้งเลขาธิการคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์ (CPSU) และประมุขแห่งรัฐสหภาพโซเวียต เลโอนิด เบรจเนฟ เป็นเลขาธิการคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์ ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1964 จนถึงแก่อสัญกรรมในปี ค.ศ. 1982 ซึ่งถือเป็นยุคแห่งความซบเซาทางสังคมและเศรษฐกิจในสหภาพโซเวียต[1]
แม้จะมีความล้มเหลวในการปฏิรูปประเทศการต่างประเทศและนโยบายการป้องกันของเขารวมถึงความพยายามให้สหภาพโซเวียตเป็นรัฐมหาอำนาจหนึ่งเดียว ความนิยมในหมู่ประชาชนลดลงในช่วงปีสุดท้ายของเขา ความเชื่อมั่นในลัทธิคอมมิวนิสต์และลัทธิมาร์กซ-เลนินก็ของประชาชนโซเวียตเริ่มหายไปอย่างไรก็ตามการสนับสนุนเขายังคงมีอยู่เห็นได้ชัดในวันที่เขาถึงแก่อสัญกรรม หลังจากถึงแก่อสัญกรรมของเขาพรรคคอมมิวนิสต์และประชาชนโซเวียตได้มีการวิพากษ์วิจารณ์ในการปฏิบัติหน้าที่อย่างรุนแรงทั้งเขาและครอบครัว โดยการวิจารณ์นโยบายของเขาว่านำสหภาพโซเวียตสู่"ยุคซบเซา"
นอกจากความซบเซาทางเศรษฐกิจและสังคมที่เบรจเนฟทิ้งไว้ให้ประเทศชาติแล้วยังมีมรดกทางวัฒนธรรมและกลุ่มอำนาจทั้งยูรี อันโดรปอฟและคอนสตันติน เชียร์เนนโค ซึ่งเป็นผู้สูงอายุและอ่อนแอทางการเมือง นักประวัติศาสตร์ส่วนใหญ่เห็นพ้องกันว่าเบรจเนฟเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เกิดยุคซบเซา อย่างไรก็ตามในการทำแบบสำรวจความนิยมในแต่ละยุคของรัสเชียในปี ค.ศ. 2006 ชี้ได้ว่า 61 เปอร์เซ็นต์ของประชาชนรัสเชียมองว่ายุคเบรจเนฟเป็นหนึ่งในยุคที่ดีของรัสเชีย
สิ่งที่ทิ้งไว้
[แก้]เมื่อ เลโอนิด เบรจเนฟถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 10 พฤศจิกายน ค.ศ. 1982 ยูรี อันโดรปอฟได้รับเลือกให้เป็นประธานในพิธีศพ ตามความคิดในโลกที่หนึ่งเห็นได้ชัดเจนว่ายูรี อันโดรปอฟได้รับการสืบทอดอำนาจต่อจากเบรจเนฟ[2] การทุจริตทางการเมืองอย่างเป็นวงกว้างในช่วงยุคเบรจเนฟกลายเป็นปัญหาสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจของสหภาพโซเวียตในช่วงทศวรรษที่ 1980 อันโดรปอฟ เริ่มมีนโยบายในการต่อต้านการทุจริตทั่วประเทศ อันโดรปอฟ เชื่อว่าเศรษฐกิจของสหภาพโซเวียตจะสามารถฟื้นตัวได้หากรัฐบาลโซเวียตสามารถเพิ่มความเชื่อมั่นในหมู่กรรมกรและประชาชนโซเวียตได้[3] การบริหารของเบรจเนฟถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่าเป็นเพราะหละหลวมทางอุดมการณ์และความเอาแต่ใจตัวเอง[4] รูปแบบการปกครองเบรจเนฟถูกค่อย ๆ ค่อย ๆ เอาออกไปโดย อันโดรปอฟ และได้มีการแต่งตั้งภายในพรรคใหม่โดยคำนึงความ "ศูนย์กลาง"เช่น ว่าที่นายกรัฐมนตรี Nikolai Ryzhkov และหัวหน้าคณะกรรมการกลาง Yegor Ligachev[5]นโยบายด้านการต่างประเทศของสหภาพโซเวียตก็เลื่อนหายและเสื่อมลงไปในช่วงปีสุดท้ายของเบรจเนฟและเมื่อเดือนมิถุนายนปี ค.ศ. 1982 ก่อนถึงแก่อสัญกรรมของเขา โรนัลด์ เรแกนได้กล่าวว่าสหภาพโซเวียตเป็น "จักรวรรดิปีศาจ" ท่าทีทางการทูตระหว่างประเทศได้หายไปก่อนที่มีฮาอิล กอร์บาชอฟเริ่ม "ความคิดใหม่"[6] ความเชื่อมั่นในลัทธิคอมมิวนิสต์และลัทธิมาร์กซ-เลนินเริ่มหายไปที่ประจักษ์ชัดในหมู่ชาวโซเวียตอย่างไรก็ดียังมีการสนับสนุนอย่างเล็กน้อยในช่วงยุคเบรจเนฟ ทำให้ชาวโซเวียตยังคงระมัดระวังในแนวคิด เช่น ความคิดเห็นแบบเสรีภาพประชาธิปไตยและการกระจายอำนาจ และด้วยเหตุนี้ลัทธิมากซ์ - เลนินยังคงเป็นแนวคิดสำคัญในการปกครองต่อไป[7] เนื่องจากการสะสมทางทหารขนาดใหญ่ของทศวรรษที่ 1960 จงทำให้สหภาพโซเวียตยังคงเป็นมหาอำนาจในช่วงระหว่างการปกครองของเบรจเนฟ
ครอบครัวเบรจเนฟทุกคนยกเว้น กาลินา ลูกสาวของเบรจเนฟถูกจับกุมในข้อหาทุจริตทางการเมืองในระหว่างการบริหารของมีฮาอิล กอร์บาชอฟ[8] Churbanov ลูกเขยของเบรจเนฟถูกตัดสินจำคุกสิบสองปีเนื่องจากมีการฉ้อฉลและการทุจริตขนาดใหญ่ในเดือนธันวาคม ค.ศ. 1982 โดยถูกปลดออกจากตำแหน่งทั้งหมดและส่งไปยังค่ายกักกันแรงงาน กาลินาพร้อมกับครอบครัวที่เหลือของเบรจเนฟสูญเสียสิทธิ์ของรัฐทั้งหมด เมืองเบรจเนฟถูกเปลี่ยนเป็นชื่อเดิมคือ Naberezhnye Chelny และมีการเปลี่ยนชื่อเมือง ถนน โรงงานและสถาบันที่มีชื่อของเบรจเนฟและคอนสตันติน เชียร์เนนโคทั้งหมด[9]โดยที่มีรัฐบาลโซเวียตออกรัฐกฤษฎีกาในเดือนธันวาคม ค.ศ. 1982[10]ตามที่คำกล่าวของหลานชายของเขาอันเดรย์ เบรจเนฟ "ชื่อ เบรจเนฟ ได้กลายเป็นคำสาปแช่งสำหรับครอบครัวและสมาชิกในครอบครัว หลายคนถูกบังคับให้ออกจากงานของพวกเขาและเพื่อนของพวกเขาได้ทิ้งเขาไป"[10]นอกจากนี้ รางวัล และ เครื่องอิสริยากรณ์ต่างๆที่ได้มาจากการสู้รบในสงครามโลกครั้งที่สองของเบรจเนฟมีมติให้ยึดคืนในการประชุมสภาโซเวียตสูงสุดเมื่อวันที่ 21 กันยายน ค.ศ. 1989[11]
ในช่วงยุคกอร์บาชอฟ ยุคเบรจเนฟถือว่าไม่ประสบความสำเร็จเท่ายุคสตาลินโดยในการสำรวจวามคิดเห็นเพียงร้อยละ 7 เลือกยุคเบรจเนฟเป็นยุคที่ดี ในขณะที่ร้อยละ 10 เลือกยุคสตาลินเป็นยุคที่ดี[12] หลังจากการล่มสลายของสหภาพโซเวียตและการปฏิรูปตลาดของบอริส เยลซินต่อมาชาวรัสเซียหลายคนมองว่ามีความคิดถึงยุคเบรจเนฟ คิดถึงเสถียรภาพของยุคเบรจเนฟซึ่งได้หายไปในช่วง ยุคกอร์บาชอฟ และ เยลซิน[13]
บทความวิเคราะห์
[แก้]ประวัติศาสตร์ได้แสดงคำติชมของเบรจเนฟ และนโยบายของเขา บทความเกี่ยวข้องกับเขานั้นในช่วงเวลาก่อนถึงแก่อสัญกรรมนั้นหาได้ยาก ส่วนใหญ่จะเป็นบทความหลังการถึงแก่อสัญกรรมของเขาซึ่งเป็นแง่ลบอย่างท่วมท้น บทความเกี่ยวข้องเบรจเนฟ ได้รับการเขียนเป็นภาษาอังกฤษและแม้กระทั่งในภาษารัสเซีย อ้างอิงจาก มาร์ค แซนเดิล และเอ็ดวิน เบคอน ผู้เขียนเรื่องการพิจารณาเบรจเนฟใหม่ (Brezhnev Reconsidered) กล่าวว่า เบรจเนฟ ได้รับความสนใจน้อยไม่นานหลังจากที่เขาเสียชีวิต
เมื่อ มีฮาอิล กอร์บาชอฟ ได้ขึ้นมาเป็นผู้นำก็ได้เริ่มนโยบายเปเรสตรอยคา เขาตำหนิเบรจเนฟในการทำให้เศรษฐกิจและสังคมโซเวียตซบเซา และเรียกยุคการปกครองของเขาว่า "ยุคซบเซา"[14] กอร์บาชอฟได้กล่าวว่า เบรจเนฟเป็น "พวกนีโอ-สตาลินนิสต์"[15]แม้ว่าในภายหลัง กอร์บาชอฟ ได้รับรองว่าเบรจเนฟไม่ได้เลวร้ายเหมือนที่เขาพูด และได้กล่าวว่า, "เบรจเนฟไม่ได้เป็นเหมือนรูปล้อเขาในตอนนี้"[16]
นักประวัติศาสตร์ชาวอังกฤษ Robert Service เขียนไว้ในหนังสือของเขา รัสเชีย:จากซาร์สู่ศตวรรษที่ยี่สิบเอ็ด (Russia: From Tsarism to the Twenty-First Century) ว่า "เมื่อเขา (เบรจเนฟ) ประสบความสำเร็จในการยึดอำนาจ ครุชชอฟ เขายังคงเป็นนักการเมืองที่เข้มแข็งที่คาดว่าจะทำให้พรรคและรัฐบาลทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น เขาเฉื่อยชาและอ่อนเพลียอย่างสิ้นเชิง แต่เขาได้กลายเป็นเลขาธิการได้นำลัทธิคอมมิวนิสต์สู่ความเกลียดชังที่สุดตั้งแต่ปี ค.ศ. 1917 " เขาเสริมว่า "ยากที่จะรู้สึกเสียใจมากสำหรับเบรจเนฟ"; นโยบายเศรษฐกิจและสังคมของเขาได้ส่งประเทศเข้าสู่ยุคของความซบเซาซึ่งผู้สืบทอดของเขาไม่สามารถฟื้นตัวเต็มที่ได้[17]"Talal Nizameddin ระบุไว้ในหนังสือของเขารัสเซียและตะวันออกกลาง: ต่อนโยบายการต่างประเทศใหม่ (Russia and the Middle East: Towards A New Foreign Policy) ว่า "มรดกของเบรจเนฟ"โดยทั่วไปไม่ได้รับผลกระทบจากผู้สืบทอดที่อ่อนแอของเขา (ยูรี อันโดรปอฟและคอนสตันติน เชียร์เนนโค) ทั้งสงครามอัฟกานิสถาน ความตึงเครียดกับจีนและญี่ปุ่น เช่นเดียวกับ ความคาดหวังของมิติใหม่ในการแข่งขันอาวุธกับสหรัฐฯในรูปของยุทธศาสตร์การป้องกัน (Star Wars) "[18]ตามนักประวัติศาสตร์ David Dyker ผู้เขียนหนังสือสหภาพโซเวียตภายใต้กอร์บาชอฟ: อนาคตสำหรับการปฏิรูป "เบรจเนฟสืบทอดฝ่ายซ้ายสหภาพโซเวียตผู้ทุกข์ทรมานจากปัญหาต่าง ๆ ในประเทศและต่างประเทศ" (The Soviet Union under Gorbachev: Prospects for Reform "Brezhnev left his successors a Soviet Union suffering from a host of domestic and foreign problems") อุปสรรคที่ใหญ่ที่สุดที่ Dyker เจอคือจุดอ่อนของเศรษฐกิจที่ทำลายอิทธิพลของโซเวียตนอกพรมแดนอย่างมากในช่วงปลายยุคเบรจเนฟเนื่องจากความล้าหลังทางเทคโนโลยี[19]
ผู้เขียน ความขัดแย้งของสหภาพโซเวียต: การขยายตัวจากภายนอกความเสื่อมภายใน (The Soviet Paradox: External Expansion, Internal Decline) Seweryn Bialer มีการประเมินยุคเบรจเนฟ Bialer กล่าวว่ายุคนั้นเป็นช่วงเวลาแห่ง "โอกาสที่หายไป" แต่ยอมรับว่าการเติบโตทางเศรษฐกิจในช่วงปีแรกของเบรจเนฟอ่อนลง "เหตุผลในการปฏิรูปที่รุนแรง"[20] ในหนังสือการเปลี่ยนแปลงของรัสเซีย: ภาพรวมของระบบที่ร่วน (Russia's Transformation: Snapshots of a Crumbling System) ของ Robert Vincent Daniels ระบุว่า เบรจเนฟ"ให้เสถียรภาพของประเทศ" และนโยบายภายในประเทศและภายนอกของเขาพยายามที่จะให้เป็น "สถานะเดิม"[21] Daniels เชื่อว่ายุคเบรจเนสามารถแยกออกเป็นสองส่วนส่วนแรกที่เริ่มต้นในปี ค.ศ. 1964 และสิ้นสุดในปี ค.ศ. 1975 สอดคล้องกับ "ความเป็นผู้นำสภาพการสร้างเศรษฐกิจที่ใฝ่หาการผ่อนคลายและการบำรุงรักษาสมดุลทางการเมือง" ระยะที่สองซึ่งเริ่มขึ้นในปี ค.ศ. 1975 เป็นเรื่องตรงกันข้าม; เศรษฐกิจหยุดการเจริญเติบโตความเป็นผู้นำร่วมกันสิ้นสุดลงด้วยการลาออกของนีโคไล ปอดกอร์นืย, เบรจเนฟ การพัฒนาสหภาพโซเวียตเริ่มที่จะซบเซา[22] นักประวัติศาสตร์ จิริ วาเลนต้าและแฟรงก์ ซิบุลก้าที่ระบุไว้ในหนังสือกอร์บาชอฟ ความคิดใหม่และความขัดแย้งในโลกที่สาม (Gorbachev's New Thinking and Third World Conflicts) ว่ามรดกของเบรจเนฟเป็น "ส่วนผสมของความสำเร็จและความล้มเหลวทั้งในประเทศและนโยบายต่างประเทศ" อย่างไรก็ตามพวกเขาโต้แย้งว่าเมื่อถึงเวลาที่เบรจเนฟถึงแก่อสัญกรรม ความล้มเหลวของเขากลายเป็นปัญหาระบบที่เรื้อรังอย่างรุนแรง ความสำเร็จลิทธิเบรจเนฟตาม วาเลนต้า และ ซิบุลก้า เขียนไว้เป็นนโยบายต่างประเทศและการป้องกันประเทศของเขาอย่างไรก็ตามเศรษฐกิจที่ลดลงความสำเร็จเหล่านี้ไม่ยั่งยืนในระยะยาว พวกเขายังตั้งข้อสังเกตอีกว่าสหภาพโซเวียตสามารถรวมตัวเป็นมหาอำนาจซึ่งจะเพิ่มอิทธิพลในประเทศที่ไม่ใช่ประเทศคอมมิวนิสต์ในประเทศโลกที่สาม [23]
ในบันทึกของเอียน แทตเชอร์ระบุว่า "สมควรได้รับการยกย่องว่าเป็นหนึ่งในบุคคลประสบความสำเร็จมากที่สุดในการเมืองโซเวียต" เขาระบุว่าเบรจเนฟเป็นนักการเมืองที่ดีภายในกรอบของระบบการเมืองโซเวียต [24] Dmitry Peskov กล่าวว่า "เบรจเนฟ ไม่ได้เป็นด้านลบของประวัติศาสตร์ของประเทศของเรา เขาเป็นด้านบวกมาก เขาวางรากฐานสำหรับเศรษฐกิจของประเทศและการเกษตร." [25] อาร์ชี บราวน์ เขียนไว้ในหนังสือของเขาการเกิดและดับไปของคอมมิวนิสต์ (The Rise & Fall of Communism) ไว้ว่า"จากมุมมองของผู้ปกครองคอมมิวนิสต์ยุคเบรจเนฟประสบความสำเร็จในหลาย ๆ ด้าน" "ความเท่าเทียมกับสหรัฐอเมริกา" อย่างเข้มแข็งโดยต้นยุค 70 และกลายเป็นมหาอำนาจในความรู้สึกทางทหารของโลก[26] "ยุคเบรจเนฟ เป็นช่วงเวลาที่หลายสิบล้านคนของโซเวียตอาศัยอยู่ในชีวิตที่เงียบสงบและสามารถคาดการณ์ได้กว่าบัดนี้" และ "คนส่วนใหญ่ไม่ได้หวาดกลัวคุมตัวของ KGB" [27]
การสำรวจความคิดเห็น
[แก้]ความคิดเห็นของชาวรัสเชียต่อเบรจเนฟในส่วนใหญ่เป็นไปทางที่ดี อย่างไรก็ตามทางฝั่งตะวันตกมองว่าเขาเป็นผู้เริ่มต้นความซบเซาทางเศรษฐกิจจนนำไปสู่การล่มสลายของสหภาพโซเวียต[28] การสำรวจโดยกองทุนความคิดเห็นทางสาธารณะ (VTsIOM) ในเดือนกันยายน ค.ศ 1999 ได้เลือกช่วงเวลาของเบรจเนฟเป็นช่วงเวลา"ประชาชนมีความเป็นอยู่ดีที่สุด"ในศตวรรษที่ 20 โดยมีเสียง 51 ถึง 10 คะแนนอย่างชัดเจน ในการสำรวจความคิดเห็นที่คล้ายกันในปี ค.ศ 1994 เบรจเนฟ รวบรวมคะแนนได้เพียง 36 ถึง 16[29] การสำรวจความคิดเห็นในปี ค.ศ 2000 โดย VTsIOM ได้ถามคำถามต่างๆกับชาวรัสเซียว่า "ยุคสมัยใดบางที่ให้ผลดีและผลเสียต่อประเทศนี้" 36 เปอร์เซ็นต์วิจารณ์ยุคเบรจเนฟในเชิงบวกมากกว่าเชิงลบขณะที่นิกิตา ครุสชอฟตามหลังได้ไป 33 เปอร์เซ็นต์[30]การสำรวจความคิดเห็นความนิยมในแต่ละยุคของรัสเชียในปี ค.ศ. 2006 ชี้ได้ว่า 61 เปอร์เซ็นต์ของประชาชนรัสเชียมองว่ายุคเบรจเนฟเป็นหนึ่งในยุคที่ดีของรัสเชีย[31]การสำรวจความคิดเห็นการเลือกที่จะใช้ชีวิตในศตวรรษที่ 20 โดย VTsIOM ในค.ศ. 2007 แสดงให้เห็นว่าชาวรัสเซียส่วนใหญ่เลือกช่วงยุคเบรจเนฟ[32]นักวิเคราะห์ได้ตั้งข้อสังเกตถึงความนิยมของเบรจเนฟในก่อนและหลังช่วงวิกฤตการณ์ทางการเงินของรัสเซียเมื่อปี ค.ศ. 1998 เมื่อเปรียบเทียบช่วงเวลาทั้งสองทั้งก่อนและหลังช่วงวิกฤตการณ์ได้ชี้ว่าเบรจเนฟเป็นที่จดจำได้ดีที่สุดว่าในการทำให้เกิดเสถียรภาพด้านเศรษฐกิจโดยชาวรัสเซียไม่มองว่าเป็นยุคซบเซาของสหภาพโซเวียตเหมือนในความคิดเห็นทางฝั่งตะวันตก[28]
อ้างอิง
[แก้]- ↑ "The Soviets: Changing the Guard". Time. 22 November 1982. p. 3. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-11-06. สืบค้นเมื่อ 23 January 2011.
- ↑ White 2000, p. 211.
- ↑ Service 2009, p. 428.
- ↑ Service 2009, p. 429.
- ↑ Service 2009, p. 430.
- ↑ Service 2009, p. 432.
- ↑ Kort 2010, p. 357.
- ↑ Geldern, James von. "Our Little Father". Soviethistory.org. สืบค้นเมื่อ 4 February 2011.
- ↑ Staar 1991, p. 42.
- ↑ 10.0 10.1 White 1993, p. 79.
- ↑ Chaney 1996, p. 263.
- ↑ White 1993, p. 80.
- ↑ Churbanov 2001, p. 149.
- ↑ Bacon & Sandle 2002, p. 1.
- ↑ Bacon & Sandle 2002, p. 2.
- ↑ Bacon & Sandle 2002, p. 27.
- ↑ Service 2009, p. 427.
- ↑ Nizameddin 1999, p. 44.
- ↑ Dyker 1987, p. 166.
- ↑ Bialer 1986, pp. 55–56.
- ↑ Daniels 1998, p. 46.
- ↑ Daniels 1998, pp. 49–50.
- ↑ Valenta & Cibulka 1990, pp. 4–5.
- ↑ Bacon & Sandle 2002, p. 207.
- ↑ Staff writer (5 October 2001). "Putin's spokesman praises Soviet leader Brezhnev". The Guardian. Guardian News and Media. สืบค้นเมื่อ 5 July 2012.
- ↑ Brown 2009, p. 415.
- ↑ Brown 2009, p. 416.
- ↑ 28.0 28.1 Bacon & Sandle 2002, p. 6.
- ↑ Bacon & Sandle 2002, p. 5.
- ↑ Bacon & Sandle 2002, p. 4.
- ↑ "Russians Satisfied with Brezhnev's Tenure". Angus-Reid.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-07-18. สืบค้นเมื่อ 2 February 2011.
- ↑ "ВЦИОМ: Лучшие лидеры — Брежнев и Путин" (ภาษารัสเซีย). Rosbalt.ru. 25 April 2007. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-11-12. สืบค้นเมื่อ 2 February 2011.
บรรณานุกรม
[แก้]- Brown, Archie (2009). The Rise & Fall of Communism. Bodley Head. ISBN 978-0061138799.
- Bacon, Edwin; Sandle, Mark (2002). Brezhnev Reconsidered. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0333794630.
- Bialer, Seweryn (1986). The Soviet Paradox: External Expansion, Internal Decline. I.B.Tauris. ASIN B000IX2J6M.
- Chaney, Otto Preston (1996). Zhukov (2 ed.). University of Oklahoma Press. ISBN 978-0806128078.
- Churbanov, Alexander (2001). Russia's Bitter Path to Modernity: A History of the Soviet and post-Soviet Eras. Continuum International Publishing Group. ISBN 978-0826413505.
- Daniels, Robert Vincent (1998). Russia's Transformation: Snapshots of a Crumbling System. Rowman & Littlefield. ASIN B000H5YOBO. ISBN 978-0847687091.
- Dyker, David (1987). The Soviet Union under Gorbachev: Prospects for Reform. Routledge. ISBN 978-0709945192.
- Kort, Michael (2010). The Soviet Colossus: History and Aftermath. M.E. Sharpe. ISBN 978-0-7656-2387-4.
- Nizameddin, Talal (1999). Russia and the Middle East: Towards a new Foreign Policy. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0312225384.
- Service, Robert (2009). History of Modern Russia: From Tsarism to the Twenty-first Century (3 ed.). Penguin Books Ltd. ISBN 978-0674034938.
- Staar, Richard Felix (1991). Foreign Policies of the Soviet Union (1 ed.). Hoover Institution Press. ISBN 978-0817991029.
- White, Stephen (1993). After Gorbachev. Cambridge University Press. ISBN 978-0521458962.
- White, Stephen (2000). Russia's New Politics: The Management of a Postcommunist Society. Cambridge University Press. ASIN B003QI0DQE.
- Valenta, Jiří, Cibulka, Frank (1990). Gorbachev's New Thinking and Third World Conflicts. Transaction Publishers. ISBN 978-0887382123.
{{cite book}}
: CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์)