พระสันตะปาปา

บิชอปแห่งโรม Pontifex maximus สมเด็จพระสันตะปาปา
คาทอลิก
สมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิสในปี 2021
สันตะสำนัก (ตราสัญลักษณ์)
ดำรงตำแหน่ง: สมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิส 13 มีนาคม ค.ศ. 2013
รูปแบบ	ฮิส โฮลิเนส
ที่ตั้ง
ที่พำนัก	พระราชวังพระสันตะปาปา (ที่พำนักอย่างเป็นทางการของสมเด็จพระสันตะปาปา) Domus Sanctae Marthae (ที่ประทับปัจจุบันของสมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิส)
สำนักงานใหญ่	พระราชวังพระสันตะปาปา, นครรัฐวาติกัน
ข้อมูล
ประมุของค์แรก	นักบุญซีโมนเปโตร
นิกาย	โรมันคาทอลิก
สถาปนา	ศตวรรษที่ 1
มุขมณฑล	โรม
อาสนวิหาร	อัครมหาวิหารนักบุญยอห์น ลาเตรัน
กำกับดูแล	สันตะสำนัก
เว็บไซต์
Holy Father

พระสันตะปาปา (ละติน: papa มาจากคำว่า กรีก: πάππας, อักษรโรมัน: pappas, "บาทหลวง"; อังกฤษ: Pope) หมายถึง มุขนายกแห่งคริสตจักรกรุงโรม (Bishop of the Church of Rome) และผู้นำคริสตจักรโรมันคาทอลิกทั่วโลก คริสตจักรนี้ถือว่าพระสันตะปาปาเป็นผู้สืบตำแหน่งจากนักบุญซีโมนเปโตรอัครทูตของพระเยซู สมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิสเป็นพระสันตะปาปาพระองค์ปัจจุบันตามการประชุมเลือกตั้งพระสันตะปาปาในวันที่ 13 มีนาคม ค.ศ. 2013

ตำแหน่งของพระสันตะปาปา ในภาษาอังกฤษเรียก ปาปาซี (Papacy) และรัฐบาลคริสตจักรในพระสันตะปาปาเรียก "สันตะสำนัก" ตั้งอยู่ที่กรุงโรม โดยถือตามความเชื่อสืบมาว่า นักบุญเปโตรและนักบุญเปาโลอัครทูตได้พลีชีพเป็นมรณสักขีในศาสนาคริสต์ที่นี่ พระสันตะปาปายังทรงดำรงตำแหน่งประมุขนครรัฐวาติกันด้วย ซึ่งเป็นรัฐอธิปไตยที่ตั้งอยู่ภายในกรุงโรม

ตำแหน่งพระสันตะปาปาถือเป็นตำแหน่งที่เก่าแก่ที่สุดในโลกตำแหน่งหนึ่ง และมีบทบาทสำคัญในประวัติศาสตร์โลก ในสมัยโบราณพระสันตะปาปามีหน้าที่หลักในการเผยแผ่ศาสนาคริสต์และตัดสินข้อขัดแย้งด้านความเชื่อภายในคริสตจักร ในสมัยกลางพระสันตะปาปามีบทบาทสำคัญมากในทางโลกในยุโรปตะวันตกด้วย เช่น เป็นผู้ตัดสินความขัดแย้งระหว่างประมุขของรัฐ รวมถึงสงครามหลายครั้ง ปัจจุบันนี้นอกจากจะทำหน้าที่ด้านเผยแผ่ศาสนาคริสต์แล้ว พระสันตะปาปายังปฏิบัติพระกรณียกิจด้านคริสต์ศาสนสัมพันธ์และศาสนสัมพันธ์ งานการกุศล และการปกป้องสิทธิมนุษยชนด้วย

ตั้งแต่สมัยใหม่เป็นต้นมา พระสันตะปาปาได้สูญเสียอำนาจทางฝ่ายโลก ปัจจุบันจึงเน้นแต่ด้านศาสนา ในปี ค.ศ. 1870 คริสตจักรโรมันคาทอลิกมีประกาศคำสอนต้องเชื่อว่าพระสันตะปาปาไม่เคยผิดพลาดในการกำหนดหลักความเชื่อและศีลธรรม แต่ก็ไม่ค่อยประกาศใช้บ่อยครั้งนัก การประกาศครั้งแรกเกิดขึ้นในปี ค.ศ. 1950 เรื่องยืนยันว่าเรื่องแม่พระรับเกียรติยกขึ้นสวรรค์เป็นคำสอนต้องเชื่อ

ประวัติ

คำว่า Papa ในภาษาละติน หรือ Pappas ในภาษากรีก แปลว่า บิดา ศาสนาคริสต์ตะวันออกได้ใช้คำนี้เพื่อหมายถึงมุขนายกและบาทหลวงระดับสูงในคริสตจักร ต่อมาคำนี้ถูกใช้เป็นคำนำหน้านามของอัครบิดรแห่งอะเล็กซานเดรียมาตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 3 และต่อมาจึงใช้กับบรรดามุขนายกในศาสนาคริสต์ตะวันตกด้วย มาร์เซลลินุสเป็นมุขนายกองค์แรกของคริสตจักรกรุงโรมที่ใช้คำนำหน้านามว่าพระสันตะปาปา แต่ก็เป็นการใช้อย่างไม่เป็นทางการ จนกระทั่งคริสต์ศตวรรษที่ 6 เป็นต้นมา คริสตจักรโรมันคาทอลิกจึงใช้คำว่าพระสันตะปาปากับมุขนายกแห่งกรุงโรมโดยเฉพาะ และในคริสต์ศตวรรษที่ 11 สมเด็จพระสันตะปาปาเกรกอรีที่ 7 ได้ประกาศให้คำว่า "พระสันตะปาปา" สงวนไว้ใช้กับมุขนายกแห่งกรุงโรมเท่านั้น

พระอิสริยยศทางการ

รายชื่อพระอิสริยยศอย่างเป็นทางการของพระสันตะปาปาตามหนังสือ Annuario Pontificio (รายงานประจำปีของสันตะสำนัก) ได้แก่

มุขนายกแห่งโรม, ผู้แทนพระคริสต์, ผู้สืบตำแหน่งเจ้าชายแห่งอัครทูต, ปอนทิฟสูงสุดแห่งพระศาสนจักรสากล, ไพรเมตแห่งอิตาลี, อัครมุขนายกและมุขนายกมหานครแห่งแขวงโรม, อธิปัตย์แห่งนครรัฐวาติกัน, ผู้รับใช้ของบรรดาผู้รับใช้พระเป็นเจ้า.

ส่วนคำว่า "พระสันตะปาปา" (Papa) ไม่ปรากฏเป็นพระอิสริยยศทางการ แต่มักใช้เป็นชื่อเอกสาร และเขียนย่อเป็น PP. (มาจาก papa pontifex) กำกับลงท้ายในลายพระอภิไธย เช่น สมเด็จพระสันตะปาปาปอลที่ 6 ทรงลงพระนามว่า "Paulus PP. VI"

รายพระนามสมเด็จพระสันตะปาปา

บทความหลัก: รายพระนามพระสันตะปาปา

ผู้อ้างตนเป็นพระสันตะปาปา

บทความหลัก: ผู้อ้างตนเป็นพระสันตะปาปา

ผู้อ้างตนเป็นพระสันตะปาปา หรือ พระสันตะปาปาซ้อน (antipope) หมายถึง ผู้ที่เป็นพระสันตะปาปาโดยไม่ถูกต้อง ทั้งที่อ้างตัวเอง เกิดจากความสับสน หรือได้รับเลือกให้เป็นพระสันตะปาปาแล้ว แต่ไม่ได้รับการแต่งตั้งอย่างเป็นทางการ หรือได้รับตำแหน่งโดยถูกต้องแล้ว แต่ถือกันว่าเป็นพระสันตะปาปาอย่างไม่ถูกต้อง และเป็นปรปักษ์ต่อพระสันตะปาปาที่ได้รับเลือกมาอย่างถูกต้องตามกฎหมายศาสนจักร

พระสันตะปาปาซ้อนมักเกิดจากความขัดแย้งระหว่างผู้ปกครองฝ่ายอาณาจักรกับฝ่ายคริสตจักรในขณะนั้น โดยเฉพาะกับจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ ทั้งนี้ผู้ปกครองในหลายสมัยพยายามจะเข้ามาแทรกแซงศาสนจักร ส่วนศาสนจักรเองนั้น ตามประวัติศาสตร์ก็ปรากฏว่ามีการพยายามแทรกแซงทางโลกเช่นเดียวกัน เช่นการสนับสนุน antiking ในประเทศเยอรมนีสมัยก่อน

นอกจากความขัดแย้งกับทางโลกแล้ว ความสับสนและไม่ลงรอยภายในศาสนจักรเอง ก็ทำให้มีผู้อ้างตนเป็นพระสันตะปาปาขึ้นในระหว่างการเลือกพระสันตะปาปาเช่นเดียวกัน กล่าวได้อีกอย่างก็คือ พระสันตะปาปาที่ถูกต้องนั้นก็มีโอกาสเป็นปรปักษ์พระสันตะปาปาได้เช่นเดียวกัน ถ้าการณ์กลับว่าพระสันตะปาปาเท็จได้รับเลือกเป็นพระสันตะปาปาที่ถูกต้อง

ความไม่ลงรอยกันในการเลือกพระสันตะปาปาในศาสนจักรโรมันคาทอลิกนั้น ภายหลังนำไปสู่การปฏิรูปศาสนาฝ่ายโปรเตสแตนต์ในที่สุด

รายนามพระสันตะปาปาซ้อนมาจากมุมมองของนิกายโรมันคาทอลิก ผู้อ้างตนเป็นพระสันตะปาปาบางพระองค์อาจจะถือเป็นพระสันตะปาปาที่ถูกต้องในมุมมองของนิกายอื่น

พระสันตะปาปาพระองค์สุดท้าย

มีการพยากรณ์กันว่า พระสันตะปาปาองค์สุดท้ายจะใช้พระนามว่า "เปโตร" (สมเด็จพระสันตะปาปาเปโตรที่ 2)

หมายเหตุ

^ก ฝ่ายคาทอลิกเรียก "พระสังฆราชแห่งพระศาสนจักรกรุงโรม"

บรรณานุกรม

• Barry, Rev. Msgr. John F. (2002). One Faith, One Lord: A Study of Basic Catholic Belief. New York: William H. Sadlier. ISBN 978-0-8215-2207-3.
• Bokenkotter, Thomas (2004). A Concise History of the Catholic Church. New York: Doubleday. ISBN 978-0-385-50584-0.
• Chadwick, Henry (1990). "The Early Christian Community". ใน John McManners (บ.ก.). The Oxford Illustrated History of Christianity. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-822928-5.
• Duffy, Eamon (1997). Saints and Sinners, a History of the Popes. Yale University Press. ISBN 978-0-300-07332-4.
• Durant, William James (1950). The Story of Civilization. Vol. IV. The Age of Faith: A History of Medieval Civilization – Christian, Islamic, and Judaic – from Constantine to Dante, A.D. 325–1300. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-01200-7.
• Durant, William James (1957). The Story of Civilization. Vol. VI. The Reformation. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-61050-0.
• Franzen, August; Dolan, John (1969). A History of the Church. Herder and Herder.
• Granfield, Patrick (1987). The Limits of the Papacy: Authority and Autonomy in the Church. New York: Crossroad. ISBN 978-0-8245-0839-5.
• Grisar, Hartmann (1912). History of Rome and the Popes in the Middle Ages. London: Kegan Paul, Trench, Trübner. OCLC 11025456.
• John Paul II, Pope (22 February 1996). "Universi Dominici Gregis". Vatican Publishing House. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 8 April 2012. สืบค้นเมื่อ 15 March 2020.
• Kelly, J. N. (1986). Oxford Dictionary of the Popes. Prentice Hall. ISBN 978-0-19-190935-1.
• Kerr, William Shaw (1950). A Handbook on the Papacy. London: Marshall, Morgan & Scott. OCLC 51018118.
• Küng, Hans (2003). The Catholic Church: A Short History. Random House. ISBN 978-0-8129-6762-3.
• Loomis, Louise Ropes (2006) [1916]. The Book of the Popes (Liber Pontificalis): To the Pontificate of Gregory I. Merchantville, New Jersey: Evolution Publishing. ISBN 978-1-889758-86-2.
• Noble, Thomas; Strauss, Barry (2005). Western Civilization. Houghton Mifflin. ISBN 978-0-618-43277-6.
• Orlandis, José (1993). A Short History of the Catholic Church. Scepter. ISBN 978-1-85182-125-9.
• Pastor, Ludwig von (1891–1930). The History of the Popes, from the Close of the Middle Ages: Drawn from the Secret Archives of the Vatican and Other Original Sources. London: J. Hodges. OCLC 270566224.
• Walsh, James Joseph (1908). The Popes and Science: The History of the Papal Relations to Science During the Middle Ages and Down to Our Own Time. New York: Fordham University Press. OCLC 08015255. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 25 January 2022. สืบค้นเมื่อ 15 August 2015.

อ่านเพิ่ม

• Brusher, Joseph H. Popes Through The Ages. Princeton: D. Van Nostland Company, Inc., 1959.
• Chamberlin, E.R. The Bad Popes. 1969. Reprint: Barnes and Noble, 1993. ISBN 978-0-88029-116-3.
• Dollison, John Pope-pourri. New York: Simon & Schuster, 1994. ISBN 978-0-671-88615-8.
• Kelly, J.N.D. The Oxford Dictionary of Popes. Oxford: University Press, 1986. ISBN 0-19-213964-9.
• Maxwell-Stuart, P.G. Chronicle of the Popes: The Reign-by-Reign Record of the Papacy from St. Peter to the Present; with 308 Illustrations, 105 in Color. London: Thames and Hudson, 1997. ISBN 0-500-01798-0.
• Norwich, John Julius. The Popes: a History. Chatto, 2011.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Catholic Encyclopedia entry
• Pope Endurance League - Sortable list of Popes
• Data Base of more than 23,000 documents of the Popes in latin and modern languages
• The Holy See - The Holy Father—website for the past and present Holy Fathers (since Pope Leo XIII)
• "papacy." Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online
• Origins of Peter as Pope เก็บถาวร 2011-09-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• The Authority of the Pope: Part I เก็บถาวร 2011-09-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• The Authority of the Pope: Part II เก็บถาวร 2011-09-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน