ดาวเทียม

ดาวเทียม (อังกฤษ: satellite) คือ สิ่งประดิษฐ์ที่มนุษย์คิดค้นขึ้น เป็นสิ่งที่สามารถโคจรรอบโลกโดยอาศัยแรงดึงดูดของโลก ส่งผลให้สามารถโคจรรอบโลกได้ในลักษณะเดียวกันกับที่ดวงจันทร์โคจรรอบโลก และโลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ วัตถุประสงค์ของสิ่งประดิษฐ์นี้เพื่อใช้ ทางการทหาร การสื่อสาร การรายงานสภาพอากาศ การวิจัยทางวิทยาศาสตร์เช่นการสำรวจทางธรณีวิทยาสังเกตการณ์สภาพของอวกาศ โลก ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดาวอื่น ๆ รวมถึงการสังเกตวัตถุ และดวงดาว กาแล็กซี ต่าง ๆ^[1]^[2]

ประวัติ

ดาวเทียมได้ถูกส่งขึ้นไปโคจรรอบโลกครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2500 ดาวเทียมดังกล่าวมีชื่อว่า "สปุตนิก (Sputnik)" โดยรัสเซียเป็นผู้ส่งขึ้นไปโคจร สปุตนิกทำหน้าที่ตรวจสอบการแผ่รังสีของชั้นบรรยากาศชั้นไอโอโนสเฟีย ในปี พ.ศ. 2501 สหรัฐได้ส่งดาวเทียมขึ้นไปโคจรบ้างมีชื่อว่า "Explorer" ทำให้รัสเซียและสหรัฐเป็น 2 ประเทศผู้นำทางด้านการสำรวจทางอวกาศ และการแข่งขันกันระหว่างทั้งคู่ได้เริ่มขึ้นในเวลาต่อมา

ส่วนประกอบดาวเทียม

ดาวเทียมเป็นเครื่องมือทางอิเล็กทรอนิกส์ที่ซับซ้อน มีส่วนประกอบหลาย ๆ อย่างประกอบเข้าด้วยกันและสามารถทำงานได้โดยอัตโนมัติ สามารถโคจรรอบโลกด้วยความเร็วที่สูงพอที่จะหนีจากแรงดึงดูดของโลกได้ การสร้างดาวเทียมนั้นมีความพยายามออกแบบให้ชิ้นส่วนต่าง ๆ ทำงานได้อย่างประสิทธิภาพมากที่สุด และราคาไม่แพงมาก ดาวเทียมประกอบด้วยส่วนประกอบเป็นจำนวนมาก แต่ละส่วนจะมีระบบควบคุมการทำงานแยกย่อยกันไป และมีอุปกรณ์เพื่อควบคุมให้ระบบต่าง ๆ ทำงานร่วมกัน โดยองค์ประกอบส่วนใหญ่ของดาวเทียมประกอบด้วยส่วนต่าง ๆ ดังนี้

โครงสร้างดาวเทียม เป็นส่วนประกอบที่สำคัญมาก โครงจะมีน้ำหนักประมาณ 15 - 25% ของน้ำหนักรวม ดังนั้น จึงจำเป็นต้องเลือกวัสดุที่มีน้ำหนักเบา และต้องไม่เกิดการสั่นมากเกินที่กำหนด หากได้รับสัญญาณที่มีความถี่ หรือความสูงของคลื่นมาก ๆ (amptitude)
ระบบเครื่องยนต์ ซึ่งเรียกว่า "aerospike" อาศัยหลักการทำงานคล้ายกับเครื่องอัดอากาศ และปล่อยออกทางปลายท่อ ซึ่งระบบดังกล่าวจะทำงานได้ดีในสภาพสุญญากาศ ซึ่งต้องพิจารณาถึงน้ำหนักบรรทุกของดาวเทียมด้วย
ระบบพลังงาน ทำหน้าที่ผลิตพลังงาน และกักเก็บไว้เพื่อแจกจ่ายไปยังระบบไฟฟ้าของดาวเทียม โดยมีแผงรับพลังงานแสงอาทิตย์ (Solar Cell) ไว้รับพลังงานจากแสงอาทิตย์เพื่อเปลี่ยนเป็นพลังงานไฟฟ้า ให้ดาวเทียม แต่ในบางกรณีอาจใช้พลังงานนิวเคลียร์แทน
ระบบควบคุมและบังคับ ประกอบด้วย คอมพิวเตอร์ที่เก็บรวมรวมข้อมูล และประมวลผลคำสั่งต่าง ๆ ที่ได้รับจากส่วนควบคุมบนโลก โดยมีอุปกรณ์รับส่งสัญญาณ (Radar System) เพื่อใช้ในการติดต่อสื่อสาร
ระบบสื่อสารและนำทาง มีอุปกรณ์ตรวจจับความร้อน ซึ่งจะทำงาน โดยแผงวงจรควบคุมอัตโนมัติ
อุปกรณ์ควบคุมระดับความสูง เพื่อรักษาระดับความสูงให้สัมพันธ์กันระหว่างพื้นโลก และดวงอาทิตย์ หรือเพื่อรักษาระดับให้ดาวเทียมสามารถโคจรอยู่ได้
เครื่องมือบอกตำแหน่ง เพื่อกำหนดการเคลื่อนที่ นอกจากนี้ยังมีส่วนย่อย ๆ อีกบางส่วนที่จะทำงานหลังจาก ได้รับการกระตุ้นบางอย่าง เช่น ทำงานเมื่อได้รับสัญญาณ สะท้อนจากวัตถุบางชนิด หรือทำงานเมื่อได้รับลำแสงรังสี ฯลฯ

ชิ้นส่วนต่าง ๆ ของดาวเทียมได้ถูกทดสอบอย่างละเอียด ส่วนประกอบต่าง ๆ ถูกออกแบบสร้าง และทดสอบใช้งานอย่างอิสระ ส่วนต่าง ๆ ได้ถูกนำมาประกอบเข้าด้วยกัน และทดสอบอย่างละเอียดครั้งภายใต้สภาวะที่เสมือนอยู่ในอวกาศก่อนที่มัน จะถูกปล่อยขึ้นไปในวงโคจร ดาวเทียมจำนวนไม่น้อยที่ต้องนำมาปรับปรุงอีกเล็กน้อย ก่อนที่พวกมันจะสามารถทำงานได้ เพราะว่าหากปล่อยดาวเทียมขึ้นสู่วงโคจรแล้ว เราจะไม่สามารถปรับปรุงอะไรได้ และดาวเทียมต้องทำงานอีกเป็นระยะเวลานาน ดาวเทียมส่วนมากจะถูกนำขึ้นไปพร้อมกันกับจรวด ซึ่งตัวจรวดจะตกลงสู่มหาสมุทรหลังจากที่เชื้อเพลิงหมด

วงโคจรของดาวเทียม

วงโคจรดาวเทียม (Satellite Orbit) เมื่อแบ่งตามระยะความสูง (Altitude) จากพื้นโลกแบ่งเป็น 3 ระยะคือ

วงโคจรต่ำของโลก (Low Earth Orbit "LEO")

คือระยะสูงจากพื้นโลกไม่เกิน 2,000 กม. ใช้ในการสังเกตการณ์ สำรวจสภาวะแวดล้อม, ถ่ายภาพ ไม่สามารถใช้งานครอบคลุมบริเวณใดบริเวณหนึ่งได้ตลอดเวลา เพราะมีความเร็วในการเคลื่อนที่สูง แต่จะสามารถบันทึกภาพคลุมพื้นที่ตามเส้นทางวงโคจรที่ผ่านไป ตามที่สถานีภาคพื้นดินจะกำหนดเส้นทางโคจรอยู่ในแนวขั้วโลก (Polar Orbit) ดาวเทียมวงโคจรระยะต่ำขนาดใหญ่บางดวงสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าในเวลาค่ำ หรือก่อนสว่าง เพราะดาวเทียมจะสว่างเป็นจุดเล็ก ๆ เคลื่อนที่ผ่านในแนวนอนอย่างรวดเร็ว

วงโคจรระยะปานกลาง (Medium Earth Orbit "MEO")

อยู่ที่ระยะความสูงตั้งแต่ 5000-15,000 กม. ขึ้นไป ส่วนใหญ่ใช้ในด้านอุตุนิยมวิทยา และสามารถใช้ในการติดต่อสื่อสารเฉพาะพื้นที่ได้ แต่หากจะติดต่อให้ครอบคลุมทั่วโลกจะต้องใช้ดาวเทียมหลายดวงในการส่งผ่าน...

วงโคจรประจำที่ (Geosynchronous Earth Orbit "GEO")

เป็นดาวเทียมเพื่อการสื่อสารเป็นส่วนใหญ่ อยู่สูงจากพื้นโลก 35,786 กม. เส้นทางโคจรอยู่ในแนวเส้นศูนย์สูตร (Equatorial Orbit) ดาวเทียมจะหมุนรอบโลกด้วยความเร็วเชิงมุมเท่ากับโลกหมุนรอบตัวเองทำให้ดูเหมือนลอยนิ่งอยู่เหนือ จุดจุดหนึ่งบนโลกตลอดเวลา (เรียกทั่ว ๆ ไปว่า "ดาวเทียมค้างฟ้า")

ดาวเทียมจะอยู่กับที่เมื่อเทียบกับโลกมีวงโคจรอยู่ในระนาบเดียวกันกับเส้นศูนย์สูตร อยู่สูงจากพื้นโลกประมาณ 35,768 กม. วงโคจรพิเศษนี้เรียกว่า “วงโคจรค้างฟ้า” หรือ “วงโคจรคลาร์ก” (Clarke Belt) เพื่อเป็นเกียรติแก่นาย อาร์เทอร์ ซี. คลาร์ก ผู้นำเสนอแนวคิดเกี่ยวกับวงโคจรนี้ เมื่อ เดือนตุลาคม ค.ศ. 1945

วงโคจรคลาร์ก เป็นวงโคจรในระนาบเส้นศูนย์สูตร (EQUATOR) ที่มีความสูงเป็นระยะที่ทำให้ดาวเทียมที่เคลื่อนที่ด้วยความเร็วเชิงมุมเท่ากันกับการหมุนของโลก แล้วทำให้เกิดแรงเหวี่ยงหนีศูนย์กลางมีค่าพอดีกับค่าแรงดึงดูดของโลกพอดีเป็นผลให้ดาวเทียมดูเหมือนคงอยู่กับที่ ณ ระดับความสูงนี้ ดาวเทียมค้างฟ้าส่วนใหญ่ใช้ในการสื่อสารระหว่างประเทศและภายในประเทศ เช่น ดาวเทียมอนุกรม อินเทลแซต ฯลฯ

ประเภทของดาวเทียม

ดาวเทียมสื่อสาร เป็นดาวเทียมที่มีจุดประสงค์เพื่อการศึกษาและทางการโทรคมนาคม จะถูกส่งไปในช่วงของอวกาศเข้าสู่วงโคจรโดยมีความห่างจากพื้นโลกประมาณ 35.786. กิโลเมตร
ดาวเทียมสำรวจ เป็นการใช้ดาวเทียมสำรวจทรัพยากรและสภาพแวดล้อมของโลก เป็นการผสมผสานระหว่างเทคโนโลยีการถ่ายภาพ และโทรคมนาคม โดยการทำงานของดาวเทียมสำรวจทรัพยากรจะใช้หลักการ สำรวจข้อมูลจากระยะไกล
ดาวเทียมพยากรณ์อากาศ เป็นดาวเทียมวงโคจรต่ำทีมีวงโคจรแบบใกล้ขั้วโลก ที่ระยะสูงประมาณ 800 กิโลเมตร จึงไม่มีรายละเอียดสูงเท่าภาพถ่ายที่ได้จากดาวเทียมทำแผนที่
ดาวเทียมทางการทหาร คือดาวเทียมที่แต่ละประเทศมีไว้เพื่อสอดแนมศัตรูหรือข้าศึก
ดาวเทียมด้านวิทยาศาสตร์
ดาวเทียมทำแผนที่ เป็นดาวเทียมที่มีวงโคจรต่ำ (LEO) ที่ระดับความสูงไม่เกิน 800 กิโลเมตร เพื่อให้ได้ภาพที่มีรายละเอียดสูง
ดาวเทียมเพื่อการนำร่อง เป็นระบบบอกตำแหน่งพิกัดภูมิศาสตร์พื้นโลก ซึ่งประกอบด้วยเครือข่าวดาวเทียมจำนวน 32 ดวง
ดาวเทียมโทรคมนาคม
ดาวเทียมภารกิจพิเศษ

การทำงานของดาวเทียม

ดาวเทียมจะถูกส่งขึ้นไปลอยอยู่ในตำแหน่ง วงโคจรค้างฟ้า ซึ่งมีระยะห่างจากพื้นโลกประมาณ 36000 - 38000 กิโลเมตร และโคจรตามการหมุนของโลก เมื่อเมื่อเปรียบเทียบกับพื้นโลกจะเสมือนว่าดาวเทียมลอยนิ่งอยู่บนท้องฟ้า และดาวเทียมจะมีระบบเชื้อเพลิงเพื่อควบคุมตำแหน่งให้อยู่ในตำแหน่งองศาที่ได้สัปทานเอาไว้ กับหน่วยงานที่ดูแลเรื่องตำแหน่งวงโคจรของดาวเทียมคือ IFRB (International Frequency Registration Board) ดาวเทียมที่ลอยอยู่บนท้องฟ้า จะทำหน้าที่เหมือนสถานีทวนสัญญาณ คือจะรับสัญญาณที่ยิงขึ้นมาจากสถานีภาคพื้นดิน เรียกสัญญาณนี้ว่าสัญญาณขาขึ้นหรือ (Uplink) รับและขยายสัญญาณพร้อมทั้งแปลงสัญญาณให้มีความถี่ต่ำลงเพื่อป้องกันการรบกวนกันระหว่างสัญญาณขาขึ้นและส่งลงมา โดยมีจานสายอากาศทำหน้าที่รับและส่งสัญญาณ ส่วนสัญญาณในขาลงเรียกว่า (Downlink)^[3]

วงโคจรของดาวเทียม(Satellite orbit) ดาวเทียมเคลื่อนทีเป็นวงรอบโลก เรียกว่า"วงโคจร"สามารถแบ่งได้ 2 ประเภทดังนี้ 1. วงโคจรแบบสัมพันธ์กับดวงอาทิตย์ (Sun-synchronous orbit) เป็นวงโคจรในแนวเหนือ-ใต้และผ่านแนวละติจูดหนึ่งๆที่เวลาท้องถิ่นเดียวกันซึ้งส่วนใหญ่เป็นวงโคจรสำหรับดาวเทียมสำรวจทรัพยากร โดยแบ่งเป็น 2 ประเภท

วงโคจรผ่านขั้วโลก (Polar orbit)
วงโคจรเอียง (Inclined orbit)

2. วงโคจรระนาบศูนย์กลาง (Equtorial orbit) เป็นวงโคจรในแนวระนาบ มีลักษณะการโคจรเป็นรูปวงกลม โคจรในแนวระนาบกับเส้นผ่านศูนย์สูต

ประเทศที่ยิงดาวเทียม

รายชื่อการดาวเทียมดวงแรกที่ยิงโดยแต่ละประเทศ
อันดับ	ประเทศ	วันที่ปล่อย	ดาวเทียม	จรวด	จุดปล่อย
1	สหภาพโซเวียต	4 ตุลาคม 1957	ดาวเทียมสปุตนิก 1	Sputnik-PS	บัยโกเงอร์, สหภาพโซเวียต (คาซัคสถานปัจจุบัน)
2	สหรัฐอเมริกา	1 กุมภาพันธ์ 1958	ดาวเทียมเอ็กซ์พลอเรอ 1	Juno I	แหลมคานาเวอรัล, สหรัฐ
3	ฝรั่งเศส	26 พฤศจิกายน 1965	Astérix 1	Diamant A	CIEES/Hammaguir, แอลจีเรีย
4	ญี่ปุ่น	11 กุมภาพันธ์ 1970	ดาวเทียมโอซุมิ	Lambda-4S	อุชิโนอุระ, ญี่ปุ่น
5	จีน	24 เมษายน 1970	ดาวเทียมตงฟังหง 1	Long March 1	จิ่วเฉฺวียน, จีน
6	สหราชอาณาจักร	28 ตุลาคม 1971	Prospero	Black Arrow	วูเมอรา, ออสเตรเลีย
-	องค์การอวกาศยุโรป	24 ธันวาคม 1979	แคท-1	Ariane 1	คูรู, เฟรนช์เกียนา
7	อินเดีย	18 กรกฎาคม 1980	ดาวเทียมโรหิณี 1	SLV	ศรีหริโคตา, อินเดีย
8	อิสราเอล	19 กันยายน 1988	ดาวเทียมโอเฟก 1	Shavit	พัลมาชิม, อิสราเอล
9	รัสเซีย	21 มกราคม 1992	ดาวเทียมคอสมอส 2175	Soyuz-U	เพลเชสค, รัสเซีย
10	ยูเครน	13 กรกฎาคม 1992	Strela	Tsyklon-3	เพลเชสค, รัสเซีย
11	อิหร่าน	2 กุมภาพันธ์ 2009	ดาวเทียมโอมิด	Safir-1A	เซมนาน, อิหร่าน
12	เกาหลีเหนือ	12 ธันวาคม 2012	ดาวเทียมกวางเมียงซอง-3 เวอร์ชันที่ 2	Unha-3	โซแฮ, เกาหลีเหนือ
13	เกาหลีใต้	30 มกราคม 2013	Naro-1	STSAT-2C	นาโร, เกาหลีใต้
14	นิวซีแลนด์	12 พฤศจิกายน 2018	CubeSat	Electron	Mahia Peninsula, นิวซีแลนด์

ดาวเทียมดวงแรกของแต่ละประเทศ

ประเทศ	ปีที่ปล่อย	ดาวเทียมดวงแรก
สหภาพโซเวียต ( รัสเซีย)	1957 (1992)	ดาวเทียมสปุตนิก 1 (ดาวเทียมคอสมอส 2175)
สหรัฐอเมริกา	1958	ดาวเทียมเอ็กซ์พลอเรอ 1
สหราชอาณาจักร	1962	Ariel 1
แคนาดา	1962	Alouette 1
อิตาลี	1964	San Marco 1
ฝรั่งเศส	1965	Astérix 1
ออสเตรเลีย	1967	WRESAT
เยอรมนี	1969	Azur
ญี่ปุ่น	1970	ดาวเทียมโอซุมิ
จีน	1970	ดาวเทียมตงฟังหง 1
เนเธอร์แลนด์	1974	ANS
สเปน	1974	Intasat
อินเดีย	1975	Aryabhata
อินโดนีเซีย	1976	Palapa A1
เชโกสโลวาเกีย	1978	Magion 1
บัลแกเรีย	1981	Intercosmos Bulgaria 1300
ซาอุดีอาระเบีย	1985	Arabsat-1A
บราซิล	1985	Brasilsat A1
เม็กซิโก	1985	Morelos 1
สวีเดน	1986	Viking
อิสราเอล	1988	ดาวเทียมโอเฟก 1
ลักเซมเบิร์ก	1988	Astra 1A
อาร์เจนตินา	1990	Lusat
ฮ่องกง	1990	AsiaSat 1
ปากีสถาน	1990	Badr-1
เกาหลีใต้	1992	Kitsat A
โปรตุเกส	1993	PoSAT-1
ไทย	1993	ไทยคม 1
ตุรกี	1994	Turksat 1B
เช็กเกีย	1995	Magion 4
ยูเครน	1995	Sich-1
มาเลเซีย	1996	MEASAT
นอร์เวย์	1997	Thor 2
ฟิลิปปินส์	1997	Mabuhay 1
อียิปต์	1998	Nilesat 101
ชิลี	1998	FASat-Bravo
สิงคโปร์	1998	ST-1
ไต้หวัน	1999	ROCSAT-1
เดนมาร์ก	1999	Ørsted
แอฟริกาใต้	1999	SUNSAT
สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์	2000	Thuraya 1
โมร็อกโก	2001	Maroc-Tubsat
เบลเยียม	2001	PROBA-1
ตองงา^[4]	2002	Esiafi 1 (former Comstar D4)
แอลจีเรีย	2002	Alsat 1
กรีซ	2003	Hellas Sat 2
ไซปรัส	2003	Hellas Sat 2
ไนจีเรีย	2003	Nigeriasat 1
อิหร่าน	2005	Sina-1
คาซัคสถาน	2006	KazSat 1
โคลอมเบีย	2007	Libertad 1
มอริเชียส	2007	Rascom-QAF 1
เวียดนาม	2008	Vinasat-1
เวเนซุเอลา	2008	Venesat-1
สวิตเซอร์แลนด์	2009	SwissCube-1
ไอล์ออฟแมน	2011	ViaSat-1
โปแลนด์	2012	PW-Sat-1
ฮังการี	2012	MaSat-1
โรมาเนีย	2012	Goliat
เบลารุส	2012	BelKA-2
เกาหลีเหนือ	2012	ดาวเทียมกวางเมียงซอง-3 เวอร์ชันที่ 2
อาเซอร์ไบจาน	2013	Azerspace
ออสเตรีย	2013	TUGSAT-1
เบอร์มิวดา^[5]	2013	Bermudasat 1 (former EchoStar VI)
เอกวาดอร์	2013	NEE-01 Pegaso
เอสโตเนีย	2013	ESTCube-1
เจอร์ซีย์	2013	O3b-1
กาตาร์	2013	Es'hailSat1
เปรู	2013	PUCPSAT-1
โบลิเวีย	2013	TKSat-1
ลิทัวเนีย	2014	LituanicaSAT-1 และ LitSat-1
อุรุกวัย	2014	Antelsat
อิรัก	2014	Tigrisat
เติร์กเมนิสถาน	2015	TurkmenAlem52E/MonacoSAT
ลาว	2015	Lao Sat-1^[6]
ฟินแลนด์	2017	Aalto-2
บังกลาเทศ	2017	BRAC Onnesha และ Bangabandhu-1
กานา	2017	GhanaSat-1^[7]
มองโกเลีย	2017	Mazaalai
ลัตเวีย	2017	Venta-1
สโลวาเกีย	2017	skCUBE
Asgardia	2017	Asgardia-1
แองโกลา	2017	AngoSat 1
นิวซีแลนด์	2018	Humanity Star
คอสตาริกา	2018	Proyecto Irazú
เคนยา	2018	1KUNS-PF
ภูฏาน	2018	CubeSat Bhutan-1^[8]
จอร์แดน	2018	JY1-SAT
เนปาล	2019	NepaliSat-1
ศรีลังกา	2019	Raavana 1
รวันดา	2019	RWASAT-1
ซูดาน	2019	Sudan Remote Sensing Satellite 1 (SRSS-1)
เอธิโอเปีย	2019	Ethiopian Remote Sensing Satellite 1 (ETRSS-1)
กัวเตมาลา	2020	Quetzal-1
สโลวีเนีย	2020	TRISAT, NEMO-HD
โมนาโก	2020	OSM-1 Cicero
ปารากวัย	2021	GuaraniSat-1
พม่า	2021	Myanmar Satellite-1
มอลโดวา	2021	TUMnanoSAT
ตูนิเซีย	2021	Challenge-1
คูเวต	2021	QMR-KWT
บาห์เรน	2021	Light-1
อาร์มีเนีย	2022	ARMSAT_1
มอลโดวา	2022	TUMnanoSAT
ยูกันดา	2022	PearlAfricaSat-1
ซิมบับเว	2022	ZIMSAT-1
แอลเบเนีย	2023	Albania 1, 2
นครรัฐวาติกัน	2023	SpeiSat

การทำลายดาวเทียม

ประเทศที่ยิงขีปนาวุธทำลายดาวเทียมได้สำเร็จ คือ สหรัฐ (ค.ศ. 1959), รัสเซีย (ค.ศ. 1964 โดยอดีตสหภาพโซเวียต), จีน (ค.ศ. 2007), อินเดีย (ค.ศ. 2019)^{[ต้องการอ้างอิง]}

อ้างอิง

↑ Wragg, David W. (1973). A Dictionary of Aviation (first ed.). Osprey. p. 234. ISBN 9780850451634.
↑ http://53010512079g19.blogspot.com/2012/01/blog-post_5930.html
↑ "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-04-05. สืบค้นเมื่อ 2014-10-16.
↑ Esiafi 1 (former private American Comstar D4) satellite was transferred to Tonga being at orbit after launch in 1981
↑ Bermudasat 1 (former private American EchoStar VI) satellite was transferred to Bermuda being at orbit after launch in 2000
↑ http://www.komchadluek.net/detail/20151119/217151.html
↑ "Ghana launches its first satellite into space". BBC News (ภาษาอังกฤษ). BBC. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 8 July 2017. สืบค้นเมื่อ 8 July 2017.
↑ http://www.bbs.bt/news/?p=98870

http://www.lesa.biz/space-technology/satellite/types-of-satellites เก็บถาวร 2017-05-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

แหล่งข้อมูลอื่น

[1] Wragg, David W. (1973). A Dictionary of Aviation (first ed.). Osprey. p. 234. ISBN 9780850451634.

[2] ttp://53010512079g19.blogspot.com/2012/01/blog-post_5930.html

[3] "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-04-05. สืบค้นเมื่อ 2014-10-16.

[4] Esiafi 1 (former private American Comstar D4) satellite was transferred to Tonga being at orbit after launch in 1981

[5] Bermudasat 1 (former private American EchoStar VI) satellite was transferred to Bermuda being at orbit after launch in 2000

[6] ttp://www.komchadluek.net/detail/20151119/217151.html

[Ghana-7] "Ghana launches its first satellite into space". BBC News (ภาษาอังกฤษ). BBC. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 8 July 2017. สืบค้นเมื่อ 8 July 2017.

[8] ttp://www.bbs.bt/news/?p=98870

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]