ดาราจักรแคระ

ภาพดาราจักร Sextans A ในกลุ่มท้องถิ่น ซึ่งรวมถึงดาราจักรขนาดใหญ่ที่มีมวลมากคือแอนดรอเมดาและทางช้างเผือก ดาราจักรแห่งนี้อยู่ห่างออกไปราง 4 ล้านปีแสง ฉากหลังสีเหลืองสว่างคือทางช้างเผือก

ดาราจักรแคระ (อังกฤษ: Dwarf Galaxy) คือดาราจักรขนาดเล็กที่มีดาวฤกษ์อยู่เพียงไม่กี่พันล้านดวง ซึ่งนับว่าเป็นจำนวนน้อยหากเทียบกับกาแล็กซีทางช้างเผือกของเราที่มีดาวฤกษ์อยู่ราว 2-4 แสนล้านดวง ในบางครั้งเมฆแมเจลแลนใหญ่ซึ่งมีดาวฤกษ์อยู่ราว 3 หมื่นล้านดวง ก็ถูกนับว่าเป็นดาราจักรแคระด้วย ในกลุ่มท้องถิ่นของเรามีดาราจักรแคระอยู่หลายแห่ง ซึ่งมักโคจรไปรอบๆ ดาราจักรที่ใหญ่กว่า เช่น ทางช้างเผือก ดาราจักรแอนดรอเมดา และดาราจักรไทรแองกูลัม รายงานการวิจัยเมื่อไม่นานมานี้ แสดงให้ทราบว่าดาราจักรแคระเหล่านี้อาจเกิดขึ้นจากแรงไทดัลในระหว่างวิวัฒนาการช่วงแรกๆ ของทางช้างเผือกกับดาราจักรแอนดรอเมดา ดาราจักรแคระที่ได้รับผลกระทบจากแรงไทดัลทำให้ดาราจักรแตกตัวและเกิดปฏิกิริยาแรงโน้มถ่วงระหว่างกัน สายธารของสสารในดาราจักรถูกดึงออกจากดาราจักรต้นกำเนิดของมัน รวมถึงกลดของสสารมืดที่อยู่รอบๆ

ดาราจักรทางช้างเผือกมีดาราจักรแคระโคจรอยู่รอบๆ จำนวน 14 ดาราจักร จากการค้นพบเมื่อเร็วๆ นี้ทำให้นักดาราศาสตร์เชื่อว่า กระจุกดาวทรงกลมที่ใหญ่ที่สุดในทางช้างเผือก คือ โอเมกาคนครึ่งม้า ที่จริงเป็นแกนกลางของดาราจักรแคระแห่งหนึ่งที่มีหลุมดำอยู่ที่ใจกลาง (ดูรายละเอียดเพิ่มที่ ทางช้างเผือก)

ดาราจักรแคระสามารถมีรูปร่างได้หลายแบบ ได้แก่

• ดาราจักรชนิดรี : ดาราจักรแคระชนิดรี ใช้ชื่อรหัสว่า dE ส่วนดาราจักรแคระทรงไข่ใช้รหัสว่า dSph
• ดาราจักรไร้รูปร่าง : ดาราจักรแคระแบบไร้รูปร่างใช้รหัสว่า dI
• ดาราจักรชนิดก้นหอย : ดูที่ ดาราจักรแคระชนิดก้นหอย

นอกจากนี้ ยังมีชื่อเรียกล่าสุดที่ใช้เรียกดาราจักรที่เล็กกว่าและจางกว่าดาราจักรแคระ ว่า ดาราจักรฮอบบิท (Hobbit Galaxy)

แหล่งข้อมูลอื่น

• ดาราจักรบริวารของทางช้างเผือก เก็บถาวร 2014-02-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• บทความเกี่ยวกับ "ดาราจักรฮอบบิท" ใน SPACE.com
• Science article on "hobbit galaxies" เก็บถาวร 2009-03-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน