ชัย มุกตพันธุ์

ศาสตราจารย์ ชัย มุกตพันธุ์ (6 กรกฎาคม พ.ศ. 2460-25 พฤษภาคม พ.ศ. 2530) เป็นนักวิชาการชาวไทยซึ่งได้ชื่อว่าเป็นบิดาแห่งวิชาปฐพีกลศาสตร์แห่งประเทศไทย ในอดีตเป็นเลขาธิการราชบัณฑิตยสถาน อธิบดีกรมอาชีวศึกษา คณบดีคณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ผลงานสำคัญชิ้นหนึ่งคือ ร่วมเป็นผู้แทนของประเทศไทยในการก่อตั้ง บัณฑิตวิทยาลัยวิศวกรรมศาสตร์ ส.ป.อ. (องค์การสนธิสัญญาป้องกันภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้) ซึ่งปัจจุบันคือ สถาบันเทคโนโลยีแห่งเอเชีย

ศาสตราจารย์ ดร.ชัย มุกตพันธุ์ หรือ ศาสตราจารย์ ชัย มุกตพันธุ์ ยังเคยเป็นอาจารย์ผู้สอน นิสิต และนักศึกษา วิศวกรรม ทั้งปริญญาตรี โท และเอก มากกว่า 40 รุ่น ทั้งชาวไทยและชาวเอเชีย อื่น ๆ นับเป็นปูชนียบุคคลที่สำคัญของชาวไทย ซึ่งประสิทธิประสาทวิชาการ แก่วิศวกร เพื่อให้เป็นกำลังสำคัญในการพัฒนาประเทศชาติในปัจจุบัน

การศึกษา

• 2481: วิศวกรรมศาสตรบัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• 2489: วิศวกรรมศาสตรมหาบัณฑิต คนแรก ของคณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• 2491: ธรรมศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และการเมือง
• 2493-2496: M. Eng. มหาวิทยาลัยเยล และ D.Sc. มหาวิทยาลัยมิชิแกน
• 2511: วิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร

การทำงาน

ศ.ชัย มุกตพันธุ์ เริ่มรับราชการเป็นอาจารย์ตรี คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อปี พ.ศ. 2482 ได้รับการแต่งตั้งเป็นผู้ช่วยศาสตราจารย์ ในปี พ.ศ. 2502 และได้รับโปรดเกล้าแต่งตั้งเป็นรองศาสตราจารย์ ในปี พ.ศ. 2504 ต่อมาในปี พ.ศ. 2515 ได้รับการแต่งตั้งเป็นคณบดีคณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จากนั้นในปี พ.ศ. 2518 ได้รับการแต่งตั้งเป็นอธิบดีกรมอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ

ผลงาน

• ด้านวิชาการ ผลงานตีพิมพ์เผยแพร่ในวารสารทั้งภาษาไทยและภาษาต่างประเทศ มีมากกว่า 70 เรื่อง ที่สำคัญ ได้แก่
  • Steel Frames for Industrial Buildings ในหนังสือ Building in Atomic Age ของ M.I.T.
  • Bangkok Subsoils ในหนังสือ Proceedings of a Conference on Architecture and Structure Engineering in Relation of the Construction of Large Buildings, Bangkok
  • Engineering Properties of Bangkok Subsoil ในหนังสือ Prcoceeding of the South-east Asian Regional Conference on soil engineering. A.I.T.
  • คุณสมบัติของดินบาดาลบริเวณกรุงเทพฯ ในหนังสือวิศวกรรมสาร ฉบับพิเศษ ครบรอบ 25 ปี พ.ศ. 2511 ได้รับรางวัลยอดเยี่ยม จากวิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย
  • ปฐพีกลศาสตร์และวิศวกรรมฐานราก พ.ศ. 2526
  • การทรุดตัวของนครหลวง ในการสัมมนาเรื่อง ปัญหานครหลวง ที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• ด้านการออกแบบทางด้านวิศวกรรม อาคารทางศาสนา
  • การซ่อมแซมพระปรางค์วัดอรุณราชวราราม
  • ปรับปรุงพระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร
  • ออกแบบและควบคุมการก่อสร้างฐานรากมณฑปวัดหินหมากแป้ง จังหวัดหนองคาย
  • ออกแบบซ่อมแซมฐานรากพระเจดีย์วัดใหญ่ชัยมงคล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
  • ซ่อมแซมพระอุโบสถวัดเบญจมบพิตร
  • ควบคุมการก่อสร้างพระอุโบสถวัดตรีทศเทพ
• ด้านการออกแบบทางด้านวิศวกรรม อาคารสถานศึกษาและโรงพยาบาล
  • ตึกสรีรวิทยา คณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล
  • ตึกคณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • ตึกทดลองวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • ตึกทดลองวิศวกรรมไฟฟ้า คณะวิศวกรรมศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • ตึกออร์โทปิดิส์ คณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล
  • ควบคุมการก่อสร้างตึก “วชิรญาณวงศ์” โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
  • ควบคุมการก่อสร้างตึก “ภ.ป.ร.” โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
• หนังสือ
  • ปฐพีกลศาสตร์และวิศวกรรมฐานราก เขียนร่วมกับ กาซูโต นากาซาวา : โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว กรุงเทพฯ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2525 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2519 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2530 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2508 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)
• พ.ศ. 2521 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 3 (ภ.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2493 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 (ร.ร.ศ.9)
• พ.ศ. 2510 – เหรียญกาชาดสมนาคุณ ชั้นที่ 1 (เหรียญทอง)

เกียรติคุณที่ได้รับ

• 2509: นายกสโมสรอาจารย์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• 2510: วิศวกรรมศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• 2516: สมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ
• 2518: ผู้ตรวจการลูกเสือ สำนักงานคณะกรรมการลูกเสือแห่งชาติ
• 2519: ศาสตราจารย์อุปการคุณ วิชาวิศวกรรมโยธา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
• 2519: ราชบัณฑิต ประเภทวิทยาศาสตร์ประยุกต์
• 2523: เลขาธิการราชบัณฑิตยสถาน ติดต่อกัน 4 วาระ
• 2529: D.Sc.(กิตติมศักดิ์) สถาบันเทคโนโลยีแห่งเอเชีย และได้รับการยกย่องให้เป็น บิดาแห่งวิชาปฐพีกลศาสตร์แห่งประเทศไทย

แหล่งข้อมูลอื่น

• มณฑปแห่งวัดหินหมากเป้ง เก็บถาวร 2007-09-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน