ครอบจักรวาล (พืช)

ครอบจักรวาล
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Rosids
อันดับ:	Malvales
วงศ์:	Malvaceae
สกุล:	Abutilon
สปีชีส์:	A. hirtum
ชื่อทวินาม
	Abutilon hirtum; (Link) Sweet
ชื่อพ้อง
	รายการ Abutilon graveolens (Roxb. ex Hornem.) Wight & Arn. ; Abutilon graveolens var. hirtum (Lam.) Mast. ; Abutilon graveolens var. queenslandicum Domin ; Abutilon heterotrichum Hochst. ex Mattei ; Abutilon hirtum var. heterotrichum (Hochst. ex Mattei) Cufod ; Abutilon indicum var. hirtum (Lam.) Griseb. ; Abutilon indicum var. yuanmouense K.M.Feng ; Abutilon kotschyi Hochst. ex Webb ; Abutilon lugardii Hochr. & Schinz ; Napaea incurva Moench ; Sida graveolens Roxb. ex Hornem. ; Sida hirta Lam. ;

ครอบจักรวาล (ชื่อวิทยาศาสตร์: Abutilon hirtum) เป็นไม้พุ่มขนาดเล็กในวงศ์ชบา มีถิ่นกำเนิดและแพร่กระจายในในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อน มักใช้เป็นพืชสมุนไพร ถูกระบุุว่าเป็นวัชพืชต่างถิ่นรุกรานในหมู่เกาะเขตร้อนบางแห่ง ครอบจักรวาล มักสับสนกับ ครอบฟันสี (A. indicum) ที่อยู่ในสกุลเดียวกันและมีลักษณะใกล้เคียงกันมาก

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ครอบจักรวาล (A. hirtum) เป็นไม้ยืนต้นหรีือไม้พุ่มขนาดเล็ก สูงได้ถึง 2.5 เมตร ลำต้น ก้านใบ และก้านดอก มีความหนืดเหนียวและมีขนนุ่ม ขนยาว 2-5 มม.^[4]

ใบ รูปหัวใจ ค่อนข้างกลมปลายแหลม ยาว 5–7 ซม. ก้านใบยาวถึง 8 ซม. ขอบใบจักคล้ายซี่ฟันหยาบ ๆ (dentate) ด้านล่างมีขนมากกว่าด้านบน ^[5]

ดอก เดี่ยว ออกตามซอกใบ สามารถเติบโตกลายเป็นปลายยอดใบได้ รูปดอกค่อนข้างกลมหรือค่อนไปทางห้าเหลี่ยม ก้านดอกยาว 2-3.5 ซม. เป็นติ่งช่วงปลายก้าน กลีบเลี้ยงรูปไข่ ยาว 12-27 มม. กลีบดอก 5 กลีบ สีเหลืองหรือออกส้ม กลีบดอกหมุนเกลียวและทับซ้อนกันเล็กน้อยเมื่อบานเต็มที่กลีบยาว 18-20 มม. กลางดอก (โคนกลีบดอก) เป็นสีแดงเข้ม หรือ สีแดงม่วง ก้านเกสรยาว 7 มม. ก้านชูอับเรณูสั้น 4 มม. อับเรณูสีเหลืองมี 20-25 เส้น ^[6]^[7]

ผล ทรงกลมแป้นหัวตัด เป็นรูปเฟือง มีฟัน 20–22 ซีก ผลยาว 12-14 มม. เส้นผ่านศูนย์กลาง 1.5–2 ซม. แต่ละซีก (mericarp) ปลายค่อนข้างมน ในส่วนขอบบนของผลหักเป็นมุมฉากและอาจมีส่วนยื่นออกมาเล็กน้อย มีขนหนาแน่นรอบผล ยาว 1 มม. เมล็ดยาว 2.4-2.8 มม. เมื่อผลแห้งซีกของผลปริออกเห็นเมล็ดด้านในบรรจุ 3 เมล็ดในแต่ละซีก ^[6]^[7]

ครอบจักรวาล (A. hirtum ) มีลักษณะทางพฤกษศาสตร์คล้ายกับ ครอบฟันสี (A. indicum) แต่ครอบจักรวาลมีลักษณะเด่น คือ ขอบใบจักคล้ายซี่ฟันหยาบ ๆ ตลอดขอบใบ ก้านใบสั้นกว่า ก้านดอกยาวกว่า กลางดอก (โคนกลีบดอก) เป็นสีแดงเข้ม

อนุกรมวิธานและการตั้งชื่อ

ครอบจักรวาล (Abutilon hirtum) ได้รับการตั้งชื่อจากตัวอย่างที่มาจากประเทศอินเดียในปีพ. ศ. 2369 ชื่อ Abutilon มีต้นกำเนิดที่เป็นไปได้หลายทาง ได้แก่ กรีก เอเชียใต้ หรืออาหรับ ส่วนใหญ่เชื่อว่ามีที่มาจาก abu (บิดาของ) ในภาษาอาหรับ และ tula หรือ thula ในภาษาเปอร์เซีย (แปลว่า แมงลัก - mallow หรือ ชบา - Malva) ส่วน hirtum เป็นการอ้างอิงถึงเส้นขน ^[6]

ครอบจักรวาล หรือ ครอบจักรวาฬ จัดอยู่ในวงศ์ชบา Malvaceae ชื่ออื่น: Indian mallow, Florida Keys Indian mallow, Indian abutilon

การแพร่กระจายและถิ่นกำเนิด

พบในแอฟริกา เอเชียเขตร้อน และออสเตรเลีย เป็นวัชพืชที่ขึ้นได้ทั้งในป่าไม้ พุ่มไม้ ทุ่งหญ้าสะวันนา ทุ่งหญ้ารกทึบ ริมถนน ริมรั้ว มักอยู่ใกล้แหล่งน้ำและสถานที่ชุ่มชื้นอื่น ๆ ^[6] เติบโตได้ดีในดินเหนียวและดินที่เป็นด่าง ยังสามารถเติบโตได้ในที่ราบลุ่มไปจนถึงที่ระดับความสูงจากระดับน้ำทะเล 1,800 เมตร ^[4]

นิเวศวิทยา

ครอบจักรวาล (A. hirtum) ไม้พุ่มที่เป็นทั้งสมุนไพร และเป็นวัชพืชทั่วไปที่ได้รับการระบุว่าเป็นวัชพืชต่างถิ่นรุกรานใน คิวบา เฟรนช์โปลินีเซีย และนิวแคลิโดเนีย แต่ยังไม่ถือว่าเป็นภัยคุกคามในระดับสูง ครอบจักรวาลมีแนวโน้มว่าจะได้รับการแนะนำในบางประเทศเพื่อใช้เป็นยาแผนโบราณ เส้นใยเพื่ออุตสาหกรรม และเป็นไม้ประดับ ปัจจุบันไม่มีรายละเอียดเกี่ยวกับระดับการรุกรานหรือผลกระทบของสิ่งมีชีวิตที่เป็นทางการ ครอบจักรวาลเป็นวัชพืชทางการเกษตรที่ร้ายแรงในประเทศกานา ไทย ไนจีเรีย และซูดาน และเป็นวัชพืชทั่วไปในอินเดีย ^[6]

การใช้ประโยชน์

ครอบจักรวาล ใช้ในการแพทย์แผนโบราณเป็นยาขับปัสสาวะ รักษาอาการท้องร่วง กระเพาะปัสสาวะอักเสบ และรักษาบาดแผล สารสกัดจากใบของครอบจักรวาล แสดงฤทธิ์เป็นพิษต่อเซลล์มะเร็งเต้านมของมนุษย์ ^[6] ใช้เพื่อทำให้การคลอดบุตรง่ายขึ้นและเพื่อขับไล่รก ^[4]

ใบ ใช้บ่มหนองฝีให้แตกเร็ว ^[4] ^[5] ยังอาจใช้เป็นอาหารแพะ อูฐ ^[6]

ต้น ใช้บำรุงโลหิตและขับลม ^[5]

ราก ใช้แก้เป็นลม แก้ระดูขาวในสตรี ^[5]

เส้นใยเปลือกไม้ถูกรายงานว่าใช้สำหรับเสื้อผ้าและการทำเชือก ^[6]

อ้างอิง

↑ "Abutilon indicum". Pacific Island Ecosystems at Risk. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-04-26. สืบค้นเมื่อ 2008-06-18.
↑ อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ WCSP
↑ http://www.theplantlist.org/tpl/record/kew-2610681
↑ ^4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-05-02. สืบค้นเมื่อ 2020-11-04.
↑ ^5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 https://landgreenday.blogspot.com/2019/07/blog-post_18.html
↑ ^6.0 ^6.1 ^6.2 ^6.3 ^6.4 ^6.5 ^6.6 ^6.7 https://www.cabi.org/isc/datasheet/119788#tosummaryOfInvasiveness
↑ ^7.0 ^7.1 http://www.dnp.go.th/botany/Herbarium/Archives/PlantGeneraOfThailand/abutilon.html

[PIER-1] "Abutilon indicum". Pacific Island Ecosystems at Risk. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-04-26. สืบค้นเมื่อ 2008-06-18.

[WCSP-2] อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ WCSP

[3] ttp://www.theplantlist.org/tpl/record/kew-2610681

[:0-4] 4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-05-02. สืบค้นเมื่อ 2020-11-04.

[:1-5] 5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 https://landgreenday.blogspot.com/2019/07/blog-post_18.html

[:2-6] 6.0 ^6.1 ^6.2 ^6.3 ^6.4 ^6.5 ^6.6 ^6.7 https://www.cabi.org/isc/datasheet/119788#tosummaryOfInvasiveness

[:3-7] 7.0 ^7.1 http://www.dnp.go.th/botany/Herbarium/Archives/PlantGeneraOfThailand/abutilon.html

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]