นิโครธ

นิโครธ
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	พืช
ไม่ได้จัดลำดับ:	พืชดอก
ไม่ได้จัดลำดับ:	พืชใบเลี้ยงคู่แท้
ไม่ได้จัดลำดับ:	โรสิด
อันดับ:	กุหลาบ
วงศ์:	ขนุน
สกุล:	โพ
สปีชีส์:	F.  benghalensis
ชื่อทวินาม
Ficus benghalensis L.
ชื่อพ้อง
Ficus indica L.

นิโครธ (บาลี: นิโคฺรธ; ชื่อวิทยาศาสตร์: Ficus benghalensis) หรือ ไทรใบขนุน เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ในสกุลโพ

ถิ่นกำเนิด

มีถิ่นกำเนิดอยู่ในประเทศอินเดีย, ศรีลังกา และปากีสถาน และแพร่กระจายทั่วไปในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูงประมาณ 10-30 เมตร ลำต้นตรงเป็นพูพอน แตกกิ่งก้านแน่นทึบ เรือนยอดแผ่กว้าง มีรากอากาศห้อยลงมาตามกิ่งก้านและลำต้น ซึ่งรากอากาศนี้สามารถเจริญเติบโต เป็นลำต้นต่อไปได้ด้วย

ลักษณะ

ผิวเปลือกเรียบสีขาวปนเทา ใบเป็นใบเดี่ยวรูปไข่ มีความเงามัน กว้าง 10-14 เซนติเมตร ยาว 15-20 เซนติเมตร ปลายใบมน โคนใบโค้งกว้าง ออกเป็นคู่สลับกัน แขนงใบมีระหว่าง 4-6 คู่ ก้านใบอวบ ยาว 2-5 เซนติเมตร ผลกลมโต วัดผ่าศูนย์กลางได้ประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร ผลจะติดแนบอยู่กับกิ่ง แต่ละผลจะมีกาบ 2-4 กาบ เมื่อผลแก่จะมีสีแดงคล้ำหรือสีแดงเลือดหมู เป็นอาหารของพวกนกได้เป็นอย่างดี การขยายพันธุ์นั้นส่วนใหญ่จะเป็นไปเองตามธรรมชาติ โดยพวกนกมากินผลแล้วไปถ่ายมูลยังที่ต่าง ๆ

ใบและลูกไกร

ในพุทธประวัติ

นิโครธเป็นต้นไม้มงคลประเภทหนึ่งในคติของศาสนาพุทธและศาสนาฮินดู ในพระไตรปิฎกภาษาบาลีเล่มที่ 33 พระสุตตันตปิฎก เล่ม 25 ขุททกนิกาย พุทธวงศ์ กัสสปพุทธวงศ์ กล่าวไว้ว่าพระกัสสปพุทธเจ้าทรงบำเพ็ญเพียรอยู่ 7 วัน จึงได้ประทับตรัสรู้ ณ ควงไม้นิโครธ จึงมักปลูกไว้ตามศาสนสถานและสวนสาธารณะต่าง ๆ เพื่อเป็นร่มเงาและเป็นที่พักพิงแก่สัตว์ต่าง ๆ

สรรพคุณทางยา

เปลือกต้น ใช้แก้ท้องเดินแก้บิด ยาชงใช้ลดน้ำตาลในเลือด, ยาง ใช้แก้บิด แก้ท้องเดิน, ผล ใช้รับประทานได้, เมล็ด เป็นยาเย็นและยาบำรุง

แหล่งข้อมูลอื่น

ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Ficus benghalensis ที่วิกิสปีชีส์