โยไก

โยไก (ญี่ปุ่น: 妖怪 Yōkai) ในภาษาญี่ปุ่นแปลว่า ภูต หรือ ปีศาจ เป็นประเภทหนึ่งของสิ่งมีชีวิตเหนือธรรมชาติ ในคติความเชื่อญี่ปุ่น ซึ่งโยไกอาจจะนำโชคลาภหรือลางร้ายมาก็เป็นได้ ซึ่งในบันทึกหรือคำบอกเล่าต่างๆของผู้คน บ่อยครั้งที่มักจะพบเจอโยไกที่มีลักษณะคล้ายกับสัตว์ (เช่น คัปปะ มีกระดองคล้ายเต่า เท็งชิ มีปีกคล้ายนางฟ้า หรือ เท็งงุ มีปีกคล้ายนก)

ซึ่งบางครั้งโยไกสามารถปรากฏอยู่ในร่างมนุษย์และปะปนกับผู้คนได้ หรืออาจจะปรากฏในรูปแบบอื่นๆ ที่มนุษย์ทั่วไปไม่สามารถมองเห็น

โยไกมักจะมีอำนาจที่เหนือธรรมชาติ โดยประเภทแปลงกายเป็นหนึ่งในประเภทที่พบมากที่สุด ซึ่งความสามารถในการแปลงกายนี้ เรียกว่า "โอบาเกะ"

ประเภท

ตามคติชนของญี่ปุ่นแล้ว สามารถจำแนกโยไกได้เป็น 3 ประเภทหลักๆด้วยกัน โดยทั่วไปแล้ว "โยไก" เป็นคำที่มีความหมายกว้าง สามารถใช้ได้ครอบคลุมกับสัตว์ประหลาดและสิ่งมีชีวิตเหนือธรรมชาติได้ทั้งหมด

โยไก

โอบาเกะ

หรือโยไกที่แปลงกาย โดยส่วนมากแล้วโยไกประเภทนี้มักจะแปลงร่างเป็นมนุษย์ในร่างผู้หญิง บางส่วนโยไกประเภทนี้เป็นรูปแบบของสัตว์อาทิ

คิตสึเนะ

เป็นปิศาจจิ้งจอกที่พบบ่อยครั้งในคติชนญี่ปุ่นซึ่งเชื่อว่า เป็นสัตว์มีไหวพริบและวิทยาคมซึ่งรวมถึงการแปลงเป็นมนุษย์ บางคนเชื่อว่า หมาจิ้งจอกแปลงเป็นมนุษย์เพื่อล่อลวงมนุษย์คนอื่น แต่บางคนเชื่อว่า แปลงมาพิทักษ์รักษาหรือร่วมหอลงโรงด้วย

นอกจากนี้ จิ้งจอกแต่ละตัวจะมีชื่อเรียกที่แตกต่างกันออกไปตามจำนวนหางและจำนวนปีที่มีชีวิตอยู่มา และถ้ายิ่งบำเพ็ญเพียรก็จะทำให้มีชื่อเรียกหรือลำดับชั้นที่สูงขึ้นกว่าเดิมได้ เรามาดูลำดับขั้นของการฝึกบำเพ็ญของเหล่าจิ้งจอก

คิตสึเนะ อายุ 1 – 100 ปี (เริ่มบำเพ็ญตั้งแต่อายุ 50 ปี)

พอจิ้งจอกมีอายุ 50 ปี ก็จะออกเดินทางไปบำเพ็ญเพียรและศึกษาวิชา ที่ภูเขาหรือสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ พอมีอายุถึง 100 ปี ก็จะกลายเป็นจิ้งจอกที่มีพลังเวทย์มนต์สูงขึ้น

ปิศาจจิ้งจอก – อายุ 100 – 500 ปี

ในขั้นนี้เราจะเรียกว่า “ปิศาจจิ้งจอก” นางต้าจีจิ้งจอกเก้าหางชื่อดังที่ล่มราชวงศ์โจวก็ยังอยู่ในขั้นนี้ ซึ่งปีศาจจิ้งจอกนั้นไม่จำเป็นที่จะต้องมี 9 หางก็สามารถบำเพ็ญให้สูงขึ้นไปอีกระดับนึงได้ (แต่ปีศาจจิ้งจอกที่แปลงร่างเป็นนางต้าจีเป็นจิ้งจอกจรจัดที่มัวเมาไม่ยอมบำเพ็ญตามแบบแผน)

เทพจิ้งจอก – อายุ 500 – 900 ปีขึ้นไป

ระดับนี้จะถูกเรียกว่า “เทพจิ้งจอก” ซึ่งจะกลายเป็นผู้รับใช้เทพเจ้า และขนส่วนมากจะกลายเป็นสีขาว จิ้งจอกที่บำเพ็ญมาได้ถึงระดับนี้แล้ว พลังเวทย์มนต์และพลังวิญญาณจะเพิ่มมากขึ้น หางที่มีก็จะค่อยๆงอกเพิ่มขึ้น (บางตัวหางก็ยังไม่ถึง 9 หางแต่พลังวิญญาณอยู่ในระดับสูง)

จิ้งจอกสวรรค์ – อายุ 1,000 ปีขึ้นไป

เป็นจิ้งจอกที่บำเพ็ญมามากกว่า1000 ปี จะมีพลังเหนือธรรมชาติ มีตาทิพย์มองเห็นได้ไกลกว่า 1000 ลี้ และสามารถทำอะไรได้หลายๆอย่าง จะถูกเรียกว่าอาศัยอยู่ตามศาลเจ้า พออายุประมาณ 2000 ปี ก็จะออกจากศาลเจ้า เพราะเริ่มมีพลังที่จะทำอะไรได้อย่างอิสระ

จิ้งจอกฟ้า – อายุ 3,000 ปีขึ้นไป

มีพลังอำนาจเกินกว่าที่เราจะคาดคิดได้ สามารถแยกกายละเอียดของตัวเองออกมาผสมผสานไปกับธรรมชาติได้ ทำให้ร่างกายค่อยๆสลายไปเหลืออยู่แต่พลังวิญญาณ ยิ่งไปกว่านั้นแล้วรูปลักษณ์ของจิ้งจอกฟ้าคือจะไม่มีหางเหลืออยู่เลย

โอนิ

อีกประเภทหนึ่งของโยไกที่ชาวบ้านรู้จักดีคือโอนิ ซึ่งเป็นพวกยักษ์ที่คอยเฝ้าดูแลภูเขาต่างๆ ร่ายกายมักจะมีสีแดง, ฟ้า, หรือน้ำตาล มีเขาสองเขา ปากกว้างและมีวงเขี้ยว 2 อัน มักสวมใส่ผ้าเตี่ยว หนังเสือ อาจถือกระบองหรือดาบ โดยโอะนิมักมีภาพลักษณ์ที่เลวร้าย แต่บางครั้งพวกเขาก็เป็นศูนย์รวมของพลังธรรมชาติ เชื่อว่าพวกเขาอยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือ

สึกุโมงามิ

เป็นโยไกที่กำเนิดจากข้าวของเครื่องใช้เก่าแก่ต่างๆ ที่มนุษย์ละทิ้ง โยไกประเภทนี้โดยส่วนมากแล้วไม่มีพิษภัยต่อมนุษย์ และอาจอาศัยอยู่ในบ้านเรือนของมนุษย์โดยทั่วไป โยไกประเภทนี้ อาทิ

บาเกะโซริ (รองเท้าฟาง)
บิวาโบกุโบกุ (พิณ)
บูระบูระ (โคมไฟกระดาษ)
คาระคาซะ (ร่มเก่า)
คาเมโอซะ (ถ้วยสาเกเก่า)
โมรินจิ โนะ คามะ (กาต้มน้ำชา)
โมกุโมกุเร็ง (ฉากกั้นกระดาษ)

รูปแบบมนุษย์

มีโยไกจำนวนมากที่มาจากมนุษย์ธรรมดาสามัญ ซึ่งส่วนมากมีสาเหตุมาจากสภาวะทางอารมณ์และจิตใจที่เลวร้าย จนในที่สุดตัวตนและจิตใจของเขาก็กลายเป็นสิ่งชั่วร้าย โยไกประเภทนี้ อาทิ