อำเภอบางน้ำเปรี้ยว

อำเภอบางน้ำเปรี้ยว
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Bang Nam Priao
อุโบสถมหาเจดีย์ วัดโพรงอากาศ
คำขวัญ:  ส่งเสริมวัฒนธรรม แหล่งทำนาข้าว มะพร้าวน้ำหอม ปลาพร้อมอุดม
แผนที่จังหวัดฉะเชิงเทรา เน้นอำเภอบางน้ำเปรี้ยว
พิกัด: 13°50′50″N 101°3′12″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ฉะเชิงเทรา
พื้นที่
• ทั้งหมด	498.65 ตร.กม. (192.53 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	89,687 คน
• ความหนาแน่น	179.86 คน/ตร.กม. (465.8 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	24150, 24000 (เฉพาะตำบลศาลาแดง), 24170 (เฉพาะตำบลบึงน้ำรักษ์ ดอนเกาะกา และดอนฉิมพลี)
รหัสภูมิศาสตร์	2403
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอบางน้ำเปรี้ยว หมู่ที่ 2 ตำบลบางน้ำเปรี้ยว อำเภอบางน้ำเปรี้ยว จังหวัดฉะเชิงเทรา 24150
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

บางน้ำเปรี้ยว เป็น 1 ใน 11 อำเภอของจังหวัดฉะเชิงเทรา เป็นพื้นที่ชุมทางรถไฟโดยมีสถานีรถไฟชุมทางคลองสิบเก้าที่เป็นทางแยกทางรถไฟสายชุมทางแก่งคอย–คลองสิบเก้า และทางรถไฟสายกรุงเทพ–อรัญประเทศ–ปอยเปต และมีสถานีรถไฟบางน้ำเปรี้ยวเป็นสถานีประจำอำเภอ และยังเป็นพื้นที่ของปากคลองแสนแสบ เป็นคลองที่ขุดขึ้นตามพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) เพื่อเชื่อมแม่น้ำเจ้าพระยากับแม่น้ำบางปะกงเข้าด้วยกัน รวมถึงเป็นพื้นที่ชุมทางของ 3 แม่น้ำซึ่งแม่น้ำนครนายกบรรจบกับแม่น้ำปราจีนบุรีที่ปากน้ำโยธะการวมเป็นแม่น้ำบางปะกง

สถานีรถไฟบางน้ำเปรี้ยว

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอบางน้ำเปรี้ยวมีอาณาเขตติดต่อกับท้องที่การปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอองครักษ์ (จังหวัดนครนายก)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอบ้านสร้าง (จังหวัดปราจีนบุรี) และอำเภอคลองเขื่อน
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองฉะเชิงเทรา
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับเขตหนองจอก (กรุงเทพมหานคร) และอำเภอลำลูกกา (จังหวัดปทุมธานี)

สถานีรถไฟชุมทางคลองสิบเก้า

ที่หยุดรถไฟโพรงอากาศ (อดีตสถานีรถไฟโพรงอากาศ) เคยเป็นสถานี ยุบเป็นที่หยุดรถเมื่อวันที่ 12 ธันวาคม พ.ศ. 2528

ประวัติ

อำเภอบางน้ำเปรี้ยว ได้รับการจัดตั้งขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตามพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ ร.ศ. 116 เมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2440 เดิมตั้งอยู่ที่บ้านต้นสำโรง ตำบลบางขนาก มีหลวงพิศาลเกษตรสมบูรณ์เป็นนายอำเภอและใช้บ้านพักเป็นที่ว่าการอำเภอ ต่อมาได้ปลูกสร้างที่ว่าการอำเภอขึ้นครั้งแรกใน พ.ศ. 2448 ที่หมู่ 2 ตำบลบางน้ำเปรี้ยว ต่อมาในปี พ.ศ. 2497 ได้สร้างที่ว่าการอำเภอใหม่ด้วยงบประมาณของรัฐ ตั้งอยู่ฝั่งเหนือของคลองแสนแสบ (คลองบางขนาก) และในปี พ.ศ. 2540 ได้สร้างที่ว่าการอำเภอแห่งใหม่โดยสร้างอยู่ตรงข้ามที่ว่าการอำเภอเดิม และใช้เป็นสถานที่ราชการมาจนทุกวันนี้

การที่มีชื่อว่า "อำเภอบางน้ำเปรี้ยว" ตามคำบอกเล่าของผู้สูงอายุว่าอำเภอบางน้ำเปรี้ยวนี้เดิม เมื่อถึงฤดูแล้งน้ำในลำคลองแห้งขอดขุ่นข้นมีรสเปรี้ยว จึงได้ชื่อว่าตำบลบางน้ำเปรี้ยว และขนานนามอำเภอว่า "อำเภอบางน้ำเปรี้ยว" แต่เดิมมามีสภาพเป็นที่รกร้างว่างเปล่า ตอนใต้ราบลุ่มต่ำตอนเหนือสูงขึ้นมีพงหญ้าต้นโขมง เป็นที่อาศัยของช้างป่า และสัตว์ป่าหลายชนิด มีราษฎรประกอบอาชีพทำนา อยู่แถบริมคลองเพียงเล็กน้อย ต่อมา ร.ศ. 311 บริษัท คูนาสยาม ได้เข้ามาทำการขุดคลอง 18 และคลอง 19, คลอง 20, คลอง 21 และจัดทำประตูระบายน้ำขึ้นทำให้ดินจืดคลายความเปรี้ยวลงมาก จึงทำให้ราษฎรจากที่อื่นพากันอพยพมาจากที่อื่นเพื่อประกอบอาชีพทำนามากขึ้น

• วันที่ 3 มีนาคม 2449 ปรับเปลี่ยนตำบลของจังหวัดฉะเชิงเทรา มณฑลปราจิณบุรี ทั้งหมด 20 ตำบลในเขตอำเภอบางน้ำเปรี้ยว ให้คงเหลือ 8 ตำบล ตามลำดับ โดยให้ตำบลบางขนากยังคงมีพื้นที่ดังเดิม
  • (1) ยุบตำบลคลอง 14 รวมกับตำบลคลอง 15 ตั้งชื่อตำบลใหม่เป็นตำบลบึงน้ำรักษ์
  • (2) ยุบตำบลดอนฉิมพลี ตำบลคลอง 16 รวมกับตำบลคลอง 17 ตั้งชื่อใหม่เป็นตำบลดอนฉิมพลี
  • (3) ยุบตำบลคลอง 18 รวมกับตำบลคลอง 19 และตั้งชื่อใหม่เป็นตำบลหมอนทอง
  • (4) ยุบตำบลย่านนาคา ตำบลคลอง 20 รวมกับตำบลคลอง 6 วา และตั้งชื่อใหม่เป็นตำบลดอนเกาะกา
  • (5) ยุบตำบลคลองขวาง ตำบลลำอ้ายสอ ตำบลไผ่ดำ รวมกับตำบลบางน้ำเปรี้ยว และตั้งชื่อใหม่เป็นตำบลบางน้ำเปรี้ยว
  • (6) ยุบตำบลบึงไข่ปลา ตำบลปลื้มพับผ้า รวมกับตำบลโพรงอากาศ และตั้งชื่อใหม่เป็นตำบลโพรงอากาศ
  • (7) ยุบตำบลไผ่แถว รวมกับตำบลศาลาแดง และตั้งชื่อใหม่เป็นตำบลศาลาแดง
• วันที่ 17 กันยายน 2498 จัดตั้งสุขาภิบาลบางน้ำเปรี้ยว ในพื้นที่หมู่ 4–6 ของตำบลโพรงอากาศ และพื้นที่หมู่ 1–2 ของตำบลบางน้ำเปรี้ยว
• วันที่ 30 พฤษภาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลดอนฉิมพลี ในพื้นที่หมู่ 1, 18 ของตำบลดอนฉิมพลี
• วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลบางขนาก ในท้องที่ตำบลบางขนาก
• วันที่ 6 มิถุนายน 2515 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลบางขนาก อำเภอบางน้ำเปรี้ยว จังหวัดฉะเชิงเทรา และจัดตั้งสุขาภิบาลบางขนาก ในท้องที่หมู่ 1-4, 6 ตำบลบางขนาก
• วันที่ 20 พฤษภาคม 2518 ตั้งตำบลสิงโตทอง แยกออกจากตำบลหมอนทอง
• วันที่ 5 พฤษภาคม 2537 จัดตั้งสุขาภิบาลศาลาแดง ในท้องที่หมู่ 1–4 ตำบลศาลาแดง
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลบางน้ำเปรี้ยว สุขาภิบาลดอนฉิมพลี สุขาภิบาลบางขนาก และสุขาภิบาลศาลาแดง เป็น เทศบาลตำบลบางน้ำเปรี้ยว เทศบาลตำบลดอนฉิมพลี เทศบาลตำบลบางขนาก และเทศบาลตำบลศาลาแดง ตามลำดับ ด้วยผลของกฎหมาย
• วันที่ 23 สิงหาคม 2550 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลดอนเกาะกา เป็นเทศบาลตำบลดอนเกาะกา
• วันที่ 31 สิงหาคม 2555 เปลี่ยนแปลงชื่อองค์การบริหารส่วนตำบลบางขนาก เป็น องค์การบริหารส่วนตำบลคลองแสนแสบ และจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลคลองแสนแสบ เป็น เทศบาลตำบลคลองแสนแสบ

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอบางน้ำเปรี้ยวแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 10 ตำบล 148 หมู่บ้าน

1.	บางน้ำเปรี้ยว			(Bang Nam Priao)			16 หมู่บ้าน
2.	บางขนาก			(Bang Khanak)			12 หมู่บ้าน
3.	สิงโตทอง			(Singto Thong)			08 หมู่บ้าน
4.	หมอนทอง			(Mon Thong)			11 หมู่บ้าน
5.	บึงน้ำรักษ์			(Bueng Nam Rak)			15 หมู่บ้าน
6.	ดอนเกาะกา			(Don Ko Ka)			14 หมู่บ้าน
7.	โยธะกา			(Yothaka)			13 หมู่บ้าน
8.	ดอนฉิมพลี			(Don Chimphli)			19 หมู่บ้าน
9.	ศาลาแดง			(Sala Daeng)			22 หมู่บ้าน
10.	โพรงอากาศ			(Phrong Akat)			18 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอบางน้ำเปรี้ยวประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 14 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลบางน้ำเปรี้ยว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางน้ำเปรี้ยว (เฉพาะหมู่ที่ 1 และบางส่วนของหมู่ที่ 2) และตำบลโพรงอากาศ (เฉพาะบางส่วนของหมู่ที่ 4–6)
• เทศบาลตำบลดอนฉิมพลี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนฉิมพลี (เฉพาะบางส่วนของหมู่ที่ 1, 18)
• เทศบาลตำบลบางขนาก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางขนาก (เฉพาะหมู่ที่ 1–2 และบางส่วนของหมู่ที่ 3–4, 6)
• เทศบาลตำบลศาลาแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศาลาแดง (เฉพาะหมู่ที่ 1, 3–4 และบางส่วนของหมู่ที่ 2, 5)
• เทศบาลตำบลดอนเกาะกา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนเกาะกาทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลคลองแสนแสบ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางขนาก (เฉพาะหมู่ที่ 5, 7–12 และบางส่วนของหมู่ที่ 3–4, 6)
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางน้ำเปรี้ยว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางน้ำเปรี้ยว (เฉพาะหมู่ที่ 3–16 และบางส่วนของหมู่ที่ 2)
• องค์การบริหารส่วนตำบลสิงโตทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสิงโตทองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหมอนทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหมอนทองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบึงน้ำรักษ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบึงน้ำรักษ์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโยธะกา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโยธะกาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดอนฉิมพลี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนฉิมพลี (เฉพาะหมู่ที่ 2–17, 19 และบางส่วนของหมู่ที่ 1, 18)
• องค์การบริหารส่วนตำบลศาลาแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลศาลาแดง (เฉพาะหมู่ที่ 6–22 และบางส่วนของหมู่ที่ 2, 5)
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพรงอากาศ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพรงอากาศ (เฉพาะหมู่ที่ 1–3, 7–18 และบางส่วนของหมู่ที่ 4–6)