ข้ามไปเนื้อหา

อักขราภิธานศรับท์

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
อักขราภิธานศรับท์  
ผู้ประพันธ์แดน บีช แบรดลีย์
ประเทศสยาม
ภาษาภาษาไทย
ประเภทพจนานุกรม
วันที่พิมพ์พ.ศ. 2416
หน้า828 หน้า

อักขราภิธานศรับท์ คือพจนานุกรมไทย โดยแดน บีช บรัดเลย์ ตีพิมพ์ พ.ศ. 2416 มีศัพท์หลักเป็นภาษาไทย และมีบทนิยามศัพท์เป็นภาษาไทย มีคำในวรรณคดี ศัพท์กฎหมาย ศัพท์พุทธศาสนา ศัพท์แพทย์แผนโบราณ ศัพท์ทางการเมืองและการปกครอง นามเฉพาะต่าง ๆ เช่นชื่อ สถานที่ ต้นไม้ สัตว์[1] มีสำนวนโวหารของปราชญ์ ยังมีคำด่าที่ใช้กันมาแต่สมัยอยุธยาด้วย เช่น อีแดกแห้ง ให้ความหมายว่า เป็นคำหยาบด่าประจานหญิงเด็ก ๆ ว่า หญิงนั้นมีผัวแต่อายุสิบสองปี ยังแห้งอยู่ ยังไม่มีระดู[2]

หมอบรัดเลย์ร่วมทำพจนานุกรมนี้กับอาจารย์ทัด ซึ่งน่าจะเป็นครูสอนภาษาไทยของหมอบรัดเลย์ และยังได้นายเมืองมาช่วยทำ เริ่มตีพิมพ์เมื่อวันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2404 จนถึง พ.ศ. 2416 รวมเวลาทั้งสิ้น 12 ปี ทำให้หมอบรัดเลย์ไม่เห็นฉบับสมบูรณ์ และได้บุตรชายของท่านดำเนินงานต่อ

พจนานุกรมมีขนาด กว้าง x ยาว = 9” x 11 1/2” หนา 828 หน้า คาดว่ามีคำราว 40,000 คำ แต่ละหน้ามีศัพท์หลักประมาณ 31-39 คำ การเรียงลำดับศัพท์ใช้เกณฑ์ลำดับตัวอักษรไทย ก-ฮ จากนั้นจึงเป็น ฤ ฤๅ ฦ ฦๅ ในแต่ละหมวดอักษร เรียงศัพท์ตามลำดับสระและพยัญชนะท้าย (ตัวสะกด) ตามแบบหนังสือ ประถม ก กา[3]

พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน ได้ใช้พจนานุกรมฉบับนี้เป็นแหล่งอ้างอิงอีกด้วย[3] องค์การค้าคุรุสภายังได้นำมาจัดพิมพ์ใหม่ เมื่อ พ.ศ. 2514 เหมือนต้นฉบับทุกประการ

อ้างอิง[แก้]

  1. "ความเป็นมาของการวิจัย อักขราภิธานศรับท์". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-03-15. สืบค้นเมื่อ 2018-06-15.
  2. "หมอบรัดเลย์กับพจนานุกรม" นิตยสารศิลปวัฒนธรรม ฉบับที่ 9 กรกฎาคม 2547 หน้า 48-49
  3. 3.0 3.1 อักขราภิธานศรับท์ ของ หมอบรัดเลย์