หุ้นกู้

หุ้นกู้ (อังกฤษ: corporate bond หรือ debenture) เป็นตราสารทางการเงินประเภทตราสารหนี้ ที่ออกและเสนอขายโดยบริษัทเอกชน เพื่อระดมทุนสำหรับใช้ในกิจการต่าง ๆ ของบริษัท เช่น เพื่อขยายกิจการ, เพื่อซื้อเครื่องจักรอุปกรณ์, หรือเพื่อนำเงินไปชำระเจ้าหนี้รายเดิม เป็นต้น ผู้ถือหุ้นกู้มีฐานะเป็นเจ้าหนี้ของบริษัท โดยบริษัทจะตอบแทนผู้ถือหุ้นกู้โดยการจ่ายดอกเบี้ยเป็นงวด ๆ จนกว่าจะครบกำหนดไถ่ถอนหุ้นกู้

กฎหมายไม่ได้กำหนดอายุของหุ้นกู้ แต่ในทางปฏิบัติผู้ออกหุ้นกู้มักจะเลือกที่จะเสนอขายหุ้นกู้อายุระหว่าง 3 ถึง 7 ปี บ้างอาจเสนอขายหุ้นกู้แบบไม่กำหนดอายุที่เรียกว่าหุ้นกู้ชั่วนิรันดร์ และเนื่องจากหุ้นกู้มีความเสี่ยงจากการที่ผู้ออกหุ้นกู้จะผิดนัดในการจ่ายดอกเบี้ยหรือเงินต้น ดังนั้น หุ้นกู้จึงต้องให้อัตราผลตอบแทนที่มากกว่าพันธบัตรรัฐบาล แต่การลงทุนในหุ้นกู้ก็ยังเป็นการลงทุนที่มีความเสี่ยงต่ำกว่าหุ้นสามัญ

การแบ่งประเภทของหุ้นกู้

แบ่งตามสิทธิเรียกร้อง (Priority Claim)

• หุ้นกู้ด้อยสิทธิ (Subordinated Debenture) เมื่อผู้ออกหุ้นกู้ล้มละลาย ผู้ถือหุ้นกู้ประเภทนี้จะมีสิทธิในอันดับที่ด้อยกว่าเจ้าหนี้สามัญรายอื่น ๆ ในการเรียกร้องสินทรัพย์จากผู้ออกหุ้นกู้ แต่สิทธิเรียกร้องนั้นจะดีกว่าผู้ถือหุ้นบุริมสิทธิและหุ้นสามัญ
• หุ้นกู้ไม่ด้อยสิทธิ (Senior Debenture) ผู้ถือหุ้นกู้ประเภทนี้ จะมีสิทธิทัดเทียมกับเจ้าหนี้สามัญรายอื่น ๆ ในการเรียกร้องสินทรัพย์ทดแทนและสูงกว่าผู้ถือหุ้นกู้ด้อยสิทธิ ผู้ถือหุ้นบุริมสิทธิและผู้ถือหุ้นสามัญ

แบ่งตามการมีประกัน

ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์แบ่งการมีประกันออกเป็น 2 แบบ (1) การมีประกันโดยบุคคล หรือ การค้ำประกัน และ (2) การมีทรัพย์เป็นประกัน หรือการค้ำประกันด้วยทรัพย์ ดังนั้น เมื่อแบ่งหุ้นกู้ตามการมีประกันจะแบ่งได้ดังนี้

• หุ้นกู้ชนิดมีประกัน (Secured Debenture) หุ้นกู้ที่ผู้ออกหุ้นกู้นำสินทรัพย์มาค้ำประกันการออกและเสนอขายหุ้นกู้นั้น และผู้ถือหุ้นกู้จะมีบุริมสิทธิเต็มที่ในทรัพย์ที่วางเป็นประกันเหนือเจ้าหนี้สามัญรายอื่น ๆ หรือในกรณีที่ผู้ออกหุ้นกู้จัดให้มีการค้ำประกันโดยบุคคล (บุคคลธรรมดา หรือนิติบุคคล) เช่น การให้ผู้ถือหุ้นใหญ่ในบริษัทเป็นผู้ค้ำประกันการออกและเสนอขายหุ้นกู้
• หุ้นกุ้ชนิดไม่มีประกัน (Unsecured Debenture) หุ้นกู้ที่ไม่มีสินทรัพย์ใดหรือบุคคลใดมาวางไว้เป็นประกันการชำระหนี้ และหากผู้ออกหุ้นกู้ล้มละลาย ผู้ถือหุ้นกู้ต้องทำการแบ่งสินทรัพย์กับเจ้าหนี้รายอื่นตามสิทธิและสัดส่วน

แบ่งตามวิธีการจ่ายดอกเบี้ย

• หุ้นกู้ชนิดจ่ายดอกเบี้ยคงที่ (Fixed Rate Debenture)
• หุ้นกู้ชนิดจ่ายดอกเบี้ยลอยตัว (Floating Rate Debenture)
• หุ้นกู้ชนิดไม่มีการจ่ายดอกเบี้ย (Zero Coupon Debenture)

แบ่งตามวิธีการจ่ายคืนเงินต้น

• หุ้นกู้ชนิดทยอยจ่ายคืนเงินต้น (Amortization Payment)
• หุ้นกู้ชนิดชำระคืนเงินต้นเมื่อครบอายุไถ่ถอน (Bullet Payment)

อันดับเครดิตของหุ้นกู้

อันดับเครดิตของหุ้นกู้ สะท้อนถึงความน่าเชื่อถือและความสามารถในการชำระหนี้ตามกำหนดของผู้ออกหุ้นกู้ อันดับเครดิตบางตัวจะมีเครื่องหมายบวกหรือลบกำกับไว้ แสดงถึงทิศทางที่จะได้รับการปรับอันดับเครดิตในอนาคต

กลุ่มอันดับน่าลงทุน (Investment Grade)

อันดับ	ความหมาย	โอกาสผิดนัด
AAA	เครดิตสูงสุด	<0.02%
AA	เครดิตสูงมาก	0.02%
A	เครดิตสูง	0.15%
BBB	เครดิตดี	1.41%

กลุ่มอันดับไม่แน่นอน (Speculative Grade)

อันดับ	ความหมาย	โอกาสผิดนัด
BB	ไม่แน่นอน	3.17%
B	ไม่แน่นอนสูง	3.93%
CCC	เสี่ยงผิดนัดอย่างยิ่ง	31.82%
CC
C
D	ผิดนัดชำระ	100%

ดูเพิ่ม

• หุ้นสามัญ
• ใบสำคัญแสดงสิทธิอนุพันธ์