เอกเทศสัญญา

เอกเทศสัญญา (อังกฤษ: specific contract), หนี้เอกเทศ (อังกฤษ: specific obligation) หรือ สัญญามีชื่อ (อังกฤษ: nominated contract) เป็นศัพท์กฎหมาย หมายถึง หนี้หรือสัญญาประเภทที่กฎหมายขนานนามให้เป็นพิเศษ เพื่อวางกฎเกณฑ์ที่เกี่ยวข้องเป็นการเอกเทศ ดังนั้น หนี้หรือสัญญาทั่วไปที่ไม่ปรากฏชื่อตามกฎหมาย จึงได้ชื่อว่า "สัญญาไม่มีชื่อ" (อังกฤษ: innominate contract) หรือ "หนี้สามัญ" (อังกฤษ: general obligation)

โดยปกติแล้ว กฎหมายจะวางบทบัญญัติครอบคลุมสัญญาและหนี้เป็นการทั่วไปก่อน เรียกบทบัญญัตินี้ว่า "บททั่วไป" ซึ่งจะใช้บังคับแก่ทุกกรณี และวางหลักเฉพาะเจาะจงสำหรับเรื่องพิเศษบางประเภท เรียกบทบัญญัตินี้ว่า "บทพิเศษ" ซึ่งต้องนำมาใช้ก่อนบททั่วไป เมื่อไม่มีบทพิเศษบัญญัติไว้จึงค่อยยกบททั่วไปมาใช้ เช่น ตามกฎหมายไทย ซื้อขายเป็นเอกเทศสัญญาที่มีบทบัญญัติกำหนดความสัมพันธ์ของคู่กรณีไว้เป็นบทพิเศษ แต่ไม่ได้กำหนดเรื่องการเกิดและการสิ้นสุดลงของสัญญา จึงต้องยกบททั่วไปที่เกี่ยวข้องมาใช้

เอกเทศสัญญาและหนี้เอกเทศนั้นเป็นบทบัญญัติจำพวกบทพิเศษ ส่วนสัญญาไม่มีชื่อและหนี้ทั่วไปคือสัญญาและหนี้ตามบททั่วไปนั่นเอง และเอกเทศสัญญาหรือหนี้เอกเทศจะมีประเภทใดบ้างนั้น ขึ้นอยู่กฎหมายของแต่ละประเทศ

ประเทศไทย

ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ กำหนดประเภทของเอกเทศสัญญาไว้ในบรรพ 3 เอกเทศสัญญา ดังต่อไปนี้

• ซื้อขาย (sale)
  • ขายตามคำพรรณา (sale by description)
  • ขายตามตัวอย่าง (sale by sample)
  • ขายทอดตลาด (sale by auction)
  • ขายเผื่อชอบ (sale on approval)
  • ขายฝาก (sale with right of redemption)
• แลกเปลี่ยน (exchange)
• ให้ (gift)
  • ให้โดยเสน่หา (gratuitous gift)
  • ให้โดยพินัยกรรม (gift by will)
• เช่าทรัพย์ (hire of property)
• เช่าซื้อ (hire-purchase)
• จ้างแรงงาน (hire of service)
• จ้างทำของ (hire of work)
• รับขน (carriage)
• ยืม (loan)
  • ยืมใช้คงรูป (loan for use)
  • ยืมใช้สิ้นเปลือง (loan for consumption)
  • กู้ยืม (loan of money)
• ฝากทรัพย์ (deposit)
  • เจ้าสำนักโรงแรม (innkeeper)
• ค้ำประกัน (suretyship)
• จำนอง (mortgage)
• จำนำ (pledge)
• เก็บของในคลังสินค้า (warehousing)
• ตัวแทน (agency)
• นายหน้า (brokerage)
• ประนีประนอมยอมความ (compromise)
• การพนัน (gambling)
• ขันต่อ (betting)
• สลากกินแบ่ง (lottery)
• บัญชีเดินสะพัด (current account)
• ประกันภัย (insurance)
  • ประกันชีวิต (life insurance)
  • ประกันวินาศภัย (casualty insurance)
• ตั๋วเงิน (bill)
  • ตั๋วแลกเงิน (bill of exchange)
  • ตั๋วสัญญาใช้เงิน (promissory note)
  • เช็ค (cheque)
• หุ้นส่วน (partnership)
• บริษัท (company)
• สมาคม (association)

กฎหมายอื่น ๆ

• ขายตรง (direct sale) ตาม พระราชบัญญัติขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545
• ซื้อขายสินค้าเกษตรล่วงหน้า (agricultural futures) ตาม พระราชบัญญัติการซื้อขายสินค้าเกษตรล่วงหน้า พ.ศ. 2545

อ้างอิง

ภาษาไทย

• มานิตย์ จุมปา. (2548). ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับกฎหมาย. (พิมพ์ครั้งที่ 6) กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
• ราชบัณฑิตยสถาน.
  • (2543). พจนานุกรมศัพท์กฎหมายไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ : อรุณการพิมพ์. ISBN 9748123529.
  • (2544). พจนานุกรมศัพท์กฎหมายไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ : อรุณการพิมพ์. ISBN 9748123758.
  • (2551, 7 กุมภาพันธ์). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: <คลิก เก็บถาวร 2009-03-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน>. (เข้าถึงเมื่อ: 12 กันยายน 2552).
  • (ม.ป.ป.). ศัพท์บัญญัติราชบัณฑิตยสถาน. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: <คลิก เก็บถาวร 2017-07-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน>. (เข้าถึงเมื่อ: 12 กันยายน 2552).
• สมยศ เชื้อไทย. (2551). คำอธิบายวิชากฎหมายแพ่ง : หลักทั่วไป. (พิมพ์ครั้งที่ 15). กรุงเทพฯ : วิญญูชน.
• หยุด แสงอุทัย. (2535). ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับกฎหมายทั่วไป. (พิมพ์ครั้งที่ 11). กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์และทำปกเจริญผล.

ภาษาต่างประเทศ

• Cabinet Secretariat of Japan. (2009). Civil Code (Act No. 89 of 1896). [Online]. Available: <click>. (Accessed: 12 September 2009).
• Langenscheidt Translation Service. (2009). German Civil Code. [Online]. Available: <click>. (Accessed: 12 September 2009).
• Official Publisher of Quebec. (2009, 27 July). Civil Code of Quebec. [Online]. Available: <click เก็บถาวร 2012-07-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน>. (Accessed: 12 September 2009).
• R.A. No. 386 - Civil Code of the Philippines. (2009). [Online]. Available: <click เก็บถาวร 2010-01-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน>. (Accessed: 26 September 2009).
• Thailand Civil and Commercial Code (online). (n.d.). [Online]. Available: <click>. (Accessed: 26 September 2009).
• The Napoleon Series. (2009). French Civil Code. [Online]. Available: <click>. (Accessed: 12 September 2009).
• University of Girona. (2009). Spanish Civil Code. [Online]. Available: <click>. (Accessed: 12 September 2009).

---