สมเด็จพระราชินีนาถโยอานาที่ 1 แห่งนาวาร์

สมเด็จพระราชินีนาถโยอานาที่ 1 แห่งนาวาร์
สมเด็จพระราชินีนาถแห่งนาวาร์ เคาน์เตสแห่งช็องปาญ
ครองราชย์	22 กรกฎาคม ค.ศ. 1274 – 2 เมษายน ค.ศ. 1305
ก่อนหน้า	พระเจ้าเอนริเกที่ 1
ถัดไป	พระเจ้าหลุยส์ที่ 1
ผู้ร่วมในราชสมบัติ	พระเจ้าฟีลิปที่ 4 แห่งฝรั่งเศส (ค.ศ. 1284–1305)
สมเด็จพระราชินีแห่งฝรั่งเศส
ระหว่าง	5 ตุลาคม ค.ศ. 1285 – 2 เมษายน ค.ศ. 1305
ราชาภิเษก	5 มกราคม ค.ศ. 1286
พระราชสมภพ	14 มกราคม ค.ศ. 1273
สวรรคต	2 เมษายน ค.ศ. 1305
พระสวามี	พระเจ้าฟีลิปที่ 4 แห่งฝรั่งเศส
พระบิดา	พระเจ้าเอนริเกที่ 1 แห่งนาวาร์
พระมารดา	บล็องช์แห่งอาร์ตัว

สมเด็จพระราชินีนาถโยอานาที่ 1 แห่งนาวาร์ (บาสก์: Joana I.a Nafarroakoa; สเปน: Juana I de Navarra; ฝรั่งเศส: Jeanne I^re de Navarre) เป็นสมเด็จพระราชินีนาถแห่งนาวาร์ตั้งแต่ ค.ศ. 1274 และสมเด็จพระราชินีคู่สมรสของพระเจ้าฟีลิปที่ 4 แห่งฝรั่งเศสตั้งแต่ ค.ศ. 1285

สมเด็จพระราชินีนาถโยอานาที่ 1 แห่งนาวาร์เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันที่ 14 มกราคม ค.ศ. 1273 เป็นพระราชธิดาในพระเจ้าเอนริเกที่ 1 แห่งนาวาร์กับบล็องช์แห่งอาร์ตัว พระราชบิดาของพระองค์เป็นพระมหากษัตริย์แห่งนาวาร์ เมื่อพระราชบิดาของพระองค์สวรรคตใน ค.ศ. 1274 พระองค์จึงทรงครองราชบัลลังก์นาวาร์โดยมีพระมารดาของพระองค์จึงเป็นผู้สำเร็จราชการ

เมื่อพระองค์มีพระชนมายุได้ 10 พรรษา พระองค์ได้อภิเษกสมรสกับพระเจ้าฟีลิปที่ 4 แห่งฝรั่งเศสเมื่อวันที่ 16 สิงหาคม 1284 ทำให้พระองค์ได้ดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระราชินีแห่งฝรั่งเศส พระองค์กับพระเจ้าฟีลิปที่ 4 มีพระโอรสและพระธิดาด้วยกันดังนี้

• พระเจ้าหลุยส์ที่ 10 แห่งฝรั่งเศส
• พระเจ้าฟีลิปที่ 5 แห่งฝรั่งเศส
• พระเจ้าชาร์ลที่ 4 แห่งฝรั่งเศส
• สมเด็จพระราชินีอิสซาเบลลาแห่งอังกฤษ

พระราชประวัติ

โยอานาที่ 1 แห่งนาวาร์เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันที่ 14 มกราคม ค.ศ. 1273 เป็นพระธิดาของพระเจ้าเอนริเกที่ 1 แห่งนาวาร์กับพระราชินีบล็องช์แห่งอาร์ตัว ทรงเป็นพระโอรสคนธิดาคนที่สองของทั้งคู่โดยมีพระเชษฐาหนึ่งคน คือ ติบัลต์ที่สิ้นพระชนม์ในวัยทารกหลังตกลงมาจากหน้าต่างปราสาท พระเจ้าเอนริเก พระบิดาของพระองค์สิ้นพระชนม์หลังพระองค์สมภพได้หนึ่งปีครึ่ง เนื่องจากราชอาณาจักรนาวาร์อนุญาตให้สตรีสืบทอดบัลลังก์ได้หากไม่มีทายาทเพศชาย โยอานาจึงกลายเป็นพระราชินีผู้ปกครองคนแรกของราชอาณาจักร ในตอนแรกพระมารดาทำหน้าที่สำเร็จราชการแผ่นดินแทนพระองค์ แต่ทั้งคู่ถูกบีบให้หนีไปฝรั่งเศสที่ลูกพี่ลูกน้องของพระนางเป็นกษัตริย์อยู่เพื่อความปลอดภัย เพื่อรักษาราชอาณาจักรไว้โยอานาวัยทารกต้องแต่งงานกับผู้ทรงอำนาจ ทรงหมั้นหมายครั้งแรกกับเฮนรี พระโอรสของพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 1 แห่งอังกฤษ แต่คู่หมั้นของพระองค์สิ้นพระชนม์ในปีเดียวกับที่หมั้นหมาย สุดท้ายกษัตริยฝรั่งเศส ลูกพี่ลูกน้องผู้ทรงอำนาจก็จับพระองค์หมั้นหมายกับหลุยส์หรือฟีลิป พระโอรสคนใดคนหนึ่งของพระองค์ได้ด้วยสนธิสัญญาออร์เลอ็อง หลุยส์สิ้นพระชนม์ก่อนวัยอันควรจึงเหลือเพียงฟีลิป

ในขณะเดียวกันอนาคตพระสสุระของโยอานาได้ปกครองนาวาร์ในนามของโยอานา ดูได้จากเอกสารที่มักกล่าวถึงโยอานาโดยระบุอย่างชัดเจนว่าเป็นพระราชินีโดยสิทธิ์อันชอบธรรม โยอานากับฟีลิปแต่งงานกันในวันที่ 16 สิงหาคม ค.ศ. 1284 ซึ่งโยอานายังคงมีพระชนมายุเพียง 11 ปี การแต่งงานได้นำนาวาร์และเคาน์ตีช็องปาญกับเคาน์ตีบรีมาอยู่ในราชบัลลังก์ฝรั่งเศส ปีต่อมาทรงกลายเป็นพระราชินีแห่งฝรั่งเศสเมื่อพระสสุระสิ้นพระชนม์ พระองค์ยังเริ่มเข้ามามีส่วนร่วมในการบริหารปกครองมากขึ้น ทว่าสถานการณ์ในราชอาณาจักรของพระองค์ยังคงไม่ชัดเจน

ความสัมพันธ์ระหว่างพระองค์กับพระสวามีดูแน่นแฟ้นดี เอกสารจากยุคเดียวกันกล่าวว่ากษัตริย์ "มักต้องการที่จะอยู่ใกล้พระมเหสี" ทั้งคู่มีพระโอรสที่มีชีวิตรอดสามคนกับพระธิดาที่มีชีวิตรอดหนึ่งคน พระโอรสทั้งสามคนของพระองค์ต่อมาจะขึ้นเป็นกษัตริย์แห่งฝรั่งเศส ส่วนพระธิดาจะกลายเป็นพระราชินีแห่งอังกฤษในฐานะพระมเหสีของพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 2

เดือนมีนาคม ค.ศ. 1304 ปรากฏชัดเจนว่าโยอานาล้มป่วยหนัก พินัยกรรมของพระนางถูกเขียนขึ้นในช่วงเวลานั้นทำให้เห็นได้ชัดว่าไม่มีใครคิดว่าพระนางจะรอด พินัยกรรมของพระนางได้กล่าวถึงชื่อผู้รับมรดกเก้าสิบชื่อ ทรงก่อตั้งวิทยาลัยนาวาร์ในมหาวิทยาลัยปารีส แต่กลับไม่ได้ทิ้งมรดกใด ๆ ไว้ในราชอาณาจักรนาวาร์ซึ่งเป็นของพระองค์ ทรงสิ้นพระชนม์ในวันที่ 2 เมษายน ค.ศ. 1305 ที่ชาโตเดอแว็งแซนในฝรั่งเศส ร่างของพระองค์ถูกฝังที่สถาบันนิกายฟรานซิสกันในปารีสตามที่พระนางได้ขอไว้ แม้ต่อมาพระสวามีได้ย้ายร่างของพระนางมาฝังที่มหาวิหารแซ็ง-เดอนี ซึ่งสุดท้ายแล้วร่างของพระนางถูกฝังอยู่เคียงข้างร่างของพระสวามี โยอานามีพระชนมายุเพียง 32 พรรษา

หลังทรงสิ้นพระชนม์ สิทธิ์ในราชอาณาจักรนาวาร์และเคาน์ตีช็องปาญกับเคาน์ตีบรีของพระองค์ตกเป็นของพระโอรส คือ อนาคตพระเจ้าหลุยส์ที่ 10

อ้างอิง

• Queens Regnant: Joan I of Navarre – The infant Queen: History of Royal Women
• Joan I QUEEN OF FRANCE: Britannica