วงศ์ส้ม

วงศ์ส้ม
เจ้าหญิงสีชมพู (Melicope elleryana)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
หมวด:	Magnoliophyta
ชั้น:	Magnoliopsida
อันดับ:	Sapindales
วงศ์:	Rutaceae Juss., 1789
สกุลต้นแบบ
Ruta L.
สกุล
ประมาณ 160 สกุล และมากกว่า 1,600 ชนิด

วงศ์ส้ม (ชื่อวิทยาศาสตร์: Rutaceae) เป็นวงศ์ของของพืชที่ปกติแล้วจะถูกจัดให้อยู่ในอันดับ Sapindales โดยทั่วไปแล้วพืชในวงศ์นี้จะมีดอกที่แบ่งออกเป็น 4 หรือ 5 ส่วน ปกติจะมีกลิ่นแรง ลักษณะของต้นมีตั้งแต่ไม้ล้มลุก ไม้พุ่ม ไปจนถึงไม้ต้นขนาดเล็ก สกุลที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจมากที่สุดคือ Citrus ซึ่งมีทั้งส้ม (C. sinensis) เลมอน (C. x limon) เกรปฟรุต (C. x paradisi) และมะนาว (มีหลายชนิด ส่วนใหญ่จะเป็น C. aurantifolia หรือ Key lime) Boronia เป็นสกุลใหญ่จากออสเตรเลีย สมาชิกบางชนิดของสกุลนี้มีดอกที่มีกลิ่นหอมมากและใช้ในการผลิตน้ำมันหอมระเหยเชิงพาณิชย์ ส่วนสกุลใหญ่สกุลอื่นๆคือ Zanthoxylum และ Agathosma

ลักษณะเด่น

พืชส่วนใหญ่ในสกุลจะเป็นไม้ต้นหรือไม้พุ่ม มีไม้ล้มลุกอยู่ไม่กี่ชนิด มักมีกลิ่นจากต่อมที่ใบ หรือบางชนิดอาจที่ต่อมที่หนาม ใบมักจะเป็นใบประกอบที่อยู่ตรงข้ามกันและไม่มีหูใบ

ดอกไม่มีใบประดับ ขึ้นเดี่ยวๆหรือเป็นช่อกระจุก น้อยชนิดที่จะขึ้นเป็นช่อกระจะ และมักจะอาศัยแมลงช่วยถ่ายเรณูเป็นหลัก ลักษณะเป็นดอกสมมาตรตามรัศมีหรือสมมาตรด้านข้าง และโดยปกติจะเป็นดอกสมบูรณ์เพศ มีกลีบดอกและกลีบเลี้ยง 4-5 กลีบ บางครั้งอาจมี 3 กลีบ และเกสรตัวผู้ 8-10 อัน

ผลของพืชในวงศ์ Rutaceae มีหลากหลายลักษณะ ทั้งแบบ Berry Drupe Hesperidium Samara Capsule และ Follicle และมีจำนวนเมล็ดแตกต่างกันออกไป

การจำแนก

พืชในวงศ์นี้มีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับวงศ์ Sapindaceae Simaroubaceae และ Meliaceae และยังจัดอยู่ในอันดับเดียวกันทั้งหมด แม้ว่าในบางระบบจะแยกอันดับนี้ออกเป็น Rutales และ Sapindales

ชนิดที่สำคัญ

ผลไม้สกุล Citrus หลากหลายชนิด

พืชในวงศ์นี้มีความสำคัญทางเศรษฐกิจของภูมิภาคเขตร้อนซึ่งเป็นแหล่งของพืชผลในสกุล Citrus เช่น ส้ม มะนาว Kumquat Mandarine และ Grapefruit และพืชผลในสกุลอื่น ๆ เช่น ละมุดขาว (Casimiroa edulis) และมะตูม (Aegle marmelos) มีหลายชนิดที่ใช้ในอุตสาหกรรมน้ำหอม เช่น Boronia megastigmaจากออสเตรเลียตะวันตก

อ้างอิง

• Singh, Gurjaran (2004). Plant Systematics: An Integrated Approach. Enfield, New Hampshire: Science Publishers. pp. 438-440. ISBN 1-57808-342-7.
• Chase, Mark W.; Cynthia M. Morton; Jacquelyn A. Kallunki (August 1999). "Phylogenetic relationships of Rutaceae: a cladistic analysis of the subfamilies using evidence from RBC and ATP sequence variation". American Journal of Botany. 86 (8): 1191–1199. สืบค้นเมื่อ 2007-08-30.

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ วงศ์ส้ม