วงศ์ปลาปอดแอฟริกา

วงศ์ปลาปอดแอฟริกา
รูปวาดแสดงการดำรงชีวิตของปลาปอดแอฟริกาในหนองน้ำ และการขุดรูจำศีลในช่วงฤดูแล้ง
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ไฟลัมย่อย:	Vertebrata
ชั้น:	Sarcopterygii
ชั้นย่อย:	Dipnoi
อันดับ:	Lepidosireniformes Berg (Fowler, 1947)
วงศ์:	Protopteridae
สกุล:	Protopterus Owen, 1839
ชนิด
P. aethiopicus P. amphibius P. annectens P. dolloi

วงศ์ปลาปอดแอฟริกา (วงศ์: Protopteridae; อังกฤษ: African lungfish) เป็นวงศ์ของปลาในชั้นปลาที่มีครีบเป็นพู่ (Sarcopterygii) ในชั้นย่อยปลาปอด (Dipnoi) ในอันดับ Lepidosireniformes หรือปลาปอดยุคใหม่ (ร่วมอันดับเดียวกับปลาปอดอเมริกาใต้)

ลักษณะ

สำหรับลักษณะของปลาปอดแอฟริกามีลักษณะร่วมกันทางสรีระคือ มีลำตัวเรียวยาวคล้ายปลาไหล มี 6 เหงือกหลัก และ 5 เหงือกย่อย ลำตัวมีลักษณะยาวเต็มที่ประมาณ 1 เมตรหรือเมตรครึ่ง ปลาปอดวงศ์นี้มีความสามารถเอาชีวิตรอดได้ในช่วงแห้งแล้ง โดยการลดการเผาผลาญพลังงานที่เรียกว่า Aestivation โดยขุดรูอยู่ใต้ดินได้ลึกถึง 1 เมตร และหุ้มห่อตัวด้วยเนื้อเยื่อคล้ายรังไหม พบได้ทั่วไปตามหนองน้ำในทวีปแอฟริกา มีตาขนาดเล็ก มีกรามที่แข็งแรงและแหลมคม สามารถขบกัดสัตว์มีเปลือกหรือหอยกินเป็นอาหารได้เป็นอย่างดี จะงอยปากยื่นยาวออกมาและงอนขึ้นข้างบน กล้ามเนื้อมีพละกำลังมาก มีนิสัยก้าวร้าวเมื่อถูกรบกวน แต่กระนั้นก็ยังตกเป็นอาหารของนกกินปลาขนาดใหญ่เสมอ ๆ

การจำแนก

มีเพียงสกุลเดียว คือ Protopterus แบ่งออกได้เป็น 4 ชนิดและแบ่งเป็นชนิดย่อย ๆ ได้อีก คือ

• P. aethiopicus -แบ่งออกได้เป็น 3 ชนิดย่อย
• P. amphibius
• P. annectens-แบ่งออกได้เป็น 2 ชนิดย่อย
• P. dolloi

โดยชนิดที่ใหญ่ที่สุด คือ P. aethiopicus ซึ่งสามารถใหญ่ได้ถึง 2 เมตร และชนิดที่เล็กที่สุด คือ P. amphibius ซึ่งยาวได้เต็มที่ 44 เซนติเมตร และเป็นชนิดเดียวที่มีพู่เหงือกอยู่ในช่องเหงือกยาวออกมาเห็นได้ชัดเจน คล้ายสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ ที่เมื่อไม่เปลี่ยนแปลงไปตามวัยของปลาด้วย

ปลาปอดแอฟริกาเป็นปลาที่ชาวพื้นเมืองใช้ปรุงเป็นอาหารบริโภคกันในท้องถิ่น และนิยมเลี้ยงกันเป็นปลาสวยงามด้วย จัดได้ว่าเป็นปลาที่เลี้ยงได้ง่ายมาก เนื่องจากไม่ต้องให้ออกซิเจนจากเครื่องปั๊มเช่นปลาทั่วไป และกินอาหารได้ง่ายมากทั้งอาหารสดและอาหารเม็ด อีกทั้งในบางชนิดยังแพร่ขยายพันธุ์ในตู้เลี้ยงได้ด้วย

ดูเพิ่ม

• ปลาปอดอเมริกาใต้

แหล่งข้อมูลอื่น

• กายวิภาคกล้ามเนื้อของปลาปอดแอฟริกา (อังกฤษ)