ภาษาบราฮุอี

ภาษาบราฮุอี
براہوئی
ออกเสียง	แม่แบบ:IPA-to
ประเทศที่มีการพูด	ปากีสถาน, อิหร่าน, อัฟกานิสถาน และเติร์กเมนิสถาน
ภูมิภาค	แคว้นบาโลชิสถาน
ชาติพันธุ์	ชาวบราฮุอีและชาวบาโลจ
จำนวนผู้พูด	2,640,000 คนในปากีสถาน (รวมผู้พูดทุกประเทศ 2,864,400 คน)  (2017 Census)
ตระกูลภาษา	ดราวิเดียน ตอนเหนือ ภาษาบราฮุอี
ระบบการเขียน	อักษรอาหรับ (แนสแทอ์ลีฆ), อักษรละติน
รหัสภาษา
ISO 639-3	brh
บราฮุอี (บนซ้ายไกล) ตั้งอยู่ห่างจากภาษาตระกูลดราวิเดียนอื่น ๆ ทั้งหมด
แผนที่ชุดภาษาที่ตกอยู่ในอันตรายของโลกของยูเนสโกจัดให้ภาษาบราฮุอีอยู่ในภาษาเสี่ยงต่อการสูญหาย

ภาษาบราฮุอี (บราฮุอี: براہوئی) เป็นภาษาตระกูลดราวิเดียนที่พูดโดยชาวบราฮุอีบางส่วน โดยหลักมีผู้พุดในบริเวณตอนกลางของแคว้นบาโลชิสถาน ประเทศปากีสถาน และมีชุมชนขนาดเล็กกระจายทั่วพื้นที่อิหร่าน, อัฟกานิสถาน และเติร์กเมนิสถาน และโดยชาวบราฮุอีที่อยู่ต่างประเทศในอิรัก, กาตาร์ และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ภาษานี้เป็นภาษาที่อยู่ห่างจากประชากรที่พูดภาษาตระกูลดราวิเดียนที่ใกล้ที่สุดในอินเดียใต้ด้วยระยะทางมากกว่า 1,500 กิโลเมตร (930 ไมล์)

เป็นภาษากลุ่มดราวิเดียนที่ได้รับอิทธิพลจากภาษากลุ่มอิหร่านมาก เช่นจากภาษาบาโลจ เชื่อว่าเป็นส่วนที่เหลืออยู่ของภาษากลุ่มดราวิเดียนที่เคยแพร่กระจายในบริเวณดังกล่าว ก่อนที่ชาวอารยันจะอพยพเข้ามา นักวิชาการบางส่วนเชื่อว่า ชาวบราฮุอีเป็นลุกหลานของกลุ่มชนที่เจ้าของอารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ ขณะที่สมมติฐานอื่นเชื่อว่าภาษานี้เกิดจากการกลมกลืนกันของภาษากลุ่มดราวิเดียนและอินโด-อารยันในยุคก่อนพระเวท

อักขรวิธี

อัหษรเปอร์เซีย-อาหรับ

ภาษาบราฮุอีเป็นภาษาตระกูลดราวิเดียนภาษาเดียวที่ไม่ได้เขียนด้วยอักษรฐานพราหมี แต่ใช้อักษรอาหรับตั้งแต่ครึ่งหลังของคริสต์ศตวรรษที่ 20:

อักษร	เทียบอักษรละติน	สัทอักษรสากล
ا	á, a, i, u	/aː/, /ə/, /ɪ/, /ʊ/
ب	b	/b/
پ	p	/p/
ت	t	/t/
ٹ	ŧ	/ʈ/
ث	(s)	/s/
ج	j	/d͡ʒ/
چ	c	/t͡ʃ/
ح	(h)	/h/
خ	x	/x/
د	d	/d/
ڈ	đ	/ɖ/
ذ	(z)	/z/
ر	r	/ɾ/
ڑ	ŕ	/ɽ/
ز	z	/z/
ژ	ź	/ʒ/
س	s	/s/
ش	ş	/ʃ/
ص	(s)	/s/
ض	(z)	/z/
ط	(t)	/t/
ظ	(z)	/z/
ع	', (a), (i), (u)	/ʔ/, /ə/, /ɪ/, /ʊ/
غ	ģ	/ɣ/
ف	f	/f/
ق	(k)	/k/
ک	k	/k/
گ	g	/g/
ل	l	/l/
ڷ	ļ	/ɬ/
م	m	/m/
ن	n	/n/
ں	ń	/ɳ/
و	v	/w~ʋ/
ہ	h	/h/
ھ	(h)	/h/
ی	y, í	/j/, /iː/
ے	e	/eː/

อักษรละติน

เมื่อไม่นานมานี้ มีการประดิษฐ์อักษรวิธีฐานละตินชื่อว่า Brolikva (ชื่อย่อของ Brahui Roman Likvar) โดยคณะกรรมการภาษาบราฮุอีประจำมหาวิทยาลัยบาโลชิสถานที่เควตตาและใช้งานในหนังสือพิมพ์ Talár

ข้างล่างนี้คืออักขรวิธี Bráhuí Báşágal Brolikva แบบใหม่:

b

á

p

í

s

y

ş

v

x

e

z

ź

ģ

f

ú

m

n

l

g

c

t

ŧ

r

ŕ

d

o

đ

h

j

k

a

i

u

ń

ļ

ตัวอย่าง

ไทย

มนุษย์ทั้งหลายเกิดมามีอิสระและเสมอภาคกันในเกียรติศักดิ์และสิทธิ ต่างมีเหตุผลและมโนธรรม และควรปฏิบัติต่อกันด้วยเจตนารมณ์แห่งภราดรภาพ

อักษรอาหรับ

مُچَّا اِنسَاںک آجو او اِزَّت نَا رِد اَٹ بَرےبَر وَدِى مَسُّنو. اوفتے پُهِى او دَلِىل رَسےںگَانے. اَندَادے وفتے اَسِ اےلو تون اِىلُمِى اے وَدِّفوئِى اے.

อักษรละติน

Muccá insáńk ájo o izzat ná rid aŧ barebar vadí massuno. Ofte puhí o dalíl raseńgáne. andáde ofte asi elo ton ílumí e vaddifoí e.

ข้อมูล

• Bashir, Elena (December 2003), "Brahui - Notes" (PDF), South Asian Language Resource Center Workshop on Languages of Afghanistan and neighboring areas, เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-10-09, สืบค้นเมื่อ 2010-06-29
• Bashir, Elena (2016). "Contact and convergence". ใน Hock, Hans Henrich; Bashir, Elena (บ.ก.). The Languages and Linguistics of South Asia. pp. 241–374. doi:10.1515/9783110423303-004. ISBN 978-3-11-042330-3.
• Bray, Denys. The Brahui Language, an Old Dravidian Language Spoken in Parts of Baluchistan and Sind: Grammar. Gian Publishing House, 1986.
• Elfenbein, J. (1987). "A Periplus of the 'Brahi Problem'". Studia Iranica. 16 (2): 215–233. doi:10.2143/SI.16.2.2014604.
• Emeneau, M. B. (1962). "Bilingualism and Structural Borrowing". Proceedings of the American Philosophical Society. 106 (5): 430–442. JSTOR 985488.
• Krishnamurti, Bhadriraju (2003). The Dravidian Languages. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-77111-5.
• Moseley, Christopher, บ.ก. (2009), Interactive Atlas of the World's Languages in Danger, UNESCO, OCLC 435877932
• Parkin, Robert (1989). "Some comments on Brahui kinship terminology". Indo-Iranian Journal. 32 (1): 37–43. doi:10.1163/000000089790082944. JSTOR 24654607. S2CID 161638780.
• Sergent, Bernard (1997), Genèse de l'Inde, Bibliothèque scientifique Payot, ISBN 9782228891165, OCLC 38198091
• Witzel, Michael (2008). The Languages of Harappa: Early Linguistic Data and the Indus civilization. Kleine Schriften von Michael Witzel. Vol. 13. doi:10.11588/xarep.00000120. S2CID 165751802.