ผู้ใช้:MUSCPL361-6305079/Ocimum tenuiflorum
กะเพรา
[แก้]| กะเพรา | |
|---|---|
| |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| อาณาจักร: | Plantae |
| หมวด: | Magnoliophyta |
| ชั้น: | Magnoliopsida |
| อันดับ: | Lamiales |
| วงศ์: | Lamiaceae |
| สกุล: | Ocimum |
| สปีชีส์: | O. tenuiflorum |
| ชื่อทวินาม | |
| Ocimum tenuiflorum L. | |
| ชื่อพ้อง | |
|
Ocimum sanctum L. | |
กะเพรา (ชื่อวิทยาศาสตร์ Ocimum tenuiflorum) ชื่อสามัญ Holy Basil, Tulsi (ฮินดี) ชื่อท้องถิ่น กอมก้อ ก่ำก่อ กอมก้อดง(ภาคเหนือ) ผักอีตู่ไทย(ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ) เป็นไม้ล้มลุกขนาดเล็ก พุ่มเตี้ยแตกกิ่งก้านสาขามาก ลำต้นและใบมีขนโดยส่วนที่อ่อนจะมีขนมากกว่าส่วนที่แก่ มีสองประเภทคือกะเพราขาวและกะเพราแดง[1] พบทั่วไปในเอเชียเขตร้อน มักปลูกเป็นผักสวนครัว มีสรรพคุณร้อน[2] นิยมนำใบไปใช้ทำอาหาร คือ ผัดกะเพรา
ลักษณะ
[แก้]กะเพราสามารถสูงได้ถึง 1 ม. ลำต้นเป็นเหลี่ยม มีขนต่อม ขนยาว หรือขนสั้นนุ่ม ตามลำต้น แผ่นใบ ช่อดอก ใบประดับ ก้านดอก และกลีบเลี้ยง
ใบเรียงตรงข้าม รูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 0.5-4.5 ซม. ก้านใบยาว 0.5-1.5 ซม.
ช่อกระจุกรอบแกนช่อห่าง ๆ คล้ายช่อเชิงลด ยาวได้ถึง 10 ซม. ใบประดับรูปไข่ ยาว 2-3 มม. ก้านดอกขยายในผล ยาว 2.5-4 มม. กลีบเลี้ยงและกลีบดอกรูปปากเปิด หลอดกลีบเลี้ยงยาว 1-1.5 มม. ขยายในผล ยาว 3-4 มม. กลีบบนกลม กลีบล่าง รูปใบหอก ดอกสีม่วงหรือขาว หลอดกลีบดอกยาว 2-3 มม. กลีบบน 4 กลีบ กลีบล่าง 1 กลีบ ขนาดใหญ่กว่ากลีบบน เกสรเพศผู้สั้น 2 อัน ยาว 2 อัน ยื่นพ้นปากหลอด กลีบดอก โคนมีขนเป็นกระจุก รังไข่มี 4 พู ผลกลม เมล็ดรูปไข่[2]
ความเชื่อ
[แก้]ผู้นับถือศาสนาฮินดูนั้นมีเชื่อว่ากะเพราคือพระนางลักษมี ซึ่งเป็นชายาของพระวิษณุ นั่นทำให้ผู้ที่นับถือพระวิษณุนั้นบูชากะเพรา ทุกบ้านจะปลูกกะเพราไว้สำหรัทำพิธีกรรมต่างๆ เช่นประกอบอาหาร ทำยา หรือใช้ในทางศาสนา นอกจากนั้นยังมีความเชื่อว่ากะเพราสาารถป้องกันภูตผีหรือสิ่งเลวร้ายได้อีกด้วย
นอกจากนี้ชาวกรีกบางกลุ่มที่นับถือศาสนาคริสต์เชื่อว่ากะเพราเป็นพืชศักดิ์สิทธิ์เพราะเป็นพืชที่งอกบนหลุมศพของพระเยซู เป็นที่มาของ Saint's Basil Day ซึ่งมีการเฉลิมฉลองไม่ต่างกับ Saint's Valentine Day หรือวันวาเลนไทน์
และเพราะความเชื่อว่ากะเพราเป็นพืชศักดิ์สิทธ์ต่อศาสนาทั้งสอง กะเพราจึงมีชื่อเรียกภาษาอังกฤษว่า Holy Basil และในภาษาฮินดี Tulsi ที่แปลว่า ไม่มีส่งใดเปรียบได้[3]
ประวัติศาสตร์การนำมาใช้ประโยชน์
[แก้]ในประเทศไทย มีบันทึกถึงกะเพราไว้ตั้งแต่พ.ศ.2416 ในหนังสือของหมอปรัดเลว่า “กะเพรา : ผักอย่างหนึ่งต้นเล็กๆ ใบกลิ่นหอม ใช้แกงกินบ้าง ทำยาบ้าง” ซึ่งนั่นหมายถึงคนไทยรู้จักกะเพรามานานแล้ว ซึ่งในปัจุบันการใช้ประโยชน์จากกะเพราเองก็ไม่ต่างไปจากอดีตมากนัก [3]
| ตารางแสดงคุณค่าทางอาหารของกะเพราส่วนที่รับประทานได้ 100 กรัม | |||
|---|---|---|---|
| กะเพราขาว | กะเพราแดง | ||
| พลังงาน | 46 | 41 | กิโลแคลอรี่ |
| โปรตีน | 2.7 | 4.2 | กรัม |
| ไขมัน | 0.3 | 0.5 | กรัม |
| คาร์โบไฮเดรต | 8 | 4.8 | กรัม |
| แคลเซียม | 310 | 2 | มิลลิกรัม |
| ฟอสฟอรัส | 51 | 287 | มิลลิกรัม |
| เหล็ก | 2.2 | 1.87 | มิลลิกรัม |
| วิตามินบี 1 | - | 0.04 | มิลลิกรัม |
| วิตามินบี 2 | - | 0.34 | มิลลิกรัม |
| ไนอาซีน | - | 1.8 | มิลลิกรัม |
| วิตามินซี | 2 | 22 | มิลลิกรัม |
| เบต้า-แคโรทีน | 724 | 1134 | ไมโครกรัมต่อเรตินอล |
| ใยอาหาร | 4.30 | 4.30 | กรัม |
- หมายถึงยังไม่มีการศึกษา
สารสำคัญที่พบ
[แก้]น้ำมันกะเพรามีส่วนประกอบหลายอย่าง ได้แก่
- ยูจีนอล(Eugenol)
- เบต้า-เอเลมีน(β-elemene)
- เบต้า-คารีโอฟีลีน(β-caryophyllene)
- เจอร์มาซีนี(Germacrene)
- กรดโอลีนโนอิก(Oleanolic acid)
- กรดเออโซลิก(Ursolic acid)
- กรดโรสมารินิก(Rosmarinic acid)
- คาร์วาคอล(Carvacrol)
- ลินาลูล(Linalool)
แนะนอกจากนี้ก็ยังมีสารประกอบอย่างเทอร์พีน(Terpenes) เป็นส่วนใหญ๋[4][5]
การใช้ประโยชน์
[แก้]ด้านอาหาร
[แก้]กะเพราเป็นพืที่มีกลิ่นฉุนและมีรสร้อนแรงจึงมักถูกนำไปใช้เป็นเครื่องปรุงรสและกลิ่นในการประกอบอาหารมากกว่าจะนำมาทานเหมือนผักอื่นๆ อย่างเช่ยเมนูผัดกะเพรา และนอกจากนั้นยังถูกนำมากดับกลิ่นคาวในอาหารหลายอย่างเช่น ผัดขี้เมา พล่าปลาดุก เป็นต้น
ด้านเครื่องดื่ม
[แก้]น้ำต้มใบกะเพราสามารถช่วยรักษาโรคกรดไหลย้อนได้ และหากทานป็นประจำจะช่วยลดการบีบตัวของลำไส้และช่วยให้ย่อยอาหารได้ดีขึ้น[6]
ด้านสมุนไพร
[แก้]กะเพราเป็นพืชที่จัดเป็นสมุนไพรชนิดหนึ่ง เพราะมีสรรพคุณรักษาโรคได้หลายชนิด ทั้งตำราไทยและต่างประเทศต่างก็ระบุความเป็นสมุนไพรรักษาโรคได้ของกะเพราเอาไว้หลายด้านเช่น ตำราสมุนไพรไทย บรรยายสรรพคุณด้านยาของกะเพราเอาไว้ว่า “รสฉุนปร่า ร้อน ขับลม แก้ซาง แก้ท้องขึ้น ปวดท้อง บำรุงธาตุ แก้จุกเสียดในท้อง ช่วยย่อยอาหาร”[3]
แก้ปวดท้อง ท้องขึ้น แก้ลม ขับลม แก้จุกเสียด แน่นในท้อง
[แก้]ใช้ใบสดหรือยอดอ่อน 1 กำมือหรือใบแห้ง 4 กรัม ต้มพอเดือดแล้วกรองน้ำใช้ดื่ม
ขับเสมหะ ขับเหงื่อ
[แก้]ใช้น้ำที่คั้นจากใบสดนการดื่ม
แก้โรคผิวหนัง กลาก เกลื้อน
[แก้]ใช้น้ำจากใบสดทาบริเวณที่ต้องการ
ฆ่ายุง แมลง และเชื้อจุลินทรีย์
[แก้]ใช้น้ำมันหอมระเหยสะกัดจากใบกะเพราไปฉัดพ่น
อ้างอิง
[แก้]- ↑ 1.0 1.1 https://ittm.dtam.moph.go.th/images/knowleaga/2/กะเพรา%20แก้ปวดท้อง%20ท้องขึ้น%20แก้ลม%20ขับลม%20แจ้จุกเสียด%20แน่นในท้อง.pdf
- ↑ 2.0 2.1 https://www.dnp.go.th/botany/PDF/publications/saranukrom.pdf
- ↑ 3.0 3.1 3.2 https://www.doctor.or.th/article/detail/3967#:~:text=เมื่อเชื่อว่ากะเพราคือ,ในบริเวณบ้านนั้นด้วย
- ↑ Sundaram, R. Shanmuga; Ramanathan, M.; Rajesh, R.; Satheesh, B.; Saravanan, D. (2012-03-01). "Lc-Ms Quantification of Rosmarinic Acid and Ursolic Acid in the Ocimum Sanctum Linn. Leaf Extract (holy Basil, Tulsi)". Journal of Liquid Chromatography & Related Technologies. 35 (5): 634–650. doi:10.1080/10826076.2011.606583. ISSN 1082-6076.
- ↑ Padalia, Rajendra C.; Verma, Ram S. (2011-03-01). "Comparative volatile oil composition of four Ocimum species from northern India". Natural Product Research. 25 (6): 569–575. doi:10.1080/14786419.2010.482936. ISSN 1478-6419. PMID 21409717.
- ↑ http://www.bioformthailand.com/TH/health/ภาษาไทย-น้ำกะเพรา-ช่วยร/