ท่านแม่นางศรีเสงี่ยม

ท่านแม่นางศรีเสงี่ยม
พระมเหสีฝ่ายซ้าย
พระภัสดา	พระอินทราชา เจ้าพระยาญาติ
พระบุตร	เจ้าพระยาธรรมราชา
ราชวงศ์	สุพรรณภูมิ (อภิเษกสมรส) ตรอซ็อกผแอม (อภิเษกสมรส)
พระบิดา	ขุนทรงพระอินท์

ท่านแม่นางศรีเสงี่ยม หรือ นักนางพศรี เป็นธิดาของขุนนางกรุงอโยธยาในช่วงที่ปกครองจักรวรรดิเขมร เดิมรับราชการเป็นบาทบริจาริกาตำแหน่งพระสนมในพระอินทราชา (เอกสารไทยเรียก เจ้าพระยาแพรก หรือ แกรก) ต่อมาได้เป็นพระมเหสีฝ่ายซ้ายในเจ้าพระยาญาติ ท่านแม่นางศรีเสงี่ยมมีพระราชโอรสพระองค์หนึ่ง คือ เจ้าพระยาธรรมราชา ซึ่งได้สืบราชสันตติวงศ์อาณาจักรเขมรในเวลาต่อมา

พระประวัติ

ท่านแม่นางศรีเสงี่ยมเป็นธิดาของขุนทรงพระอินท์ พระพี่เลี้ยงของพระอินทราชา และเป็นพระญาติวงศ์ของพระอินทมิตรา (พระนามเดิม นางเกสร) เจ้านายจากอโยธยาที่ประทับในเมืองพระนคร หลังสมเด็จพระราเมศวรเข้ายึดครองเมืองดังกล่าว และยังเป็นญาติของพญาศรีราชเดโชไทยซึ่งเป็นขุนนางที่มีชื่อเสียงทั้งคู่ ต่อมาเข้ารับราชการเป็นบาทบริจาริกาตำแหน่งพระสนมในพระอินทราชา พระราชโอรสในสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2

หลังเจ้าพระยาญาติลอบสังหารพระอินทราชา ขึ้นปกครองเมืองพระนครเอง และได้แต่งตั้งให้นางเป็นพระมเหสีฝ่ายซ้าย ดังปรากฏเนื้อหาใน พงศาวดารเขมรฉบับนักองค์เอง ความว่า "...ครั้นอยู่มาปีหนึ่งพญาคามยาตแต่งกลอุบาย เอาดาบใส่ในยแงสุราผนึกปลอมเข้าไปกับของทั้งปวง เข้าไปถวายพระอินทราชา ๆ ให้เปิดแงออก ผู้ซึ่งเอาของมาถวายนั้นก็ชักเอาดาบในแงเข้าฟันพระอินทราชาตาย จับพระมเหษีย์หนึ่งพระสนมหนึ่ง พญาคามยาตได้เสวยราชณะเมืองพระนครหลวง..." สอดคล้องกับ ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชาฉบับนักองค์นพรัตน ที่ระบุว่า "พระเจ้าบรมราชากษัตริย์เมืองไทย จึงได้เศกให้พระยาแกรก ซึ่งเปนพระราชบุตรของพระเจ้าธรรมโศรกราชขึ้นเสวยราชสมบัติ ทรงพระนามพระอินทราชา ครั้นอยู่ต่อมาไม่นาน พระบรมราชาเจ้าพระยาญาติ ใช้ให้มหาดเล็ก (คนสนิท) ๒ คน ไปลอบฆ่าพระอินทราชาถึงทิวงคตเสียในปีฉลูนั้นเอง ๚" มีเรื่องราวว่าหลังเจ้าพระยาญาติสังหารพระอินทราชา ผู้ปกครองชาวสยามไปแล้ว ครั้นเสด็จพระราชดำเนินเข้าไปภายในพระราชวัง ก็ทรงเห็นหญิงสาวชาวสยามกำลังร่ำไห้อยู่ในพระตำหนัก เมื่อเจ้าพระยาญาติตรัสถาม หญิงชาวสยามก็ก้มพระพักตร์ ทรงมองเจ้าพระยาญาติด้วยหางพระเนตร แล้วตรัสกลับไปว่าชื่อศรีเสงี่ยมเป็นเจ้ามาแต่อโยธยา เจ้าพระยาญาติชื่นชอบในรูปโฉมของนางจึงตั้งขึ้นเป็นพระมเหสีในพระองค์ พงศาวดารเขมรฉบับนักองค์เอง กล่าวถึงตอนนี้ว่า "...ฝ่ายซ้ายนั้นครองกันกับนักนางพศรีผู้บุตรขุนทรงพระอินท์ มีบุตรคลอดปีเถาะ ชื่อเจ้าพญาธรรมราชา แลนักนางพศรีกับนางเกสรซึ่งเปนพระมเหษีฝ่ายซ้ายนั้นเปนญาติพญาศรีราชเดโชไทย..."

ครั้น พ.ศ. 2001 เจ้าพระยาธรรมราชา พระราชโอรส ได้ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นเจ้ากรุงกัมพูชา มีพระนามว่า สมเด็จพระราชโองการ พระธรรมราชาธิราชรามาธิบดี