ตัวคูณตัวเลข IUPAC
| ตัวเลข | ตัวคูณ | ตัวเลข | ตัวคูณ |
|---|---|---|---|
| 1 | โมโน- (mono-) | 32 | โดเทรียคอนตะ- (dotriaconta-) |
| 2 | ได-(di-) | 40 | เตตระคอนตะ- (tetraconta-) |
| 3 | ไตร- (tri-) | 50 | เพนตะคอนตะ- (pentaconta-) |
| 4 | เตตระ- (tetra-) | 60 | เฮกซะคอนตะ- (hexaconta-) |
| 5 | เพนตะ- (penta-) | 70 | เฮปตะคอนตะ-(heptaconta-) |
| 6 | เฮกซะ- (hexa-) | 80 | ออกตะคอนตะ- (octaconta-) |
| 7 | เฮปตะ- (hepta-) | 90 | โนนะคอนตะ- (nonaconta-) |
| 8 | ออกตะ- (octa-) | 100 | เฮกตะ- (hecta-) |
| 9 | โนนะ- (nona-) | 200 | ดิกตะ- (dicta-) |
| 10 | เดคะ- (deca-) | 300 | ทริกตะ- (tricta-) |
| 11 | อุนเดคะ- (undeca-) | 400 | เททรักตะ- (tetracta-) |
| 12 | โดเดคะ- (dodeca-) | 500 | เพนทักตะ- (pentacta-) |
| 13 | ไตรเดคะ- (trideca-) | 600 | เฮกซักตะ (hexacta-) |
| 14 | เตตระเดคะ- (tetradeca-) | 700 | เฮปทักตะ (heptacta-) |
| 15 | เพนตะเดคะ- (pentadeca-) | 800 | ออกทะคะตะ- (octacata-) |
| 16 | เฮกซะเดคะ- (hexadeca-) | 900 | โนนักตะ- (nonacta-) |
| 17 | เฮปตะเดคะ- (heptadeca-) | 1000 | คิเลีย- (kilia-) |
| 18 | ออกตะเดคะ- (octadeca-) | 2000 | ดิเลีย- (dilia-) |
| 19 | โนนะเดคะ- (nonadeca-) | 3000 | ทริเลีย- (trilia-) |
| 20 | ไอโคซะ- (icosa-) | 4000 | เตตระเลีย- (tetralia-) |
| 21 | เฮนิโคซะ- (henicosa-) | 5000 | เพนตะเลีย- (pentalia-) |
| 22 | โดโคซะ- (docosa-) | 6000 | เฮกซะเลีย(hexalia-) |
| 23 | ไตรโคซะ- (tricosa-) | 7000 | เฮปตะเลีย- (heptalia-) |
| 30 | ไตรคอนตะ- (triconta-) | 8000 | ออกตะเลีย- (octalia-) |
| 31 | เฮนทริคอนตะ- (hentriconta-) | 9000 | โนนะเลีย- (nonalia-) |
ตัวคูณของ IUPAC (อังกฤษ: IUPAC numerical multiplier) เป็นส่วนหนึ่งของระบบการเรียกชื่อสารเคมีของ IUPAC ซึ่งทำหน้าที่บอกให้เราทราบถึงจำนวนของอะตอมหรือหมู่ฟังก์ชันที่ต่ออยู่กับจุดใดจุดหนึ่งในโมเลกุล โดยที่ตัวคูณได้ดัดแปลงจากจำนวนนับทั้งในภาษาละตินและภาษากรีก
วิธีการใช้ตัวคูณ
[แก้]ปกติแล้ว ตัวคูณที่ให้ไว้นี้จะใช้สำหรับเป็นคำอุปสรรค ในการระบุจำนวนอะตอมหรือหมู่ฟังก์ชันในสารเคมีได้เลย แต่ ว่าถ้าต้องการตัวเลขที่ไม่มีตัวคูณในตาราง เราต้องประกอบขึ้นเอง โดยการเรียกตัวคูณของหลักหน่วย ต่อด้วยหลักสิบ หลักร้อย หลักพัน... ไปเรื่อย ๆ โดยคำนึงถึงค่าของตัวเลขตัวนั้น ๆ ขณะอยู่ประจำหลักของตัวเอง ดังตัวอย่าง
- 548 → ออกตะ (8) + เตตระคอนตะ (40) + เพนทักตะ (500) อ่านว่า "ออกตะเตตระคอนตะเพนตักทะ"
- 9267 → เฮปตะ(7) + เฮกซะคอนตะ (60) + ดิกตะ (200) + โนนะเลีย (9000) อ่านว่า "เฮปตะเฮกซะคอนตะดิกทะโนนะเลีย"
กรณีที่เลขที่เราต้องการมี 1 หรือ 11 ต่อท้าย เราจะเรียกเลขหนึ่งว่า เฮน- (hen-) และเรียกเลขสิบเอ็ดว่า อุนเดคะ- (undeca-) ดังตัวอย่าง
- 241 → เฮน (1) + เตตระคอนตะ (40) + ดิกตะ (200) อ่านว่า "เฮนเตตระคอนตะดิกตะ"
- 411 → อุนเดคะ (11) + เททรักตะ (400) อ่านว่า "อุนเดคะเททรักตะ"
อ้างอิง
[แก้]Panico, R.; & Powell, W. H. (Eds.) (1994). A Guide to IUPAC Nomenclature of Organic Compounds 1993, Oxford: Blackwell Science. ISBN 0-6320-3488-2.