จักรพรรดินีหลิว (ซ่งเจินจง)

สมเด็จพระจักรพรรดินีจางเซี้ยนหมิ่งซู้
宋朝摄政 ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์แห่งราชวงศ์ซ่ง
ระหว่าง	ค.ศ. 1020 - ค.ศ. 1033 (13 ปี)
รัชสมัย	สมเด็จพระจักรพรรดิซ่งเจินจง สมเด็จพระจักรพรรดิซ่งเหรินจง
宋朝皇太后 สมเด็จพระจักรพรรดินี พระบรมราชชนนีพันปีหลวงแห่งราชวงศ์ซ่ง
ระยะเวลา	ค.ศ. 1022 - ค.ศ. 1033 (11 ปี)
宋朝皇后 สมเด็จพระจักรพรรดินีแห่งราชวงศ์ซ่ง
ระยะเวลา	ค.ศ. 1012 - ค.ศ. 1022 (10 ปี)
พระราชสมภพ	ค.ศ. 969
สวรรคต	11 พฤษภาคม ค.ศ. 1033 (64 ปี 162 วัน)
ฝังพระบรมศพ	สุสานหลวงหยงติ้ง (永定陵)
พระราชสวามี	สมเด็จพระจักรพรรดิซ่งเจินจง
พระนามาภิไธย อิ้งเทียนฉีเซิ้งเซียนกงฉ่งเต่อชื่อเหริ่นเปาโช้วหวงไท่โฮ้ว 應天齊聖顯功崇德慈仁保壽皇太后 พระนามเดิม หลิ่วเอ่อ (劉娥) พระสมัญญานาม จางเซี้ยนหมิ่งชู้หวงโฮ้ว 章献明肃皇后
ราชวงศ์	ซ่ง (宋)
พระราชบิดา	หลิ่ว ทง (刘通)
พระราชมารดา	ท่านหญิงพั่ง (庞)
ตระกูล	หลิ่ว (刘)

จางเซี้ยนหมิ่งซู้หวงโฮ้ว (จีน: 章獻明肅皇后; พินอิน: Zhāngxiànmíngsù Huánghòu; ค.ศ. 968–ค.ศ. 1033) มีพระนามเดิมว่า หลิวเอ๋อ (จีน: 劉娥; พินอิน: Liú É) เป็นจักรพรรดินีแห่งราชวงศ์ซ่ง เสกสมรสกับจักรพรรดิซ่งเจินจงในปี 1012 และได้รับความไว้วางพระทัยจากองค์จักรพรรดิอย่างรวดเร็ว จนสามารถร่วมปรึกษาหารือเรื่องราชการได้ พระนางเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินอย่างไม่เป็นทางการ ระหว่างที่จักรพรรดิซ่งเจินจงประชวร จากปี 1020 ถึง 1022 หลังจากนั้น พระนางเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินอย่างเป็นทางการในรัชสมัยของจักรพรรดิซ่งเหรินจง พระโอรสบุญธรรม จากปี 1022 จนกระทั่งสิ้นพระชนม์ในปี 1033 ในฐานะผู้สำเร็จราชการ พระนางมีอำนาจสั่งการด้วยพระนามของพระองค์เอง ไม่ใช่พระนามของยุวจักรพรรดิ พระนางกลายเป็นสตรีคนที่ 2 ในประวัติศาสตร์จีนที่สวมฉลองพระองค์จักรพรรดิ ต่อจากจักรพรรดินีบูเช็กเทียน จักรพรรดินีเพียงพระองค์เดียวที่เป็นจักรพรรดินีผู้ครองราชย์ในประวัติศาสตร์จีน

พระประวัติ

แม่นางหลิวกำพร้าตั้งแต่ยังแบเบาะ ได้รับการเลี้ยงดูจากญาติฝ่ายมารดา และเมื่อถึงวัยรุ่น เธอก็กลายเป็นเก๋อจี้ (歌妓) ที่มีทักษะการตีกลอง เธอแต่งงานกับกงเม่ย์ (龔美) ช่างเงินผู้พาเธอเข้ามาอยู่ที่ไคเฟิงเมืองหลวงของราชวงศ์ซ่งในเวลานั้น เธอได้เข้ามาอยู่ในตำหนักของเจ้าชายจ้าว ยฺเหวียนซิ่ว (赵元休) 1 ในพระโอรสของจักรพรรดิซ่งไท่จง ตามบันทึก Sushui Jiwen ของซือหม่า กวาง นักประวัติศาสตร์และอัครมหาเสนาบดีในช่วงปลายราชวงศ์ซ่งเหนือระบุว่า กงเม่ย์ ขายแม่นางหลิวให้กับ จางฉี (张耆) ข้าราชการในตำหนักของเจ้าชายยฺเหวียนซิ่วเพราะความยากจน

เจ้าชายจ้าว ยฺเหวียนซิ่ว พระชนมายุ 15 พรรษาทรงหลงใหลนางรำวัย 14 ปี วันหนึ่ง จักรพรรดิทอดพระเนตรเห็นว่าพระโอรสของพระองค์ดู "ไร้เรี่ยวแรงและผอมลง" แม่นมของเจ้าชายซึ่งดูเหมือนจะเกลียดชังแม่นางหลิวก็ได้กล่าวโทษนางต่อหน้าพระพักตร์ขององค์จักรพรรดิ แม่นางหลิวถูกขับออกจากพระตำหนัก แต่เจ้าชายได้จัดให้เธอไปพำนักอยู่ที่บ้านของ จางฉี เขาไม่เต็มใจรับแม่นางหลิวไว้ในตอนแรก แต่ยอมรับในภายหลังเมื่อได้รับเงิน 500 ชั่งเพื่อสร้างที่พักแยกต่างหาก เป็นการหลีกเลี่ยงพระบัญชาขององค์จักรพรรดิ

พระสนมและจักรพรรดินี

หลังจากการสวรรคตของพระราชบิดาในปี 997 เจ้าชายจ้าว ยฺเหวียนซิ่ว ซึ่งต่อมาเปลี่ยนพระนามเป็นจ้าวเหิง ได้สืบราชบัลลังก์เป็นจักรพรรดิซ่งเจินจง เนื่องจากได้กลับมาอยู่เคียงข้างองค์จักรพรรดิ แม่นางหลิวจึงได้รับพระราชทานตำแหน่งเป็น เม่ย์เหริน (美人) ในปี 1004 และได้เลื่อนตำแหน่งเป็น ซิวอี้ (修義) ในปี 1009 หลังจากการสวรรคตของจักรพรรดินีกัว ซึ่งต่อมาได้รับพระนามหลังสิ้นพระชนม์ว่าจักรพรรดินีจางมู่ ในปี 1007 จักรพรรดิมีพระราชประสงค์จะสถาปนาพระสนมหลิวขึ้นเป็นจักรพรรดินี แต่ต้องยอมแพ้หลังจากเจอแรงกดดันอย่างรุนแรงจากเหล่าขุนนาง

ผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน

ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์สมเด็จพระจักรพรรดิเจินจง

ในปี ค.ศ. 1020 จักรพรรดิเจินจงทรงพระประชวร และไม่สามารถจัดการกิจการของรัฐได้ ในเวลานี้จักรพรรดินีหลิ่วได้ขึ้นมามีอำนาจเบื้องหลังบัลลังก์และจัดการกิจการของรัฐทั้งหมด พระนางปกครองอย่างเป็นทางการในฐานะจักรพรรดินีผู้ทรงอำนาจและอย่างไม่เป็นทางการในฐานะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ของจีนในช่วง 2 ปี ก่อนที่จักรพรรดิเจินจงจะเสด็จสวรรคต

ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์สมเด็จพระจักรพรรดิเหรินจง

ในปี ค.ศ. 1022 จักรพรรดิเหรินจง ขึ้นครองราชย์ต่อจากจักรพรรดิเจินจง ขณะมีพระชนมายุเพียง 12 พรรษา ดังนั้นจึงไม่อาจว่าราชการได้เองจนกว่าจะมีพระชนมายุครบ 17 พรรษา ในพินัยกรรมของจักรพรรดิ เจินจง ระบุไว้ว่า:

"องค์รัชทายาทประทับบนบัลลังก์หน้าโลงศพของฉัน จักรพรรดินีหลิวได้รับความเคารพในฐานะหวงไท่โฮ้วและให้ทรงมีอำนาจสำเร็จราชการทางทหารและพลเรือนทั้งหมด"

อ้างอิง

• Chaffee, John (2001). "The Rise and Regency of Empress Liu (969–1033)". Journal of Song-Yuan Studies (31): 1–25.
• (ในภาษาจีน) Toqto'a; และคณะ, บ.ก. (1345). Song Shi (宋史) [History of Song].

ดูเพิ่ม

• คดีแมวป่าสับเปลี่ยนพระโอรส(เรื่องแต่ง)

ก่อนหน้า		จักรพรรดินีหลิว (ซ่งเจินจง)		ถัดไป
สมเด็จพระจักรพรรดินีจางมู่		สมเด็จพระจักรพรรดินีแห่งราชวงศ์ซ่ง		สมเด็จพระจักรพรรดินีกั้ว