ขุนชนานิเทศ (เซียวเซอะ ทองตัน)

ตันเซียวเชอะ หรือ เซียวเซอะ ทองตัน ผู้เป็นต้นตระกูลทองตัน เกิดที่ตำบลน่ำฮั้ว มณฑลฮกเกี้ยน จีนแผ่นดินใหญ่ เกิดปีฉลู เกิดราว ๆ ปี พ.ศ. 2408 เดินทางมาภูเก็ตตั้งแต่อายุราว 11 ปี ในปี พ.ศ. 2419

ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์จากรัชกาลที่ 6 เป็น “ขุนชนานิเทศ” มีตำแหน่งทางราชการเป็นกำนันตำบลทุ่งคา เมืองภูเก็ต และได้ขอตั้งนามสกุล “ทองตัน” เมื่อปี พ.ศ. 2458 ขณะดำรงตำแหน่ง กำนัน สังกัดกระทรวงมหาดไทย

ขุนชนานิเทศถึงแก่กรรมเมื่อปี พ.ศ. 2471 สิริอายุ 63 ปี (ส่วนปี พ.ศ. 2469 พบหลักฐานว่าเป็นปีที่ทำพินัยกรรม ไม่ใช่ปีที่มรณะ)

การงาน

เปิดร้านขายของชำบนถนนถลาง ชื่อร้าน “สุ่ยหิ้นจั่ง” เป็นตึกสไตล์ชิโน-โปรตุกีส (ปัจจุบันได้มีการบูรณะทำเป็นเกสท์เฮาส์ “ถลาง เกสท์เฮ้าส์”) และการค้าส่งออกหอม กระเทียม พริกไทย ระหว่างภูเก็ต ตรังและปีนัง

ในปี พ.ศ. 2458 ได้สร้างบ้านสองชั้นแบบครึ่งตึกครึ่งไม้ หลังคามุมกระเบื้องดินเผา ต่อมาจึงสร้างอาคารด้านหลังเพิ่มเติม ซึ่งกลายเป็น “บ้านทองตัน” ในเวลาต่อมา อยู่ตรงหัวมุมถนนดีบุกกับถนนเทพกระษัตรี (ถูกจัดเป็นหนึ่งในอังมอเหลา จังหวัดภูเก็ต ที่มีสถาปัตยกรรมแนวยุโรป)

จากนั้นก็เริ่มทำกิจการเหมืองแร่ดีบุก ที่เหมืองป้อซ่าง (บริเวณถนนเจ้าฟ้า ตรงกันข้ามกับโรงเรียนดาวรุ่งวิทยา ในปัจจุบัน) และกิจการห้องเช่า ห้องแถว แถวบางเหนียว ถนนภูเก็ต แถวน้ำ แถวถนนรัษฎา และถนนถลาง รวมแล้วไม่ต่ำกว่า 300 หลัง

นอกจากนี้ยังได้สร้างโรงอุปรากรจีน (โรงงิ้ว หรือโรงละคร) ซึ่งต่อมาได้พัฒนากิจการเป็น “โรงภาพยนตร์เฉลิมตัน” เมื่อปี พ.ศ. 2472 พบบางหลักฐาน เช่น บัตรสมนาคุณ สะกดว่า "เฉลิมตันติ" แต่อ่านว่า "เฉลิมตัน" ก่อนจะเปลี่ยนเป็น "โรงภาพยนตร์สยาม" เมื่อปี พ.ศ. 2517 และได้เลิกกิจการไปแล้ว คาดว่าเลิกกิจการประมาณปี พ.ศ. 2522 ปัจจุบันเปลี่ยนเป็นสถานออกกำลังกาย

ยศ/บรรดาศักดิ์

ตันเซียวเชอะ ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์จากรัชกาลที่ 6 เป็น “ขุนชนานิเทศ” มีตำแหน่งทางราชการเป็นกำนันตำบลทุ่งคา เมืองภูเก็ต (หรือที่ตั้งย่านเมืองเก่าภูเก็ตในปัจจุบัน) เนื่องจากได้สร้างสาธารณประโยชน์ต่าง ๆ ได้แก่

• สร้าง ศาลเจ้าเจ่งอ๋อง ราวๆปี พ.ศ. 2430-2450 อยู่บนถนนเยาวราช ตำบลตลาดใหญ่ ต่อมาตระกูลทองตันได้ขายที่ดินดังกล่าวพร้อมศาลต่อให้ตระกูลบุญสูง
• บริจาคที่ดินสร้าง ศาลเจ้าเทียนเต็กต๋อง หรือ เทียนเต๋อถัง หรือ ศาลเจ้าแม่กวนอิมพระโพธิสัตว์ ราวๆปี พ.ศ. 2430-2458 อยู่บนหัวถนนบางกอก (ใกล้วงเวียนสุริยเดช)
• ถวายเงินสำหรับซื้อเครื่องบิน บำรุงกองทัพบกสยาม พ.ศ. 2458
• บริจาคที่ดินสร้าง โรงเรียนส่องเต็ก พ.ศ. 2461 บนถนนดีบุก ต่อมากลายเป็น โรงเรียนภูเก็ตไทยหัวอาเซียนวิทยา
• บริจาคที่ดินสร้าง ศาลเจ้าฮกหงวนก้ง อยู่ต้นซอยตลิ่งชัน พ.ศ. 2468 ร่วมกับหลวงอร่ามสาครเขตร์ ซึ่งเป็นการย้ายครั้งที่ 3 แทนศาลเดิม “ศาลเจ้าจอซู้ก๋งอ่ำ” ซึ่งภายในศาลก็มีรูปของขุนชนานิเทศ วางไว้อยู่ตรงกลาง (กรอบที่ใหญ่ที่สุด) ชิดผนัง ท่ามกลางบุคคลสำคัญต่าง ๆ
• เป็นผู้สนับสนุนการจัดตั้งโรงพยาบาลมิชชั่นภูเก็ต
• อุปถัมภ์กิจการทางศาสนาวัดมงคลนิมิตร

การสมรส และครอบครัว

ขุนชนานิเทศ มีภรรยา 2 คน ได้แก่

ภรรยาคนแรกเป็นคนไทย ชื่อ นางนุ้ย แซ่อึ๋ง เป็นชาวจังหวัดตรัง มีบุตรด้วยกัน 3 คน เป็นชายทั้งหมด ได้แก่

1. ตันเฉ่งห้อ (หรือ หลวงชนาทรนิเทศ) (เกิดปี พ.ศ. 2435 ถึงแก่กรรม พ.ศ. 2497) มีภรรยา 2 คน
   1. นางฉ้ายหวัน แซ่อู๋ (ใจหวาน ทองตัน) เป็นคนจีนชาวเมืองกัวลาลัมเปอร์ มีบุตรธิดารวม 13 คน (บุตร 7 ธิดา 6) ได้แก่
      1. นายล่องเต็ก ทองตัน
      2. นายล่องจิ้น ทองตัน
      3. นางกุ้ยปี้ โสดาบรรลุ (ถึงแก่กรรม)
      4. นายล่องเล้ ทองตัน (ถึงแก่กรรม)
      5. นางกุ้ยหัว กำลัง
      6. นายเกียรติ (ล่องตี่) ทองตัน
      7. นายศิลป (ล่องสิ่น) ทองตัน (ถึงแก่กรรม)
      8. นางจู้ ไกรทัศน์ (กุ้ยจู้ ทองตัน)
      9. นางกุ้ยหา ทองตัน
      10. นายล่องเหียน ทองตัน
      11. นางกุ้ยจี่ ทองตัน
      12. นางสาวกุ้ยเจ้ง ทองตัน
      13. นายล่องเปียว ทองตัน (ถึงแก่กรรม)
   2. นางละมุน เป็นคนไทย มีบุตรธิดารวม 5 คน ได้แก่
      1. นายไทย  ทองตัน  
      2. นายสำราญ  ทองตัน  
      3. นายทวี  ทองตัน  
      4. นายกิตติ  ทองตัน  
      5. นางสาวรำลึก  ทองตัน
2. ตันเฉ่งกาง ต่อมาได้ย้ายไปอยู่ปีนัง จึงไม่พบประวัติ (ถึงแก่กรรมก่อนขุนชนานิเทศ) สมรสกับ นางกิ่มหลวน มีบุตรธิดารวม 5 คน ได้แก่
   1. นางลู้ห่อ ทองตัน (ถึงแก่กรรม)
   2. นางลู้เล่ง ทองตัน
   3. นางลู่ซา อ๋องสกุล
   4. นางลู้สี่ เอี๋ยวพานทอง
   5. นายเอก (ล่องเอก) ทองตัน (ถึงแก่กรรม)
3. ตันเฉ่งเกียด (หรือ ขุนตันติวณิชกรรม) (เกิดราวๆปี พ.ศ. 2439-2444 ถึงแก่กรรม พ.ศ. 2484) สมรสกับ นางซุ่ยโถ แซ่อ๋อง (ปรางทอง ทองตัน) มีบุตรธิดารวม 15 คน (บุตร 9 ธิดา 6) ได้แก่
   1. นางอุดมลักษณ์ งานทวี (กุ้ยหยก ทองตัน) (ถึงแก่กรรม)
   2. นายเฉลิม (ล่องซี) ทองตัน (ถึงแก่กรรม)
   3. นางทัศนีย์ งานทวี (กุ้ยเพ็ก ทองตัน)
   4. นางสุรภี สฤษดิพันธุ์ (กุ้ยสิ้น ทองตัน)
   5. นายกิตติ (ล่องกี่) ทองตัน (ถึงแก่กรรม)
   6. นางดุสิดา กีรติสุทธิโสภณ (กุ้ยอิ่น ทองตัน) (ถึงแก่กรรม)
   7. นางสาวสะอาดศรี ทองตัน (กุ้ยปี่ ทองตัน)
   8. นายธนา (ล่องอิ้ว) ทองตัน (ถึงแก่กรรม)
   9. นางมณีรัตน์ พงษ์นริศร (กุ้ยหุน ทองตัน)
   10. นายธาตรี (ล่องหม่อ) ทองตัน (ถึงแก่กรรม)
   11. นายธนกิจ (ล่องเสียง) ทองตัน (ถึงแก่กรรม)
   12. นายธีระ (ล่องต๊าด) ทองตัน
   13. นายสมศักดิ์ (ล่องเก้ง) ทองตัน (ถึงแก่กรรม)
   14. นายสุทัศน์ (ล่องแอ๋ง) ทองตัน
   15. นายธนิต (ล่องปิ้น) ทองตัน

ภรรยาคนที่ 2 ของขุนชนานิเทศ ไม่มีบุตรด้วยกัน

นอกจากนี้ขุนชนานิเทศยังมีบุตรบุญธรรมอีก 1 คน เป็นผู้หญิง

สุสาน

สุสานที่ฝังศพของขุนชนานิเทศ อยู่ที่สุสานควนลิ้มซ้าน (ชื่อทางการ: ควนหงิมสั้น) ตำบลกะทู้ อำเภอกะทู้ จ.ภูเก็ต ถือเป็นสุสานต้นตระกูลทองตัน และมีสุสานที่ตั้งอยู่บริเวณใกล้ๆกันได้แก่ ขุนตันติวณิชกรรม (พ่อของ เฉลิม ทองตัน) และ หลวงชนาทรนิเทศ ตามลำดับ